Markaziy Osiyo karvonsaroylari

Oʻrta Osiyo madrasalari—8-asr oxiri — 9-asr boshlarida Oʻrta Osiyodagi oliy oʻquv yurtlari va mahalliy meʼmorlik hodisasi. Oʻrta Osiyoda oliy taʼlim Buxoro, Samarqand, Xiva, Qoʻqon, Toshkent shahridagi madrasalarda olingan. Bir necha asrlar davomida Oʻrta Osiyo madrasalarining arxitektura tuzilishida bir xillik kuzatilgan. Madrasalar ixcham to'rtburchak va hovlili monumental inshootlar shaklida bo'lib, ular atrofida binoga kirish qismi hamda ikki yoki to'rtta eksenel ayvonlarning arkalari joylashgan. Asosiy bino, odatda tashqi kirish yo’lagi bilan boshlanib uning yon tomonlarida ikkita gumbazli zal - qishki masjid va ma’ruzaxona yoki maqbara joylashgan. Ushbu bino tuzilishida o'lchamiga, nisbatiga va tafsilotlariga qarab turli xil me'moriy o'ziga xosliklarda mujassamlangan. Oʻrta Osiyoda madrasalarining XV asrdagi binolari saqlanib qolmagan. Oʻrta Osiyoda saqlanib qolgan barcha madrasalar sinfxonalar (darsxona) va masjidlardan tashqari, talabalar va oʻqituvchilar uchun turar joylarni oʻz ichiga olgan. Madrasalar oʻquv va namoz xonalari yotoqxona bilan bogʻlangan bo’lgan. Ularning ko'pchiligida maxsus ajratilgan xonaga ega kutubxona (kitabxona) mavjud edi. U yerda kutubxonachilikning barcha qoidalariga rioya qilingan holda ishlar olib borilgan. (roʻyxatga olish, kitoblarni kitobga berish va olish, taʼmirlash, restavratsiya qilish va boshqalar). Bu kutubxonalar uchun ko'char va ko'chmas mulklarqatorida vaqf mablag’lar ajratilgan. Oʻrta Osiyoda musulmon Sharqining boshqa davlatlaridan farqli oʻlaroq, majmuada masjid tomonidan shifoxonalar qurilmagan. O’z dorixonalariga ega boʻlgan kasalxonalar asosan madrasalar yonida qurilib, shifoxonalar bilan birga tibbiyot bilim yurtini tashkil qilgan. Dorixonalari boʻlgan kasalxonalar asosan madrasa yonida qurilib, tibbiyot bilim yurti ni tashkil qilgan. Kasalxona, dorixona va madrasa bir binoda joylashtirilish holatlari ham kuzatilgan. Tarixchi Hondamirning yozishicha, o’sha davr shifoxonalarining binosi madrasaga oʻxshagan.