11-Yanvar 2018, 09:11 dagi koʻrinishi tahrirlash Sarmus96 (munozara \| hissa) 29 edits Tahrir izohi yoʻq ← Avvalgi tahrir		11-Yanvar 2018, 09:20 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Sarmus96 (munozara \| hissa) 29 edits Tahrir izohi yoʻq Keyingi tahrir →
Qator 1: == '''Asosiy''' == '''Shagʻal''' — togʻ jinslarining nurashidan hosil boʻladigan qattiq qurilish materiali. Paydo boʻlishiga koʻra, daryo, dengiz, koʻl, togʻ va jar ~~toshlariga~~toshlaiga boʻlinadi. Shakliga koʻra, qirrador, tuxumsimon, nayzasimon va yassi xillari farqlanadi. Daryo va dengiz Sh.lari toza hamda silliq, togʻ, qoʻl va jar Shlari qirrador, turli aralashmalar bilan ifloslangan boʻladi. Oʻlchamiga qarab, mayda (5—20 mm), oʻrtacha (20—40 mm) va yirik (40—150 mm) toshlarga boʻlinadi. Oʻlchami 150 mm dan katta boʻlgan toshlar harsangtosh deb ataladi. Sh.lar yoʻl qurilishida, beton quyish ishlarida qoʻllaniladi. Beton quyish uchun eng maqbul xom ashyo qirrali Sh. hisoblanadi. Bu tosh ezilgan tosh, qazib olingan xom ashyolardan yoki toshdan yasalgan tosh bloklarni ezish orqali ishlab chiqariladi. Tabiiy kuchlar tomonidan togʻ jinslari vaqti-vaqti bilan chayqatib yuborilganda shagʻalni yaratishi mumkin. Shagʻal yoki ohaktosh, sayoz, oʻrta yoki yirik qismlar. Eng koʻp talabga ega boʻlgan shagʻal oʻrta kattalikdagi, kichik va katta boʻlganlar esa kam talabga ega. Ohaktosh va dolomitlar toʻrtdan uch qismini tashkil qiladi va granitlar faqat toʻrtdan biri. == '''Ishlatilishi''' == Bunday shag’al tosh quyidagi holatlarda ishlatiladi: Qator 18 ⟶ 19: Odatda kichik shagʻal kichik sayohlarni jalb qilish uchun ishlatiladi, masalan, kichik hordiq chiqarish markazida yoki mahalla yonida. Shagʻalni ishlatish bilan boqqa solingan kichik yoʻllarni mukammal koʻrinadi. == '''Fizik xususiyatlari''' == Sovuqqa chidamlikligi: Sovuqqa chidamlilik — past harorat taʼsirida qurilish materiali orqali uning xususiyatlarini saqlab qolish. Ezilgan toshning sovuqqa nisbatan chidamliligi qanchalik baland boʻlsa, uning sifati past haroratlar taʼsirida saqlanadi. Ayoz sovuqqa chidamliligini sinash uchun namlik bilan toʻyintiriladi, undan keyin bir necha marta muzlatiladi va eritiladi. Ushbu protseduralarni amalga oshirgandan soʻng, qurilish materiallarining haqiqiy xususiyatlarini qanchalik yaxshi saqlab qolganini tekshirib koʻring. Qator 26 ⟶ 27: Eng mashhur daryo toshi dir, togʻ toshiga ham talab yaxshi. Alohida koʻrinish — bu muzli shagʻal, u dengiz shagʻallari bilan bir xil xususiyatlarga ega, ammo poʻstloq yuzasi va donalarning bir hil birikmasidir. Shagʻal toshlarning narxi past, shuning uchun beton yoki temirbeton konstruktsiyalarini ishlab chiqarishda foydalanish tavsiya etiladi, chunki qimmatbaho qurilish materiallarining narxi kamayadi. == '''Zichligi''' == Ushbu koʻrsatkich, ayniqsa, yoʻl qurilishida muhim ahamiyat etadi. Qum va shagʻalning zichligi ularni hosil qiluvchi zarralar hosil boʻlgan turing zichligi yoki massalik zichlik deb ataladigan ommaviy materialning zichligi sifatida aniqlanishi mumkin. Har qanday holatda, ogʻir toshlardan (masalan, shagʻal) tashkil topgan shagʻal, masalan, kvarts yoki ohaktoshdan olingan shagʻaldan ogʻirroq boʻladi. Zichlik kilogramm bilan oʻlchanadigan bir kubning ogʻirligi (kubometr) sifatida aniqlanishi mumkin. Oʻrtacha shagʻalda har bir kub uchun 1,4 — 1,7 tonna zichlikka ega. Bundan tashqari, massa ogʻirligi yoki oʻziga xos tortishish deb ataladi.

Shagʻal: Versiyalar orasidagi farq