'''Versal sulh shartnomasi''' — 1-jahon urushi tugaganidan keyin gʻolib davlatlar bilan Germaniya oʻrtasida [[Versal]] shahrida imzolangan sulh shartnomasi (1919-yil 28-iyun). Unga binoan Germaniya ilgari bosib olgan anchagina hududlarni boʻshatib berdi. Fransiya — Elzas va Lotaringiya viloyatlarini, Polsha ilgari oʻziga tegishli boʻlgan ayrim hududlarni qaytarib oldi. Yangidan tashkil topgan Chexoslovakiya, Avstriya, Polsha davlatlarining mustaqilligi va daxlsizligini Germaniya tan oldi. Germaniyaning 100 ming kishidan ortiq armiyaga ega boʻlishi va majburiy harbiy xizmat joriy etishi taʼqiqlab qoʻyildi, u 1-jahon urushining aybdori, deb topilib, zimmasiga Antanta davlatlariga 132 mlrd. marka kontributsiya (tovon) toʻlash majburiyati yuklandi.
Versal sulh shartnomasi Germaniya iqtisodiyoti ustidan gʻolib davlatlar nazoratini oʻrnatdi. Gitler hokimiyat tepasiga kelgach, shartnomani buza boshladi, unda koʻrsatilgan harbiy majburiyatlarni bajarmasligini bildirdi (1935-yil 25-may). 2-jahon urushi boshlariga kelib Versal sulh shartnomasi butunlay ahamiyatsiz boʻlib qoldi.
== Imzolanish tarixi ==
Versal tinchlik shartnomasi 1919-yil 28-iyun kuni Versal saroyida mag'lubmagʻlub [[Germaniya]] blan g'olibgʻolib [[Antanta]] davlatlari o'rtasidaoʻrtasida imzolangan. Bu shartnoma tarixga Versal tinchlik shartnomasi nomi bilan kirdi. Versal shartnomasi [[ Germaniya]] va uning ittifoqchilarini urushning ayibdori deb e'loneʼlon qildi.
== Shartnoma shartlari ==
Shartnomaga ko'rakoʻra [[Fransiya]] [[Elzas]] va [[Lotaringani]] o'zigaoʻziga qaytarib oldi. [[Germaniya]]ning [[Saar]] viloyati 15 yil muddatga [[Millatlar ittifoqi]] boshqaruviga berildi. 15 yildan so'ngsoʻng bu viloyat taqdiri [[plebitsey]] yordamida hal etiladigon bo'ldiboʻldi. Uning ko'mirkoʻmir havzasi shaxtalari [[Fransiya]] mulki bo'libboʻlib qoldi. [[Reyn]] daryosining chap sohilini 15 yil muddatga [[Antanta]] [[okkupatsiya]] qildi. [[Reyin]]dan sharqqa qarab 50 km hudud to'latoʻla [[demilitarizatsiya]]lashtirildi [[Germaniya]] [[Polsha]] va [[Chexoslovakiya]]ning mustaqilligini tan oldi. Bir payitlar Pressiya bosib olgan hududlar, Sharqiy Pomore [[Polshaga]] berildi. Buning nqtijasida [[Polsha]] [[Boltiq dengiziga]] chiqish imkoniga ega bo'ldiboʻldi. Eypen, Malmedi va Morelle [[Belgiyaga]] berildi.
