Facebook: Versiyalar orasidagi farq

Facebookni yaratish fikri Mark Zukerbergga Nyu-Hemshirdagi Philips Exeter Academy maktabida oʻqib yurgan kezlarida keladi. Oʻsha vaqtlarda maktabda har yili oʻquvchilarning rasmi va manzili qayd etilgan qoʻllanma chop etilardi. (Tom maʼnoda „yuz kitobi“, „yuz sahifasi“, „face book“). Harvardga oʻqishga qabul qilingan Zukerberg oliy taʼlim muassasasi maʼmuriytiga analog tarmoq resursini yaratish gʻoyasi bilan chiqadi. Biroq taʼlim muasassasi bu inavatsioninnovatsion gʻoyani baʼzi sabablarga koʻra rad etdi.

Keyingi semestrdan boshlab, ZukenbergZukerberg yangi veb-sahifa uchun kod yoza boshlaydi. Unga „Harvard Crimson“da Facemash muajorolari haqida yozilgan maqola ilhom bagʻishladi.

Va nihoyat 2004-yilning 4-fevralida Zukerberg Thefacebookni www.thefacebook.com internet manzilida joylashtiradi. Gʻoya Facebook nomini oladi, bu Markning eski maktab davridagi hotiralarixotiralari bilan bogʻliqdir.

Ijtimoiy tarmoqgatarmoqqa aʼzo boʻlish Harvard talabalari uchun avvaliga cheklangan boʻlib, cheklov olingandan soʻng undan universitetning yarmidan koʻp talabalari roʻyxatdan oʻtishadi. Tez orada saytning faoliyat yuritishida Zukerbergga yordam uchun, moliyaviy direktor — Eduardo Saverin, dasturchi — Dastin Moskovits, badiiy rassom — Endryu Mak-Kolum va Kris Hyuzlar qoʻshiladi. Avvaliga thefacebookdan faqat Harvard universiteti talabalarigina foydalana olishardi holos. 2004-yilning mart oyidan boshlab Thefacebook Stenford, Yelya va Kolumbiya universitetlarigacha, keyinchalik Ligi Plyusha, Boston, Nyu-York universitetlarida va Massachustet texnologiya institutida, shuningdek [[AQSH]] va Kanadaning[[Kanada]]ning koʻpgina oliygohlarida ommalshib ketdi. Saytdan AQSHning har qanday .edu elektron manzil domeni boʻlgan taʼlim muassasasi foydalanish huquqini qoʻlga kiritdi.

2004-yilning iyun oyida Facebook Palo-Alto (Kaliforniya)ga koʻchib oʻtadi. Bu yerlarga kelishdan oldin, Zukerberg va Saverin Manxettandagi Xitoy restoranlaridan birida Shon Parker bilan tanishib qolishadi. Bir necha xaftadanhaftadan soʻng esa esa ular Shon Parker bilan Palo-Altoda uchrashib qolishadi. 2004-yilning oʻrtalarida facebookFacebook kompaniya sifatida roʻyxatdan oʻtadi va Parker uning birinchi prezidenti lavozimini egallaydi. Oʻsha oyning oʻzida „PayPal“ tizimi asoschisi Piter Til saytga investitsiya kiritadi. Aynan Shon facebook uchun Piter Til va Rid Hoffman kabi investorlarni jaljalb qilgan. Parkerning investitsiya kiritishdan koʻzlagan maqsadi, Mark uchun direktorlar kengashidagi joriy 5 ta joyni 3 taga kamaytirish boʻlgan. Piter Tilning aytishicha Shon, kompaniyadagi u koʻrgan birinchi potensial inson ekan. „Mark, Shondan zarracha shubxalanganshubhalangan paytlarda, Shon bu shubhalarni darxoldarhol bartaraf qilar edi“ deydi Piter Til. Piter facebookniFacebookni 2005-yilda tark etadi. Biroq, Zukerber bilan muntazam koʻrishib turadi.

2007-yilning 26-sentabr kuni [[Microsoft]] Facebook kompaniyasini 15 milliard [[AQSH dollarigadollari]]ga baholab, 1,6 foiz aksiyasini 240 million AQSH dollariga qo'lga kiritdi. Bu bilan Microsoft Facebook orqali xalqaro e'lonlarni chop etish huquqini qo'lga kiritdi. Bir yil o'tib oktabr oyida Facebook Dublinda o'zining xalqaro shtab kvartirasini ochganligini e'lon qildi. 2009-yiling sentabr oyida saytning sof daromadi e'lon qilindi. 2010-yilning noyabr oyida esa SecondMarket Inc ma'lumotlariga asoslanib, kompaniya 41 milliard AQSH dollariga baholandi. Bu facebookFacebook AQSHdagi enf yirik internet-kompaniyalari orasida, [[Google]] va Amazondan[[Amazon]]dan so'ng uchinchi o'rinni egallaydi degani. 2011-yilning 2-yanvarida The New York Times gazetasi ma'lumotlariga ko'ra Facebook 50 milliard AQSH dollariga baholandi.

Ayni damda (2012-yil 4-oktabr) Facebook foydalanuvchilari 1 milliardan oshib ketgan boʻlib, bu saytga kirib roʻyxatdan oʻtgan va unda hech boʻlmaganda bir oyda bir marta yoki muntazam „Like“ tugmalarini bosuvchilardir. 2012-yil mart oyida kuzatilgan natijalarga koʻra saytda bir sutkada 526 million foydalanuvchi muntazam va faol harakat qilgan. Facebookning mobil versiyasidan esa bir oy davomida 500 millionga yaqin inson foydalanadi. Shuningdek, sayt foydalanuvchilari kuniga 3,2 milliard marta „like“ tugmachasini bosishadi, oʻz izohlarini qoldirishadi va 300 million donaga yaqin rasmlar nashr qilishadi. Saytda, ayni vaqtda 125 milliard „doʻstlik munosabatlari“ qayd etilgan. Bu koʻrsatkich 2011-yil 31-dekabrga qadar 100 milliardni tashkil qilar edi. Kompaniyaning 2012-yilning I-kvartalidagi daromadi 1 milliard 58 million AQSH dollarini tashil qildi, bu summa avvalgi kvartalga qaraganda 6,5 foizga kamroqdir. Bundan kelib chiqadi, har bir facebookFacebook foydalanuvchisi kompaniya uchun har kvartalda 1 AQSH dollaridan koʻproq pul ishlab berib, foyda keltirgan. Saytga joylashtirilgan reklamadan tushgan foyda kompaniyaga872kompaniyaga 872 million AQSH dollarini, ayrim manbalarda esa kamroq, 186 million AQSH dollarini olib kelgan. Facebookga eng koʻp tashrif 2011-yilning oktabr oyida qayd etilgan — 750 million foydalanuvchi. Sahifalar esa 1 trillion marta koʻrilgan.