Mowgli (personaj)

Mowgli (talaffuzi: Maugli) — ingliz yozuvchisi Rudyard Kiplingning qalamiga mansub „Jungli kitobi“ hikoyalar toʻplamining bosh qahramoni, inson bolasi. Mowgli junglida Boʻrilar toʻdasi, ayiq Baloo, pantera Bagira va piton Kaa tomonidan tarbiyalangan.

Mowgli
Jungli kitobi obrazi
Ilk bora koʻringan	„In the Rukh“ (1893)
Soʻnggi bora koʻringan	„The Spring Running“ (1895)
Muallif(lar)	Rudyard Kipling
Umumiy maʼlumotlar
Laqablari	Man-cub, Qurbaqa
Dini	Animizm, keyinchalik hinduizm

Tavsifi

Mowgli Hindistonda tugʻilgan. Mowgli toʻq va qora sochli inson bolasi. Ota-onasi yoʻlbars Sher Khandan qochish uchun uni oʻrmonda qoldirib ketishadi. Bola moʻjizaviy tarzda tirik qoladi va boʻrilar oilasida tarbiyalanadi. Boʻrilar Mowglini oʻz toʻdasiga qabul qilishadi.

Shunday qilib kichkina bola qalin oʻrmonda, boʻrilar oilasida ulgʻayadi. Unga boʻri ona Raksha qaraydi. U unga „Mowgli“ („qurbaqa“) deb nom qoʻydi va uni oʻz oʻljasi deb hisoblagan odamxoʻr yoʻlbars Sher Khandan himoya qildi. Oila oʻrmon qonuni bilan tartibga solinadigan toʻda boʻlib yashaydi — Mowgli hayvonlar orasida yashashi yoki Sher Khanga yem boʻlishini faqat toʻda kengashi hal qilishi mumkin. Kengashda bosh qahramon ikkinchisining nutqi davomida akalarining harakatlarini takrorlaydi. Boʻrilar toʻdasi hamon oʻz qarorida dovdirab turganida, qora pantera Bagira bola uchun toʻlov sifatida hozirgina oʻldirgan buyvolni toʻlab, bolani qutqardi. Shu tariqa Mowgli toʻdaga qabul qilinadi.

Ayiq Baloo uning ustoziga, pantera Bagira esa uning doʻsti va himoyachisiga aylanadi.

Boʻrilar oilasining asrab olingan oʻgʻli Mowgli ulgʻayib, Himoloy ayigʻi Balooning „maktab“ida oʻqiydi. U tezda yetuk boʻladi va qobiliyatlarini namoyon qiladi. Bu Bageraga ayniqsa yoqadi. Mowgli fil bolasi Xatani tuzoqdan qutqarib qolgach, odam bolasi boʻrilar toʻdasida yashayotganligi haqidagi mish-mish daraxtlarda yashovchi maymun qabilasi Bandar-loglarga yetib bordi. Maymunlar Mawglini oʻzlariga rahbar qilishga qaror qilishdi. Ular uni oʻgʻirlab, oʻrmondagi tashlandiq shaharga olib boradilar.

Oʻrmonda hech kim maymunlar bilan aralashishni xohlamaydi. Ular qoʻrqadigan yagona hayvon — bu katta piton Kaa. Bagira va Baloo unga yordam soʻrab kelishadi. Pantera va ayiq maymunlar bilan urishib qoladi va uni yoʻqotadi, natijada maymunlar ularni yana favvoraga itarib yuborishadi. Keyinchalik Kaa gipnoz yordamida bandarloglarni toʻxtatadi va Mowgli asirlikdan chiqib ketadi.

Mowgli katta boʻladi. U toʻdada oʻzining munosib oʻrnini egallashi uchun oʻzini qurollantirishi kerak edi. Kaa Mowgliga tashlandiq gʻorda Temir tishni (oq kobra tomonidan qoʻriqlanadigan qadimgi xanjar) topishga yordam beradi. Bagiradan u Qizil gul (oʻrmonda olov deb atashadi) haqida bilib oladi. Mowgli odamlar qishlogʻida yonayotgan choʻgʻli qozon topadi va uni oʻzi bilan olib ketadi. Bu oʻz vaqtida sodir boʻldi, chunki Mowglining eski dushmani, yoʻlbars Sher Khan va uning yordamchisi shoqol Tabaki keksaygan toʻdaboshi Akelani agʻdarib tashlamoqchi boʻlib, toʻdada tartibsizlikni keltirib chiqardi. Sher Khan Akelaga qoʻygan tuzogʻi natijasida u ov qilishga yaramay qoladi.

Akela muvaffaqiyatsizligi uchun boshqa boʻrilar tomonidan oʻldirilish xavfi ostida qoladi. Bagira va Baloo birinchi marta Sher Khandan qoʻrqmaslikka qaror qilib, Akelani himoya qilishadi. Faqat Mowglining aralashuvi Akelani Sher Khanning hiyla-nayrangidan qutqardi va uning kuchini tikladi. Mowgli yoʻlbarsning boshiga koʻmir solingan qozonni omma oldida sindirib tashlaydi, soʻngra uni yonayotgan novda bilan urib, Sher Khanning terisini yoqib yuboradi. Akela yetakchi boʻlib qoladi. Xoʻrlangan va sharmanda boʻlgan Sher Khan Tabaki bilan birga sharmandali ravishda oʻrmonga ketishga majbur boʻladi.

Boʻri toʻdasi va oʻrmonda yashovchi barcha tirik mavjudotlar ustidan dahshatli tahdid paydo boʻldi. Qochish mumkin boʻlmagan qonxoʻr qizil itlar toʻdalari Mowgli uchun tugʻilgan joylarga yaqinlashmoqda edi. Dushman bosqinining xabari shu zahotiyoq Chil qirgʻiyi orqali tarqaladi. Faunaning koʻplab vakillari (toʻtiqushlar, maymunlar, fillar, kirpilar) xavfsiz joylarga qochiishga qaror qilishadi. Pantera Bagira hatto bolalarini daryo oʻrtasidagi yolgʻiz orolda oʻsayotgan daraxt ichiga yashiradi. Akela tomonidan chaqirilgan Boʻrilar kengashida ular qizil itlarga qarshi kurashishga qaror qilishadi, bu haqda shaqol Tabaki Sher Khanga xabar beradi. Yoʻlbars bu ishning muvaffaqiyatli yakuniga ishonmaydi va Tabaki bilan shimolga chekinadi.

Ammo Kaa yanada dahshatli kuch — yovvoyi asalarilar yordamida itlarga katta zarar yetkazish yoʻlini topdi. Piton Mowgliga togʻ daryosi darasini koʻrsatadi, u yerda ulkan asalarilar toʻdalari uyalar yaratgan boʻladi. Mowgli dushman qoʻshinini bir muddat kechiktiradi va keyin quyosh botishini kutib, jardan daryoga sakrab itlarni daraga jalb qiladi. Itlar ham daryoga tushib qoladi va darhol asalarilar hujumiga uchraydi. Baʼzi itlarni tez oqim orolga olib boradi va u yerda ularga Bagira tomonidan zarba beriladi. Itlarning asosiy toʻdasi daryo boʻyiga yetganda u yerda ular Akela boshchiligidagi boʻrilar toʻdasi bilan dahshatli tungi jangga kirishadilar.

Jangda itlar bilan birga qirgʻoqqa chiqqan ayiq Baloo va Mowgli ham qatnashadi. Natijada, Mowgli va uning doʻstlari katta yoʻqotishlar evaziga xavfli dushmanni magʻlub etib, itlar toʻdasining qoldiqlarini haydab chiqaradilar. Jangdan keyin ertalab jangda ogʻir yaralangan Akela vafot etadi va oʻlimidan oldin Mowglini oʻzining vorisi deb eʼlon qiladi.

Mowgli suv boʻyida ikki qiz bilan uchrashadi va Bagira unga sevgi nima ekanligini tushuntiradi. Oʻrmonda qurgʻoqchilik boshlanadi. Qirgʻiy Chil bu haqda xabar tarqatadi. Fil Xati hayvonlarga suv ichish vaqtida bir-biriga hujum qilishni taqiqlab qoʻyadi. Faunaning barcha vakillari, shu jumladan Mowgli ham daryo boʻyiga tushadi. Sher Khan ham chanqogʻini qondirish uchun shaqol Tabaki bilan qirgʻoqqa keladi va shu bilan sulhni buzadi, chunki daryo suvida yoʻlbars tomonidan oʻldirilgan hayvonning qoni topiladi. Bu Bagira va Mowglini gʻazablantiradi.

Yomgʻirli mavsum boshlangandan soʻng, Mowgli oʻz birodarlaridan dushmani darada dam olayotganini bilib oladi va u erga ikki qismga boʻlingan yovvoyi buyvol podasi bilan boradi. Yoʻlbars oʻzini ikki olov orasida topadi, lekin qoya tepasiga sakrab oʻlimdan qutuladi. U yerda xanjar bilan qurollangan Mowgli ham paydo boʻladi va jang paytida Sher Khanni oʻldiradi. Dushman ustidan gʻalaba qozonganidan soʻng, uni chidab boʻlmas tashvish bosib oladi va oxir-oqibat u allaqachon voyaga yetganini, kamolotga erishganini va endi „inson toʻdasi“ga — odamlar yoniga qaytishi kerakligini tushunadi.