Tyumen viloyati: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k qisqartmalarni toʻliqlash (via JWB) |
k qisqartmalarni toʻliqlash (via JWB) |
||
Qator 5:
Iqlimi kontinental. Shimolida qishi uzoq, sovuq (8–10 oy davom etadi). Yanvarning oʻrtacha temperaturasi –29°, iyulniki 4–15°. Yillik yogʻin 200– 600 mm. Viloyat shimolida kup yillik muzloq yerlar bor. Vegetatsiya davri janubiy qismida 150–162 kun, XantiMansilar muxtor okrugida 115–125 kun.
Viloyatning asosiy daryosi – Ob (1500 km chamasida) va uning eng katta irmogʻi Irtish (900 km chamasida). Viloyatning
Asosan, podzollashgan qumoq va qumloq, shuningdek, torfbotqoq, chekka shimolida (Yamal va Giden yarim orolda) tundra tuproklari, viloyatning janubida qoratuproqsimonoʻtloq tuproqlar, dare vodiylari boʻylab allyuvial tuproqlar tarqalgan. Shimolida tundra, jan.roqda oʻrmonli tundra oʻsimliklari oʻsadi. Viloyatning kattagina qismi tayga zonasi bilan band. Janubiy oʻrmonli dasht zonasida, tundra zonasida shimol bugʻusi, oq tulki, oq tovushqon, lemming, oq kaklik, burunduq, qoʻngʻir ayiq, rosomaxa, kolonok, sobol, boʻri, tulki; qushlardan karqur, chil, kedr chumchugʻi; oʻrmonli dashtda qur yashaydi. Ondatra, norka, barguzin soboli va qunduz iqlimlashtirilgan. Yezda gʻoz va urdaklar uchib keladi. Dare va koʻllarda baliq kup. Viloyat hududida Verxnetazovskiy, Malaya Sosva, Yuganskiy qoʻriqxonalari joylashgan.
Sanoatining asosiy tarmoklari: neftgaz sanoati (Tyumen viloyatida Rossiya neftining 66%dan ziyodi va gazining 92% qazib olinadi). Neft konlari: Samotlor, Xolmogor, Fyodorov va boshqa; gazniki – Urengoy, Yamburg, Medvejye va boshqalar). Mashinasozlik va metallsozlik (Rossiyada ishlab chiqarilgan akkumulyator va qoʻrgʻoshinli avtomobil akkumulyator batareyalarining 31%dan ziyodini, yogʻochsozlik stanoklarining 9% hamda metall kesuvchi stanoklari; neft apparaturasi va jihozlari, burgʻilash, geologiyarazvedka jihozlari, tibbiy asbobuskunalar, jumladan, bir marta foydalanadigan shpritslar va boshqalar), oʻrmon va yogʻochsozlik (fanera, yigʻma devorli uylar, mebel), kimyo va neft kimyosi (plastmassalar, kimyofarmatsevtika mahsulotlari); qurilish materiallari ishlab chiqarish. rivojlangan. Suyakdan oʻymakor badiiy buyumlar tayerlanadi (Tobolsk sh). Eng yirik korxonalari: "Surgutneftegaz", "Noyabrskneftegaz", "Tyumenneftegaz", "Yuganskneftegaz" (Nefteyugansk), "Urengoygazprom" (Noviy Urengoy sh.); "Yamburggazdoboʻcha" davlat korxonasi. Motorsozlik ishlab chiqarish. birlashmasi, avtotraktor elektr asbobuskunalari zdi, "Tyumenmebel", uysozlik
Qishloq xoʻjaligining yetakchi tarmogʻichorvachilik, asosan, sutgoʻsht chorvachiligi va choʻchqachilik. Qoʻy va echkilar ham boqiladi. Viloyat shimolida bugʻuchilik, darrandachilik (ok, tulki, sobol, suvsar, ondatra), moʻynachilik rivojlangan. Viloyatning janubiy qismida don (javdar, bugʻdoy, suli, arpa) va ozuqa ekinlari ekiladi, kartoshka va sabzavotlar yetishtiriladi.
| |||