|
<!--www.literature.uz-->
== Qadimgi Yodgorliklar ==
=== Milodiy 7 asrgacha ===
* [[Avesto]]
:" «Avesto"» –— jahon madaniyatining, jumladan, Markaziy Osiyo va Eron xalqlari tarixining qadimgi noyob yodgorligidir. Zardushtlik e`tiqodigaeʼtiqodiga amal qiluvchilarning muqaddas kitobi sifatida Yagona Tangriga topinish shu ta`limotdantaʼlimotdan boshlangan. Bu kitob tarkibi, ifoda uslubi va timsollar tizimi bilan adabiy manbalarga yaqin turadi. "«Avesto"»da tilga olingan joy nomlari (Varaxsha, Vaxsh)dan kelib chiqib, uning Amudaryo sohillarida yaratilgani aniqlangan. Shu asosda uning vatani Xorazmdir degan qarash mavjud.
* [[Moniylik tavbanomasi]]
: Moniylik qadimgi turkiy xalqlar e`tiqodidaeʼtiqodida alohida oqim bo`libboʻlib, “Xuastuanift”«Xuastuanift» (“Moniylik«Moniylik tavbanomasi”tavbanomasi») uning nazariy manbasi va diniy yodgorligidir. Bu yodgorlik 5-6 asrlarda qadimgi uyg`uruygʻur qavmlarida shakllangan.
* [[O`rxun-Enasoy obidalari]]
:O`rxun–Enasoy Oʻrxun-Enasoy obidalari 5-7 asrlarda qadimgi turk tilidagi va yozuvidagi tarixiy yodgorlik sifatida qadrli. Mo`g`ulistondagiMoʻgʻulistondagi O`rxunOʻrxun va Janubiy Sibirdagi Enasoy daryolari sohillarida topilgani uchun ham shunday nomlangan. Mo`g`ulistondanMoʻgʻulistondan Shimoliy dengizlargacha, Uraldan Saxalinga qadar davom etgan hududda shu yozuvdagi yodnomalar uchraydi. Shimoliy Kavkazda 15 asrda ham O`rxunOʻrxun yozuvidan foydalanilgan. O`zbekistonOʻzbekiston hududida (Farg`onaFargʻona, Surxondaryo v.b. joylar) dan 20 dan ortiq turkiy–runturkiy-run yozuvi yodgorliklari topilgan.
=== 8-13 asrlar ===
* [[Ahmad Yassaviy]]
: Ilk turk mutasavvifi, yassaviylik (jahriylik) tariqatining asoschisi, orifona she`riyatsheʼriyat boshlovchisi. 11 asrning so`ngidasoʻngida [[Turkiston]]ning [[Yassi]] (ayrim manbalarda [[Sayram]]) qishlog`idaqishlogʻida [[Shayx Ibrohim]] oilasida tug`ilgantugʻilgan. [[Shayx Arslonbob]]dan ta`limtaʼlim olgan. [[Buxoro]]da [[Yusuf Hamadoniy]]ga uchinchi xalfa bo`lganboʻlgan, shayxlikni Hamadoniyning to`rtinchitoʻrtinchi xalfasi [[Abduxoliq G`ijduvoniy]]ga topshirib, Yassiga qaytgan. Oltmish uch yoshida chillaxona qazdirib, “buyuk«buyuk turk piri olamdan etakni silkkan”silkkan» ([[Alisher Navoiy]]).
*[[O'g'uznoma]]
:“[[O`g`uznoma]]” dostoni turkiy xalqlarning kitobiy eposlaridan biridir. Turkiy xalqlar tarixida ikkita kitobiy doston bo`lib, “[[Dada qo`rqut kitobi]]” va “[[O`g`uznoma]]”dir.
* [[O'g'uznoma]]
: «[[O`g`uznoma]]» dostoni turkiy xalqlarning kitobiy eposlaridan biridir. Turkiy xalqlar tarixida ikkita kitobiy doston boʻlib, «[[Dada qo`rqut kitobi]]» va «[[O`g`uznoma]]»dir.
*[[Mahmud Qoshg'ariy]]
:[[Mahmud ibn Husayn ibn Muhammad al–Qoshg`ariy]], qomusiy olim, fiqh va hadis ilmining bilimdoni. [[Qoshg`ar]da tug`ilgan (sanasi noma`lum), qoraxoniylar davlatining poytaxti Bolasog`unda yashagan. "[[Devonu lug`otit–turk]]" asari (1068) bilan turkshunoslik faniga asos solgan. "Devon"da tilga olingan "[[Javohirun-nahvi fi lug`atit-turki]]" ("Turkiy tillarning nahv qoidalari") asari bizgacha etib kelmagan.
*[[Yusuf Xos Hojib]] (Bolasog'uniy)
:Ilk turk dostonnavisi [[Bolasog`un]]da tug`ilgan, [[qoraxoniylar]] saroyida xizmat qilgan. Hijriy 462 (m.1069-70)da yozib tugallangan "[[Qutadg`u bilig]]" ("Saodatga boshlovchi bilim") asari qoraxoniylar davlatining mustahkam qaror topishiga xizmat qilgan nizomnomadir. Uch nusxasi (Vena, Qohira va Namangan) mavjud. Nisbatan to`lig`i Namangan nusxasi bo`lib, 1923 yili [[Fitrat]] tomonidan qo`lga kiritilgan, u [[O`R FA ShI]] da saqlanadi. 6329 baytdan iborat, masnaviy (ya`ni aruzning "mutaqoribi musammani mahzuf") vaznida yozilgan
* [[Mahmud Qoshg'ariy]]
: [[Mahmud ibn Husayn ibn Muhammad al–Qoshg`ariy]], qomusiy olim, fiqh va hadis ilmining bilimdoni. [[Qoshg`ar]da tug`ilgan (sanasi noma`lum), qoraxoniylar davlatining poytaxti Bolasog`unda yashagan. "[[Devonu lug`otit–turk]]" asari (1068) bilan turkshunoslik faniga asos solgan. «Devon»da tilga olingan «[[Javohirun-nahvi fi lug`atit-turki]]» («Turkiy tillarning nahv qoidalari») asari bizgacha etib kelmagan.
*[[Adib Ahmad Yugnakiy]]
:[[Adib Ahmad Yugnakiy|Adib Ahmad binni Mahmud Yugnakiy]], yirik adib, hadisshunos va ta`limiy didaktik adabiyot namoyandasi.
*[[Nosiriddin Rabg'uziy]]
:Yirik adib va dinshunos. Xorazmning Raboti O`g`uz qishlog`ida tug`ilgan, u yerda qozilik qilgan. Mo`g`ul istilosi davrida yaratilgan birdan-bir yirik asar “Kisasul-Rabg`uziy” muallifi. Asar mo`g`ul hukmdori To`qbug`aning topshirig`i bilan hijriy 710 yilda (mil. 1310 yil) yozilgan..
* [[Yusuf Xos Hojib]] (Bolasogʻuniy)
==O`zbek Mumtoz Adabiyoti==
: Ilk turk dostonnavisi [[Bolasog`un]]da tugʻilgan, [[qoraxoniylar]] saroyida xizmat qilgan. Hijriy 462 (m.1069-70)da yozib tugallangan «[[Qutadg`u bilig]]» («Saodatga boshlovchi bilim») asari qoraxoniylar davlatining mustahkam qaror topishiga xizmat qilgan nizomnomadir. Uch nusxasi (Vena, Qohira va Namangan) mavjud. Nisbatan toʻligʻi Namangan nusxasi boʻlib, 1923 yili [[Fitrat]] tomonidan qoʻlga kiritilgan, u [[O`R FA ShI]] da saqlanadi. 6329 baytdan iborat, masnaviy (yaʼni aruzning «mutaqoribi musammani mahzuf») vaznida yozilgan
* [[Adib Ahmad Yugnakiy]]
: [[Adib Ahmad Yugnakiy|Adib Ahmad binni Mahmud Yugnakiy]], yirik adib, hadisshunos va taʼlimiy didaktik adabiyot namoyandasi.
* [[Nosiriddin Rabg'uziy]]
: Yirik adib va dinshunos. Xorazmning Raboti Oʻgʻuz qishlogʻida tugʻilgan, u yerda qozilik qilgan. Moʻgʻul istilosi davrida yaratilgan birdan-bir yirik asar «Kisasul-Rabgʻuziy» muallifi. Asar moʻgʻul hukmdori Toʻqbugʻaning topshirigʻi bilan hijriy 710 yilda (mil. 1310 yil) yozilgan..
== Oʻzbek Mumtoz Adabiyoti ==
(XIV Asr-XIX Asrning Birinchi Yarmi)
=== Temuriylar davri adabiyoti (14-15 asrlar) ===
Temuriylar davri adabiyoti (14-15 asrlar)
*[[Sayfi Saroyi]]
:O`zbek mumtoz adabiyotining iste`dodli vakillaridan biri. Xorazm yaqinidagi Qamishli qishlog`ida tug`ilgan. Oltin O`rda davlatining poytaxti Saroy shahrida yashagan, hayotining so`nggi yillarini Misrda o`tkazgan va u yerda vafot etgan.
* [[Sayfi Saroyi]]
: Oʻzbek mumtoz adabiyotining isteʼdodli vakillaridan biri. Xorazm yaqinidagi Qamishli qishlogʻida tugʻilgan. Oltin Oʻrda davlatining poytaxti Saroy shahrida yashagan, hayotining soʻnggi yillarini Misrda oʻtkazgan va u yerda vafot etgan.
*[[Lutfiy]]
:15 asr o`zbek she`riyati takomilida o`ziga xos o`ringa ega, katta iste`dod sohibi, “Malikul-kalom” (Navoiy), tuyuq janrining ustasi.
*[[Xorazmiy]]
:Iste`dodli shoir, temuriylar davri adabiyotining yirik namoyandasi. Xorazmiy — shoirning adabiy taxallusi, ismi va hayoti voqealari ma`lum emas. Birgina asari “Muhabbatnoma” (1353) Sirdaryo bo`ylarida yozilgan va Oltin O`rda hukmdorlaridan Muhammad Xo`jabek (Oltin O`rda xoni Jonibekning o`g`li)ga bag`ishlangan.
* [[Lutfiy]]
: 15 asr oʻzbek sheʼriyati takomilida oʻziga xos oʻringa ega, katta isteʼdod sohibi, «Malikul-kalom» (Navoiy), tuyuq janrining ustasi.
*[[Husayn Boyqaro|Husayniy]] (Husayn Boyqaro)
:Taniqli shoir va davlat arbobi. Hirot yaqinida tug`ilgan. 1469 yildan umrining oxirigacha Xuroson podshohi. Uning hukmdorligi yillarida iqtisodiy va madaniy hayot yaxshilangan. Navoiyning maktabdosh do`sti va homiysi.
*[[Alisher Navoiy]]
:Ulug` o`zbek shoiri, mutafakkiri va davlat arbobi. G`arbda chig`atoy adabiyotining buyuk vakili deb qaraladi, sharqda “nizomi millati va d-din” (din va millatning nizomi) unvoni bilan ulug`lanadi.
* [[Xorazmiy]]
: Isteʼdodli shoir, temuriylar davri adabiyotining yirik namoyandasi. Xorazmiy — shoirning adabiy taxallusi, ismi va hayoti voqealari maʼlum emas. Birgina asari «Muhabbatnoma» (1353) Sirdaryo boʻylarida yozilgan va Oltin Oʻrda hukmdorlaridan Muhammad Xoʻjabek (Oltin Oʻrda xoni Jonibekning oʻgʻli)ga bagʻishlangan.
*[[Bobur, Zahiriddin Muhammad|Zahiriddin Muhammad Bobur]]
:Ulug` o`zbek shoiri, mutafakkir, tarixchi va davlat arbobi; markazlashgan davlat va boburiylar saltanati asoschisi.
*[[Atoyi]]
:Mumtoz she`riyatda g`azal janrining taraqqiyotiga hissa qo`shgan shoir. Balx shahrida yashagan, yassaviylik tariqati shayxlaridan Ismoil otaning o`g`li. Mirzo Ulug`bek saroyga bir qancha shoir va olimlarni taklif etganda, ular orasida Atoyi ham bor edi.
* [[Husayn Boyqaro|Husayniy]] (Husayn Boyqaro)
: Taniqli shoir va davlat arbobi. Hirot yaqinida tugʻilgan. 1469 yildan umrining oxirigacha Xuroson podshohi. Uning hukmdorligi yillarida iqtisodiy va madaniy hayot yaxshilangan. Navoiyning maktabdosh doʻsti va homiysi.
*[[Sakkokiy]]
:15 asr she`riyatining iste`dodli vakillaridan biri. Mumtoz adabiyot taraqqiyotida g`azalgo`y va qasidanavis shoir sifatida mashhur. Movaraunnahrda tug`ilgan, hayotining asosiy qismini Samarqandda Shohruh Mirzo va Ulug`bek saroyida o`tkazgan.
*[[Gadoiy]]
:O`zbek mumtoz she`riyatining taniqli namoyandasi, 1403-04 yillarda tug`ilganligi taxmin qilinadi. Temuriylar xonadonining vakillaridan biri.
* [[Alisher Navoiy]]
===16 asr-19 asrning birinchi yarmi===
: Ulugʻ oʻzbek shoiri, mutafakkiri va davlat arbobi. Gʻarbda chigʻatoy adabiyotining buyuk vakili deb qaraladi, sharqda «nizomi millati va d-din» (din va millatning nizomi) unvoni bilan ulugʻlanadi.
*[[Shayboniy]]
:Taniqli o`zbek shoiri, davlat arbobi, o`zbekxonlar sulolasining asoschisi, “hazrati imomuz-zamon xalifatur-rahmon” (zamona imomi va xalifasi) unvoniga erishgan.
*[[Muhammad_Solih_(shoir)|Muhammad Solih]]
:O`zbek epik she`riyati taraqqiyotida iz qoldirgan iste`dodli shoir, Shayboniy saroyida “amirul-umaro”, ”malikush-shuaro” unvonlarini olgan.
* [[Bobur, Zahiriddin Muhammad|Zahiriddin Muhammad Bobur]]
: Ulugʻ oʻzbek shoiri, mutafakkir, tarixchi va davlat arbobi; markazlashgan davlat va boburiylar saltanati asoschisi.
*[[Ubaydiy]]
:Taniqli shoir, davlat arbobi, tasavvuf adabiyotining namoyandasi. Buxoroda tug`ilgan, Shayboniyxonning jiyani. Buxoro xoni sifatida (1533-1539) mamlakatda obodonchilik va madaniy-ma`rifiy ishlarni yuksaltirgan.
*[[Abulg`ozi Bahodirxon]]
:Mashhur adib, tarixchi olim va davlat arbobi, turkiy xalqlar shajarasining yaratuvchilaridan. Abulg`ozi Bahodirxon Xiva xoni Arabmuhammad oilasida (1603) tug`ildi. O`n uch yoshligidan (1616) boshlab, toj-taxt uchun kurashlarda ishtirok etgan. Abulg`ozi 1644 yilda Xorazm taxtini egallaydi, 20 yil hukmronlik qiladi, 1644 yil aprelda vafot etadi.
* [[Atoyi]]
: Mumtoz sheʼriyatda gʻazal janrining taraqqiyotiga hissa qoʻshgan shoir. Balx shahrida yashagan, yassaviylik tariqati shayxlaridan Ismoil otaning oʻgʻli. Mirzo Ulugʻbek saroyga bir qancha shoir va olimlarni taklif etganda, ular orasida Atoyi ham bor edi.
*[[So'fi Ollohyor]]
:Yirik o`zbek adibi, tasavvuf adabiyotining namoyandasi. Samarqandning Minglar qishlog`ida (1644) tug`ilgan. O`n yoshlarida Buxoroga o`qishga boradi, 25 yoshida Buxoro bojxonasida bojgir bo`lib ishlaydi. Keyinroq Shayx Navro`z qo`lida 12 yil tahsil oladi. 1721 yilda Surxondaryo Vaxshivorda vafot etadi. Qabri o`sha yerda.
*[[Boborahim Mashrab]]
:Ulug` o`zbek shoiri, tasavvuf adabiyotining yetuk namoyandasi Boborahim Mashrab Mulla Vali oilasida (1653) dunyoga kelgan. Mullo Bozor Oxund qo`lida o`qiydi. 1665 yilda Qashqarga Ofoq Xo'ja huzuriga borib bilimini yanada chuqurlashtiradi. 1673 yildan boshlab umrining oxirigacha qalandarlarcha hayot kechiradi. Balx hokimi Mahmud Qatag`on tomonidan (1711) dorga osiladi.
* [[Sakkokiy]]
: 15 asr sheʼriyatining isteʼdodli vakillaridan biri. Mumtoz adabiyot taraqqiyotida gʻazalgoʻy va qasidanavis shoir sifatida mashhur. Movaraunnahrda tugʻilgan, hayotining asosiy qismini Samarqandda Shohruh Mirzo va Ulugʻbek saroyida oʻtkazgan.
*[[Muhammadniyoz Nishotiy]]
:Taniqli o`zbek shoiri, liro-epik she`riyat tarraqqiyotida alohida o`ringa ega. Xorazm (1701)da tug`ildi. Ijodiy merosidan lirik she`rlari va “Husnu Dil” dostoni yetib kelgan. She`rlari “G`azaliyot va muxammasoti Nishotiy”, “Bayozi mutafarriqa”, “Bayozi majmuai ash`or” kabi manbalarda jamlangan. Muhammad Yusuf Chokar tomonidan ko`chirilgan devoni (1903) O`R FA ShI da (inv.1197, 7013,1117, 1027, 7054) saqlanadi.
*[[Xo'janazar Huvaydo]]
:Iste`dodli shoir, tasavvuf adabiyotining yirik namoyandasi. Xo`janazar G`oyibnazar o`g`li Chimyonda (1704) tug`ilgan. Nasl-nasabi o`shlik bo`lib, otasi G`oyibnazar Sharq olamida mashhur qashqarlik Ofoq Xojaning muridi bo`lgan. Huvaydo dastlab Chimyonda, keyin Qo`qon madrasalarida tahsil oldi. Chimyonda (1780) vafot etgan, qabri o`sha yerda.
* [[Gadoiy]]
: Oʻzbek mumtoz sheʼriyatining taniqli namoyandasi, 1403-04 yillarda tugʻilganligi taxmin qilinadi. Temuriylar xonadonining vakillaridan biri.
*[[Nurmuhammad Andalib]]
:Iste`dodli adib, dostonchilik taraqqiyotida alohida o`ringa ega. Xivada tug`ilgan, Xiva va Buxoro madrasalarida ta`lim olgan. Munis va Ogaxiyning “Firdavsul-iqbol”, Bayoniyning “Shajarayi Xorazmshohiy” asarlarida fikrlar bor.
=== 16 asr-19 asrning birinchi yarmi ===
* [[Shermuhammad MunisShayboniy]]
: Taniqli oʻzbek shoiri, davlat arbobi, oʻzbekxonlar sulolasining asoschisi, «hazrati imomuz-zamon xalifatur-rahmon» (zamona imomi va xalifasi) unvoniga erishgan.
:Yirik o`zbek shoiri, tarixnavis, davlat arbobi Shermuhammad Munis Xiva yaqinidagi Qiyt qishlog`ida Avazbiy mirob oilasida (1778) tug`ildi. 1800 yilda otasi va og`a-inilari vafot etadi. Xorazmda Avazbiy inoq, va uning o`g`li Eltuzarxon davrida yashadi, saroyda bosh mirob vazifasini bajardi. Munis “Firdavsul-iqbol” nomli tarixiy asarini Eltuzarxonning taklifi bilan yozishni boshlaydi. Unda qadimiy tarixdan boshlab 1813 yilgacha bo'lgan voqealarni yozib qoldiradi. Asarni Ogahiy yakunlaydi. Munis 51 yoshida vabo kasalidan vafot etadi.
*[[Jahon otin Uvaysiy]]
:Atoqli shoira, o`zbek shoirlari murabbiysi Jahonotin Uvaysiy Marg`ilonda tug`ilgan. Otasi Siddiq bobo ikki tilda she`rlar yozgan. Onasi Chinnibibi otinoyi bo`lib, akasi Oxunjon hofiz sifatida mashhur edi. Uvaysiyni Hojixon ismli kosibga uzatishgan, biroq shaxsiy hayoti quvonchli kechmagan. U Nodira bilan hamdardlikda Qo`qonda xon saroyida yashay boshlaydi. 65 yoshligida Marg`ilonda vafot etadi.
* [[Muhammad_Solih_(shoir)|Muhammad Solih]]
: Oʻzbek epik sheʼriyati taraqqiyotida iz qoldirgan isteʼdodli shoir, Shayboniy saroyida «amirul-umaro», «malikush-shuaro» unvonlarini olgan.
*[[Amiriy]] (Amir Umarxon)
:Yirik o`zbek shoiri, adabiy maktab asoschisi, tarixnavis va davlat arbobi. Amirsaid Muhammad Umarxon Qo`qonda tug`ilgan, Qo`qon xoni Olimxonning ukasi. Davlat arbobi sifatida Marg`ilon hokimi (1807-1810), Qo`qon xoni (1810-22) bo`lgan. 1808 yilda Andijon hokimi Rahmonqulibiyning qizi Mohlaroyim (Nodira) ga uylangan. “Devon” tartib bergan, “Umarnoma” dostonining muallifi. Asarlari turli bayozlarda ham e`lon qilingan, uning torshirig`i bilan “Muhabbatnoma” majmuasi tartib berilib, Usmonli xalifasi Maxmud II ga tortiq qilingan.
*[[Nodira]] (Komila)
:Taniqli shoira, davlat arbobi. Asl ismi Mohlaroyim, Andijon hokimi Rahmonqulibiy oilasida dunyoga keldi. 1808 yilda o`sha paytda Marg`ilon hokimi bo`lgan Amir Umarxonga turmushga chiqadi. 1810 yilda akasi Olimxon o`rniga taxtga chiqqan Umarxon bilan Qo`qonga keladi. 1822 yil Umarxonning fojeali vafotidan so`ng o`g`li Ma`dalixon bilan birga Qo`qon xonligini boshqaradi. Madrasa, masjid, karvonsaroylar qurdiradi. Ilm ahliga rahnamolik, faqirlarga homiylik qiladi. 1842 yil Buxoro xoni Amir Nasrulloh tomonidan qatl etiladi.
* [[Ubaydiy]]
: Taniqli shoir, davlat arbobi, tasavvuf adabiyotining namoyandasi. Buxoroda tugʻilgan, Shayboniyxonning jiyani. Buxoro xoni sifatida (1533—1539) mamlakatda obodonchilik va madaniy-maʼrifiy ishlarni yuksaltirgan.
*[[Muhammadsharif Gulxaniy]]
:Taniqli o`zbek adibi, o`zbek adabiyotida satirik maktab yaratuvchilaridan biri. O`ratepada (ayrim manbalarda Namangan viloyatida) tug`ilgan, hayot yillari noma`lum. Turk va fors tillarida asarlar bitgan. “Zarbulmasal” asari Umarxonning torshirig`i bilan yozilgan. U haqda Fazliyning “Majmuai shoiron”, Vozehning “Tuhfatul-ahbob”, Avazmuhammad Attorning “Tarixi jahonnoma” asarlarida ma`lumot bor.
*[[Muhammad Rizo Ogahiy]]
:Ulug` o`zbek shoiri, tarixnavis, tarjima maktabining asoschisi va davlat arbobi Muhammad Rizo Ogahiy Xiva yaqinidagi Qiyot qishlog`ida Erniyozbek mirob oilasida (1809) tug`ildi. Uch yoshligida otasi o`lib, amakisi Munis tarbiyasida qoldi. 1829 yilda Munis vafotidan keyin Ogahiy bosh miroblik vazifasiga tayinlandi. 1857 yilda miroblikdan iste`fo beradi. Qolgan umrini ijodga bag`ishlaydi. 1874 yilda 65 yoshida vafot etadi.
* [[Abulg`ozi Bahodirxon]]
==Yangi O`zbek Adabiyoti==
: Mashhur adib, tarixchi olim va davlat arbobi, turkiy xalqlar shajarasining yaratuvchilaridan. Abulgʻozi Bahodirxon Xiva xoni Arabmuhammad oilasida (1603) tugʻildi. Oʻn uch yoshligidan (1616) boshlab, toj-taxt uchun kurashlarda ishtirok etgan. Abulgʻozi 1644 yilda Xorazm taxtini egallaydi, 20 yil hukmronlik qiladi, 1644 yil aprelda vafot etadi.
(XIX Asrning Ikkinchi Yarmi - XX Asr)
===Milliy uyg'onish davri (19 asrning ikkinchi yarmi 20 asrning boshi)===
*[[Komil Xorazmiy]]
:Komil 1825 yilda Xivada tavallud topgan. U Muhammad Rahimxon soniy (Feruz) zamonasida mirzaboshi, devonbegi lavozimlarida ishlagan.
*[[Muhyiddin Muhyi]]
:Muhyi Qo`qon adabiy muhitiga mansub shoir bo`lib, ikki tilda ijod qilgan. She`rlari turli mavzularda. Asosan ishq, tarkidunyochilik va xilvatnishinlik kayfiyatida.
* [[So'fi Ollohyor]]
: Yirik oʻzbek adibi, tasavvuf adabiyotining namoyandasi. Samarqandning Minglar qishlogʻida (1644) tugʻilgan. Oʻn yoshlarida Buxoroga oʻqishga boradi, 25 yoshida Buxoro bojxonasida bojgir boʻlib ishlaydi. Keyinroq Shayx Navroʻz qoʻlida 12 yil tahsil oladi. 1721 yilda Surxondaryo Vaxshivorda vafot etadi. Qabri oʻsha yerda.
*[[Yusuf Saryomiy]]
:Saryomiy 19 asrning ikkinchi yarmi va 20 asr boshlari o`zbek adabiyotining vakili. Shoir muhr yasash va xattotlik qilish bilan hayot kechirgan.
*[[Feruz]] (Muhammad Rahimxon II)
:Feruz shoh-shoir. Xiva xoni. Adabiyot va san`at rahnamosi, musiqashunos, mohir sozanda va bastakor, san`atkor ham talabchan muxlis bo`lgan.
* [[Boborahim Mashrab]]
: Ulugʻ oʻzbek shoiri, tasavvuf adabiyotining yetuk namoyandasi Boborahim Mashrab Mulla Vali oilasida (1653) dunyoga kelgan. Mullo Bozor Oxund qoʻlida oʻqiydi. 1665 yilda Qashqarga Ofoq Xoʻja huzuriga borib bilimini yanada chuqurlashtiradi. 1673 yildan boshlab umrining oxirigacha qalandarlarcha hayot kechiradi. Balx hokimi Mahmud Qatagʻon tomonidan (1711) dorga osiladi.
*[[Muqimiy]]
:Muqimiy milliy uyg`onish davri o`zbek adabiyotining zabardast vakillaridan biri.
*[[Zavqiy]]
:Zavqiy lirik shoir. Shoir ijodida muhabbat lirikasi asosiy o`rin egallaydi. Zavqiyning “Kelmasa kelmasun netay?” radifli g`azali o`zbek mumtoz adabiyotining go`zal an`analarini davom ettirib yozilgan asar hisoblanadi.
* [[Muhammadniyoz Nishotiy]]
: Taniqli oʻzbek shoiri, liro-epik sheʼriyat tarraqqiyotida alohida oʻringa ega. Xorazm (1701)da tugʻildi. Ijodiy merosidan lirik sheʼrlari va «Husnu Dil» dostoni yetib kelgan. Sheʼrlari «Gʻazaliyot va muxammasoti Nishotiy», «Bayozi mutafarriqa», «Bayozi majmuai ash`or» kabi manbalarda jamlangan. Muhammad Yusuf Chokar tomonidan koʻchirilgan devoni (1903) OʻR FA ShI da (inv.1197, 7013,1117, 1027, 7054) saqlanadi.
*[[Furqat]]
:Zokirjon Xolmuhammad o`g`li Furqat - milliy uyg`onish davri o`zbek adabiyotining zabardast vakillaridan biri. U shoir va adib, adabiyotshunos va muarrix, elshunos va mutarjim sifatida o`zidan boy ma`naviy meros qoldirdi. Shuningdek, Furqat zamonasining mashhur xattotlaridan edi.
*[[Ishoqxon Ibrat]]
:Ishoqxon Ibrat 19 asr ikkinchi yarmi va 20 asr boshlarida yashab ijod etgan ma`rifatparvar shoir, publitsist, tarixshunos, tilshunos, olim, sayyoh, ilk o`zbek matbaachilaridan.
* [[Xo'janazar Huvaydo]]
: Isteʼdodli shoir, tasavvuf adabiyotining yirik namoyandasi. Xoʻjanazar Gʻoyibnazar oʻgʻli Chimyonda (1704) tugʻilgan. Nasl-nasabi oʻshlik boʻlib, otasi Gʻoyibnazar Sharq olamida mashhur qashqarlik Ofoq Xojaning muridi boʻlgan. Huvaydo dastlab Chimyonda, keyin Qoʻqon madrasalarida tahsil oldi. Chimyonda (1780) vafot etgan, qabri oʻsha yerda.
*[[Ahmad Tabibiy]]
:Tabibiy Xorazm adabiy muhitiga mansub shoir. Tabibiy ijodida tazkiranavislik an`analari o`z rivojini topdi.
*[[Anbar otin]]
:Anbar Otin-XIX asr ikkinchi yarmi XX asr boshlarida yashab ijod etgan shoira.
* [[Nurmuhammad Andalib]]
===Jadid adabiyoti davri (1905-1930 yillar)===
: Isteʼdodli adib, dostonchilik taraqqiyotida alohida oʻringa ega. Xivada tugʻilgan, Xiva va Buxoro madrasalarida taʼlim olgan. Munis va Ogaxiyning «Firdavsul-iqbol», Bayoniyning «Shajarayi Xorazmshohiy» asarlarida fikrlar bor.
*[[Siddiqiy Ajziy]]
:Siddiqiy Ajziy 1864 yilda Samarqandda tug`ilgan. Madrasa ta`limini olgan.
*[[Karimbek Kamiy]]
:Karimbek Sharifbek o`g`li Kamiy – Milliy uyg`onish davri o`zbek adabiyoti birinchi davriga mansub shoirlardan biri.
* [[Shermuhammad Munis]]
: Yirik oʻzbek shoiri, tarixnavis, davlat arbobi Shermuhammad Munis Xiva yaqinidagi Qiyt qishlogʻida Avazbiy mirob oilasida (1778) tugʻildi. 1800 yilda otasi va ogʻa-inilari vafot etadi. Xorazmda Avazbiy inoq, va uning oʻgʻli Eltuzarxon davrida yashadi, saroyda bosh mirob vazifasini bajardi. Munis «Firdavsul-iqbol» nomli tarixiy asarini Eltuzarxonning taklifi bilan yozishni boshlaydi. Unda qadimiy tarixdan boshlab 1813 yilgacha boʻlgan voqealarni yozib qoldiradi. Asarni Ogahiy yakunlaydi. Munis 51 yoshida vabo kasalidan vafot etadi.
*[[Mahmudho'ja Behbudiy]]
:Behbudiy Turkistonda jadidchilik harakatining rahnamosi. Yoshligida tog`asi Muhammad Siddiq huzurida ta`lim olgan. Keyinchalik mirzalik vazifasida ishlab, so`ngra muftiylik lavozimiga o`tadi.
*[[Munavvarqori Abdurashidxon o'g'li]]
:Munavvarqori 1878 yili Toshkentda tug`ilgan. 1931 yil 23 mayida Moskvaning mashhur Butirkasida otilib, Vagankovo qabristoniga pinhona ko`mildi.
* [[Jahon otin Uvaysiy]]
: Atoqli shoira, oʻzbek shoirlari murabbiysi Jahonotin Uvaysiy Margʻilonda tugʻilgan. Otasi Siddiq bobo ikki tilda sheʼrlar yozgan. Onasi Chinnibibi otinoyi boʻlib, akasi Oxunjon hofiz sifatida mashhur edi. Uvaysiyni Hojixon ismli kosibga uzatishgan, biroq shaxsiy hayoti quvonchli kechmagan. U Nodira bilan hamdardlikda Qoʻqonda xon saroyida yashay boshlaydi. 65 yoshligida Margʻilonda vafot etadi.
*[[Abdulla Avloniy]]
:Abdulla Avloniy 1878 yil 12 iyulida Toshkentda Mergancha mahallasida tug`ildi. Madrasa ta`limini oldi.
*[[Muhammadsharif So'fizoda]]
:Muhammadsharif So`fizoda 1880 yilda Chustda hunarmand oilasida tug`ildi.
* [[Amiriy]] (Amir Umarxon)
: Yirik oʻzbek shoiri, adabiy maktab asoschisi, tarixnavis va davlat arbobi. Amirsaid Muhammad Umarxon Qoʻqonda tugʻilgan, Qoʻqon xoni Olimxonning ukasi. Davlat arbobi sifatida Margʻilon hokimi (1807—1810), Qoʻqon xoni (1810-22) boʻlgan. 1808 yilda Andijon hokimi Rahmonqulibiyning qizi Mohlaroyim (Nodira) ga uylangan. «Devon» tartib bergan, «Umarnoma» dostonining muallifi. Asarlari turli bayozlarda ham eʼlon qilingan, uning torshirigʻi bilan «Muhabbatnoma» majmuasi tartib berilib, Usmonli xalifasi Maxmud II ga tortiq qilingan.
*[[Tavallo]]
:To`lagan Xo`jamyorov Tavallo 1883 yili Ko`kcha dahasida dunyoga keldi. “Beklarbegi” madrasasida, rus-tuzem maktabida o`qidi. 1910-yillardan vaqtli matbuotda she`r va maqolalari bosila boshlagan. 1914 yili Toshkentda “Nashriyot” shirkatini tuzishda ishtirok etadi. 1915 yilda esa “Turon” jamiyatida faoliyat ko`rsatadi.
*[[Hoji Muin]]
:Hoji Muin milliy uyg`onish davri Samarqand adabiy muhitining samarali ijod etgan iste`dodli vakili, jurnalist, shoir, dramaturg va tarjimon.
* [[Nodira]] (Komila)
: Taniqli shoira, davlat arbobi. Asl ismi Mohlaroyim, Andijon hokimi Rahmonqulibiy oilasida dunyoga keldi. 1808 yilda oʻsha paytda Margʻilon hokimi boʻlgan Amir Umarxonga turmushga chiqadi. 1810 yilda akasi Olimxon oʻrniga taxtga chiqqan Umarxon bilan Qoʻqonga keladi. 1822 yil Umarxonning fojeali vafotidan soʻng oʻgʻli Maʼdalixon bilan birga Qoʻqon xonligini boshqaradi. Madrasa, masjid, karvonsaroylar qurdiradi. Ilm ahliga rahnamolik, faqirlarga homiylik qiladi. 1842 yil Buxoro xoni Amir Nasrulloh tomonidan qatl etiladi.
*[[Sidqiy Hondayliqiy]]
:Sidqiy Xondayliqiy 1884 yilda tug`ildi. 1903 yilda o`qishni davom ettirish niyatida Toshkentga keladi. Ayni paytda she`r mashq qila boshlaydi. Tarjima bilan shug`ullanadi.
*[[Abdurauf Fitrat]]
:Fitrat O`rta Osiyo jadidchilik harakatining mashhur vakillaridan, yangi o`zbek adabiyotining asoschilaridan, usuli jadid maktablarining nazariyotchisi va amaliyotchisi, dramaturg, nosir, shoir va olim.
* [[Muhammadsharif Gulxaniy]]
: Taniqli oʻzbek adibi, oʻzbek adabiyotida satirik maktab yaratuvchilaridan biri. Oʻratepada (ayrim manbalarda Namangan viloyatida) tugʻilgan, hayot yillari nomaʼlum. Turk va fors tillarida asarlar bitgan. «Zarbulmasal» asari Umarxonning torshirigʻi bilan yozilgan. U haqda Fazliyning «Majmuai shoiron», Vozehning «Tuhfatul-ahbob», Avazmuhammad Attorning «Tarixi jahonnoma» asarlarida maʼlumot bor.
*[[Hamza Hakimzoda Niyoziy]]
:Hamza jadid adabiyoti namoyandasi, shoir, dramaturg, adib va muallim.
*[[Abdulla Qodiriy]]
:Abdulla Qodiriy o`zbek milliy romanchiligining asoschisi, publitsist, hajv ustasi, tilshunos va tarjimon.
* [[Muhammad Rizo Ogahiy]]
: Ulugʻ oʻzbek shoiri, tarixnavis, tarjima maktabining asoschisi va davlat arbobi Muhammad Rizo Ogahiy Xiva yaqinidagi Qiyot qishlogʻida Erniyozbek mirob oilasida (1809) tugʻildi. Uch yoshligida otasi oʻlib, amakisi Munis tarbiyasida qoldi. 1829 yilda Munis vafotidan keyin Ogahiy bosh miroblik vazifasiga tayinlandi. 1857 yilda miroblikdan isteʼfo beradi. Qolgan umrini ijodga bagʻishlaydi. 1874 yilda 65 yoshida vafot etadi.
*[[Saidahmad Vasliy Samarqandiy]]
:Saidahmad Vasliy Samarqandiy 19 asrning ikkinchi yarmi va 20 asrning boshlari Samarqand adabiy muhitiga mansub ijodkor. Muallimlik qilgan.
== Yangi Oʻzbek Adabiyoti ==
(XIX Asrning Ikkinchi Yarmi — XX Asr)
*[[Cho'lpon]]
=== Milliy uygʻonish davri (19 asrning ikkinchi yarmi 20 asrning boshi) ===
:O`zbek yangi she`riyatining asoschilaridan biri, dramaturg, nosir, publitsist va tarjimon.
* [[Komil Xorazmiy]]
: Komil 1825 yilda Xivada tavallud topgan. U Muhammad Rahimxon soniy (Feruz) zamonasida mirzaboshi, devonbegi lavozimlarida ishlagan.
===Sovet davri adabiyoti (20 asrning 30-80 yillari)===
* [[Muhyiddin Muhyi]]
: Muhyi Qoʻqon adabiy muhitiga mansub shoir boʻlib, ikki tilda ijod qilgan. Sheʼrlari turli mavzularda. Asosan ishq, tarkidunyochilik va xilvatnishinlik kayfiyatida.
* [[Yusuf Saryomiy]]
: Saryomiy 19 asrning ikkinchi yarmi va 20 asr boshlari oʻzbek adabiyotining vakili. Shoir muhr yasash va xattotlik qilish bilan hayot kechirgan.
* [[Feruz]] (Muhammad Rahimxon II)
: Feruz shoh-shoir. Xiva xoni. Adabiyot va sanʼat rahnamosi, musiqashunos, mohir sozanda va bastakor, sanʼatkor ham talabchan muxlis boʻlgan.
* [[Muqimiy]]
: Muqimiy milliy uygʻonish davri oʻzbek adabiyotining zabardast vakillaridan biri.
* [[Zavqiy]]
: Zavqiy lirik shoir. Shoir ijodida muhabbat lirikasi asosiy oʻrin egallaydi. Zavqiyning «Kelmasa kelmasun netay?» radifli gʻazali oʻzbek mumtoz adabiyotining goʻzal anʼanalarini davom ettirib yozilgan asar hisoblanadi.
* [[Furqat]]
: Zokirjon Xolmuhammad oʻgʻli Furqat — milliy uygʻonish davri oʻzbek adabiyotining zabardast vakillaridan biri. U shoir va adib, adabiyotshunos va muarrix, elshunos va mutarjim sifatida oʻzidan boy maʼnaviy meros qoldirdi. Shuningdek, Furqat zamonasining mashhur xattotlaridan edi.
* [[Ishoqxon Ibrat]]
: Ishoqxon Ibrat 19 asr ikkinchi yarmi va 20 asr boshlarida yashab ijod etgan maʼrifatparvar shoir, publitsist, tarixshunos, tilshunos, olim, sayyoh, ilk oʻzbek matbaachilaridan.
* [[Ahmad Tabibiy]]
: Tabibiy Xorazm adabiy muhitiga mansub shoir. Tabibiy ijodida tazkiranavislik anʼanalari oʻz rivojini topdi.
* [[Anbar otin]]
: Anbar Otin-XIX asr ikkinchi yarmi XX asr boshlarida yashab ijod etgan shoira.
=== Jadid adabiyoti davri (1905—1930 yillar) ===
* [[Siddiqiy Ajziy]]
: Siddiqiy Ajziy 1864 yilda Samarqandda tugʻilgan. Madrasa taʼlimini olgan.
* [[Karimbek Kamiy]]
: Karimbek Sharifbek oʻgʻli Kamiy — Milliy uygʻonish davri oʻzbek adabiyoti birinchi davriga mansub shoirlardan biri.
* [[Mahmudho'ja Behbudiy]]
: Behbudiy Turkistonda jadidchilik harakatining rahnamosi. Yoshligida togʻasi Muhammad Siddiq huzurida taʼlim olgan. Keyinchalik mirzalik vazifasida ishlab, soʻngra muftiylik lavozimiga oʻtadi.
* [[Munavvarqori Abdurashidxon o'g'li]]
: Munavvarqori 1878 yili Toshkentda tugʻilgan. 1931 yil 23 mayida Moskvaning mashhur Butirkasida otilib, Vagankovo qabristoniga pinhona koʻmildi.
* [[Abdulla Avloniy]]
: Abdulla Avloniy 1878 yil 12 iyulida Toshkentda Mergancha mahallasida tugʻildi. Madrasa taʼlimini oldi.
* [[Muhammadsharif So'fizoda]]
: Muhammadsharif Soʻfizoda 1880 yilda Chustda hunarmand oilasida tugʻildi.
* [[Tavallo]]
: Toʻlagan Xoʻjamyorov Tavallo 1883 yili Koʻkcha dahasida dunyoga keldi. «Beklarbegi» madrasasida, rus-tuzem maktabida oʻqidi. 1910-yillardan vaqtli matbuotda sheʼr va maqolalari bosila boshlagan. 1914 yili Toshkentda «Nashriyot» shirkatini tuzishda ishtirok etadi. 1915 yilda esa «Turon» jamiyatida faoliyat koʻrsatadi.
* [[Hoji Muin]]
: Hoji Muin milliy uygʻonish davri Samarqand adabiy muhitining samarali ijod etgan isteʼdodli vakili, jurnalist, shoir, dramaturg va tarjimon.
* [[Sidqiy Hondayliqiy]]
: Sidqiy Xondayliqiy 1884 yilda tugʻildi. 1903 yilda oʻqishni davom ettirish niyatida Toshkentga keladi. Ayni paytda sheʼr mashq qila boshlaydi. Tarjima bilan shugʻullanadi.
* [[Abdurauf Fitrat]]
: Fitrat Oʻrta Osiyo jadidchilik harakatining mashhur vakillaridan, yangi oʻzbek adabiyotining asoschilaridan, usuli jadid maktablarining nazariyotchisi va amaliyotchisi, dramaturg, nosir, shoir va olim.
* [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]]
: Hamza jadid adabiyoti namoyandasi, shoir, dramaturg, adib va muallim.
* [[Abdulla Qodiriy]]
: Abdulla Qodiriy oʻzbek milliy romanchiligining asoschisi, publitsist, hajv ustasi, tilshunos va tarjimon.
* [[Saidahmad Vasliy Samarqandiy]]
: Saidahmad Vasliy Samarqandiy 19 asrning ikkinchi yarmi va 20 asrning boshlari Samarqand adabiy muhitiga mansub ijodkor. Muallimlik qilgan.
* [[Cho'lpon]]
: Oʻzbek yangi sheʼriyatining asoschilaridan biri, dramaturg, nosir, publitsist va tarjimon.
=== Sovet davri adabiyoti (20 asrning 30-80 yillari) ===
* [[G'afur G'ulom]]
: 1903 yilning 10 mayida Toshkent shahrida tug`ilgantugʻilgan. “Shum«Shum bola”bola» (1936) avtobiografik qissasida ijodkorning bolaligi, asr boshidagi Toshkent hayoti tiniq tasvirlangan.
* [[Oybek]]
: Oybek — 1905 yilda 10 yanvarda Toshkentning Govkush mahallasida tugʻilgan Muso Toshmuhammadning adabiy taxallusi. «Bolalik xotiralarim» (1963) asarida bolaligini: ota-onasi, qarindoshlari, 20 asr boshidagi Toshkent va uning atrofidagi qishloq, kentlarni, ilk sabogʻi, saboqdoshlarini tasvirlaydi.
* [[Abdulla Qahhor]]
: Talantli oʻzbek yozuvchisi. 1907 yil 17 sentyabrda Qoʻqonda tugʻildi. Oldin eski maktabda, «Istiqbol» maktab-internatida, soʻngra Qoʻqon pedtexnikumida oʻqidi. 1925 yilda Toshkentga kelib, turli tahririyatlarda mehnat qildi. 1926—1930 yillarda Oʻrta Osiyo davlat universitetining pedagogika fakultetida tahsil oldi. Umri mobaynida turli ijodiy muassasalarda ishladi.
* [[Mirkarim Osim]]
: Toshkentda ziyoli oilasida tugʻildi. «Shamsulurfon» maktabida, Narimonov nomli texnikumda (1924) oʻqidi. Sanʼat, adabiyot, milliy tarixga qiziqdi. Maktabda dars berdi, tadqiqot institutida ilmiy xodim boʻldi, matbuot tahririyatlarida ishladi.
* [[Maqsud Shayxzoda]]
: Taniqli shoir va dramaturg. U aslida ozarbayjon millatiga mansub boʻlib, 1908 yilda Oqtosh shahrida vrach oilasida tugʻilgan. Oʻrta maʼlumotni Oqtoshda olgan 1921—1925 yillarda Boku dorulmualliminida oʻqigan. Keyin Dogʻistonning Darband, Boʻynoq shaharlarida muallimlik qilgan. Shu davrda millatchi sifatida sudlanib, Toshkentga surgun qilinadi. Turli tahririyatlarda xizmat qiladi. 1938 yildan to umrining oxirigacha Nizomiy nomidagi pedagogika institutida ishladi. 50-yillarning boshida shoʻrolarga qarshi faoliyatda ayblanib, 25 yilga qamaldi. Shaxsga sigʻinish fosh etilgach, 1956 yilda qamoqdan chiqarildi.
* [[Hamid Olimjon]]
: Isteʼdodli shoir. Lirik sheʼrlari bilan 20 asr oʻzbek adabiyotiga munosib hissa qoʻshgan. 1909 yilning 12 dekabrida Jizzaxda tugʻilgan. Boshlangʻich taʼlimdan soʻng 20-yillarning oxirida tahsilni Samarqanddagi pedakademiyada davom ettirgan. «Koʻklam» nomli birinchi sheʼriy toʻplami 1928 yilda bosilib chiqqan. Sheʼrlarida lirik pafos yetakchilik qiladi. 30-yillarda shodlik va baxt kuychisi sifatida tanildi.
* [[Mirtemir]]
: Oʻzbek sheʼriyati taraqqiyotida oʻziga xos oʻrin tutgan shoir Mirtemir Tursunov 1910 yilning 10 mayida Turkiston shahri yaqinidagi Iqon qishlogʻida tugʻildi. Oʻn bir yoshida qishlogʻidan Toshkentga keldi va Almaiy nomidagi maktabda tahsil koʻrdi. 1925 yilda oʻzbek erlar bilim yurtiga kirib, uni 1929 yilda tugatdi. 1929 yilda Samarqanddagi pedakademiyaga oʻqishga kirdi. 30-yillar boshida Mirtemir sud qilinib, qamoq muddatini mashhur Belomorkanal qurilishida oʻtadi. Shoir ozod etilgach, turli oʻquv muassasalarida oʻqituvchi, teatrlarda emakdosh, radio va nashriyot tahririyatlarida muharrir boʻlib ishladi. 1978 yil 23 yanvar kuni vafot etdi.
* [[Izzat Sulton]]
: Adabiyotshunos, tanqidchi, dramaturg Izzat Otaxonovich Sultonov 1910 yilda Oʻsh shahrida tugʻildi. 14 yoshida Toshkentga kelgan oʻspirin «Narimonov» nomli maktabda oʻqidi, taʼlim-tarbiya texnikumini bitirdi (1929), maktabda oʻqituvchi boʻldi (1930). 1930 yilda SAGUning ijtimoiy fakultetiga oʻqishga kirdi. «Batrak» gazetasida mas`ul kotib boʻldi (1931). 1932 yilda oʻzining ilk adabiy-tanqidiy maqolasini «Qizil Oʻzbekiston» gazetasida chop ettirdi. Aspiranturadagi oʻqishni (1934—1937) jurnalistlik, tanqidchilik faoliyati bilan qoʻshib olib bordi: «Kambagʻal dehqon» gazetasi tahririyatida ishladi. 1937 yildan Izzat Sultonovning qizgʻin ijtimoiy faoliyati boshlandi: Til va adabiyot institutining direktor oʻrinbosari (1937—1942), Oʻzbekiston respublikasi Xalq komissarlari soyuzi qoshidagi radioeshittirish Davlat qoʻmitasi raisi muovini (1942—1943), Toshkent badiiy filmlar studiyasi direktori (1943—1945), Oʻzbekiston Ministrlar Soveti raisining madaniyat ishlari boʻyicha oʻrinbosari (1945-19
* [[Usmon Nosir]]
: 20 asr oʻzbek sheʼriyatiga chaqmoqdek kirib kelgan va yashindek qisqa ijodiy umr kechirgan talantli shoir Usmon Nosir 1912 yilning 13 noyabrida Namanganda tugʻildi. Otasidan etim qolgan Usmon Nosir Qoʻqondagi bolalar uyida tarbiyalanadi. Isteʼdodli oʻspirin u yerda rus va jahon adabiyotining sara namunalari bilan tanishadi. Internatni bitirgach, 1931 yildan Samarqanddagi Oʻzbekiston davlat universiteti(OʻzDU)ning filologiya fakultetida oʻqidi.
* [[Zulfiya]]
: Oʻzbek shoirasi. 1915 yilning 1 martida Toshkentda tugʻilgan. Oʻrta maktabdan soʻng pedagogika institutida va aspiranturada taʼlim olgan. 1938—1948 yillarda Bolalar nashriyotida muharrir, keyinchalik Oʻzdavnashrda boʻlim boshligʻi, 1950 yildan 1980 yilga qadar «Saodat» jurnalida ishlagan. 1996 yilda vafot etgan.
* [[Nazarmat]]
: Nazarmat (Egamnazarov Nazarmat) 1917 yil Nov qishlogʻida dehqon oilasida tugʻildi. Oʻrta maʼlumotni oʻz qishlogʻida, oliy maʼlumotni Samarqand Davlat universiteti filologiya fakultetida oldi (1936—1941). Urush qatnashchisi, leytenant, vzvod komanderi, moto-oʻqchi batalon komandiri oʻrinbosari (1942—1944), oʻzbek tilida chop etilfdigan harbiy gazeta muhbiri (1945). Orden va medallar bilan taqdirlangan.
* [[Matyoqub Qo'shjonov]]
: Oʻzbek adabiyotshunosi va munaqqidi. 1918 yil 5 mayda hozirgi Turkmaniston Respublikasining Toshhovuz viloyati Hallang qishlogʻida tugʻilgan. Filologiya fanlari doktori (1972), Oʻzbekiston Respublikasi FAning aʼzosi (1979), Oʻzbekiston Respublikasi fan arbobi (1978), Hamza nomidagi Davlat mukofoti laureati (1977).
* [[Asqad Muxtor]]
: Shoir va yozuvchi. 1920 yilning 23 dekabrida Fargʻona shahrida tugʻilgan. Bolalar uyida tarbiyalangan. 1936 yilda maktabni bitirgan. Toshkentda jurnalistika kursida oʻqigan. Soʻng 1938 yilda Samarqanddagi OʻzDU filologiya fakultetiga oʻqishga kiradi. 1943—1945 yillarda Andijon pedogogika institutida oʻzbek tili va adabiyoti kafedrasida mudir boʻlib ishlagan.
* [[Said Ahmad]]
: Mashhur oʻzbek adibi Said Ahmad (Saidahmad Husanxoʻjaev) 1920 yilning 10 iyunida Toshkent shahrining «Samarqand darvoza» mahallasida tugʻilgan.
* [[Shukrullo]]
: Shukrullo (Shukrullo Yusupov) 1921 yil 2 sentyabrda Toshkentning Olmazor mahallasida ziyoli oilada tugʻildi. Otasi — Yusufhoʻja Mahmudhoʻja oʻgʻli emchi boʻlgan. Onasi — Zaynabxon ham ilmli ayol boʻlgan.
* [[Mirmuhsin]]
: Mirmuhsin (Mirsaidov) 1921 yil 3 mayda Toshkentning Kesakqoʻrgʻon mahallasida kulol oilasida tugʻildi. Eski shahardagi 1-maktabni, Toshkent pedagogika instituning Til va adabiyot fakultetini tugatgan. U Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasida, «Qizil Oʻzbekiston» gazetasi tahririyatida ishlagan, uzoq muddat «Sharq Yulduzi», «Mushtum» va «Guliston» jurnallarining bosh muharriri boʻlgan.
* [[Odil Yoqubov]]
: Odil Yoqubov 1926 yili Qozogʻistonning Turkiston viloyatida ziyoli oilasida tugʻilgan. Ikkinchi jahon urushi boshlangach, urushda qatnashish uchun yoshini katta koʻrsatib, Yaponiya frontiga joʻnagan. 1945 yildan 1950 yilgacha haqiqiy harbiy xizmatda boʻldi. 1951—1956 yillar mobaynida Oʻrta Osiyo Davlat universiiteti (hozirgi Milliy universitet)da taʼlim olgan. «Literaturnaya gazeta»ning Oʻzbekiston boʻyicha muxbiri, Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi raisi, «Oʻzbekiston adabiyoti va sanʼati» gazetasi bosh muharriri va boshqa mas`ul vazifalarda ishlagan.
* [[Pirimqul Qodirov]]
: Pirimqul Qodirov 1928 yil 25 oktyabrda Turkiston tizma togʻi etagidagi Kengqoʻl qishlogʻida tugʻildi. 1951 yildan Oʻrta Osiyo Davlat universiteti (hozirgi OʻzMU) sharqshunoslik fakultetini va 1954 yili Moskvadagi Adabiyot institutining aspiranturasini bitirgan. Filologiya fanlari nomzodi.
* [[Ibrohim G'ofurov]]
: Yozuvchi tarjimon, tanqidchi Ibrohim Gʻofurov 1937 yil 27 dekabrda Toshkentda hunarmand oilasida tugʻildi. Oʻrta maktabni tugatgach, 1956—1961 yillarda SAGU (hozirgi OʻzMU) ning filologiya fakultetida oʻqidi. 1961—1982 yillarda Davlat badiiy adabiyot nashriyotida kichik muharrir, tahririyat mudiri, bosh muharrir oʻrinbosari lavozimlarida ishladi.
=== Mustaqillik davri adabiyoti (20 asrning 90-yillaridan) ===
* [[Husniddin Sharipov]]
: 1933 yil 10 fevralda Namanganning Pop shahrida tugʻildi. Namangan qishloq xoʻjalik texnikumini (1949) va Toshkent qishloq xoʻjalik institutini (1954) tugatgan. Oʻrmon-melioratsiya injeneri.
* [[Omon Muxtor]]
: Omon Muxtor (Omonov Muxtor Sulaymonovich) 1941 yil 16 iyulda Buxoro shahrida tugʻilgan. 1958 yil maktabni, 1964 yil Toshkent Davlat Universiteti jurnalistika boʻlimini tugatgan. Bolalar gazetasi, Oʻzbekiston radiosi, Kino qoʻmitasida ishlagan. Adabiyot nashriyotida muharrirlik qilgan. 1983 yildan «Sharq yulduzi» jurnalida ishlab keladi. Hozirgi kunda jurnalning Bosh muharriri.
* [[Usmon Azim]]
: Shoir, dramaturg, kinodramaturg va nosir. 1950 yil Surxondaryo viloyatining Boysun tumanida tugʻilgan. 1972 yil Toshkent Davlat Universitetining jurnalistika fakultetini tugatgan.
* [[Halima Hudoyberdieva]]
: Shoira Halima Hudoyberdieva 1947 yil 17 mayda Boyovutdagi «Taraqqiyot» jamoa xoʻjaligida tugʻilgan. Toshkent Davlat universiteti (hozirgi OʻzMU)ning jurnalistika fakultetini tugatgan (1972). Mehnat faoliyatini «Saodat» jurnalida boʻlim boshligʻiligidan boshlagan (1972). Talabalik yillarida «Ilk muhabbat» (1968) sheʼriy toʻplami chop etildi. Shoiraning «Oq olmalar» (1973), «Chaman» (1974) toʻplamlari izma-iz bosildi. Halima birdan oʻziga xos shoira sifatida tanildi. 1975—1977 yillarda Moskvadagi Adabiyot institutining Oliy Adabiyot kursida oʻqidi. Shu yillarda shoiraning «Beliye yabloki» (Sovetskiy pisatel, 1977), «Suyanch togʻlarim» (1976), «Bobo quyosh» (1977) toʻplamlari bosildi.
*[[Oybek]]
:Oybek – 1905 yilda 10 yanvarda Toshkentning Govkush mahallasida tug`ilgan Muso Toshmuhammadning adabiy taxallusi. “Bolalik xotiralarim” (1963) asarida bolaligini: ota-onasi, qarindoshlari, 20 asr boshidagi Toshkent va uning atrofidagi qishloq, kentlarni, ilk sabog`i, saboqdoshlarini tasvirlaydi.
* [[Ozod Sharafiddinov]]
: Adabiyotshunos, adabiy tanqidchi O.Sharafiddinov 1929 yil 1 martda Qoʻqon yaqinidagi Oxunqaynar qishlogʻida tugʻildi. Toshkentdagi 14-oʻrta maktabni, Oʻrta Osiyo Davlat universiteti (hozirgi OʻzMU) filologiya fakultetini tugatdi (1951). Moskvada aspiranturani tugatdi, fan nomzodi ilmiy darajasini oldi (1955). Ozod Sharafiddinov poeziya muammolari bilan shugʻullandi, oʻzbek sheʼriyati va uning holati haqida adabiy-tanqidiy maqolalar yozdi. Oʻsha davrdagi ilmiy-ijodiy, adabiy-tanqidiy izlanishlari «Zamon. Qalb. Poeziya» (1962) asarida oʻz aksini topgan. XX asrning 60-80 yillarida u Choʻlpon hayoti va ijodini targʻib qilishga intildi. O. Sharafiddinov oʻzbek adabiyotining Oybek, Gʻafur Gʻulom, Abdulla Qahhor, Shayxzoda, Mirtemir, Zulfiya singari namoyandalari haqida adabiy portretlar yaratdi: «Isteʼdod jilolari» (1976), «Adabiy etyudlar» (1968), «Abdulla Qahhor» (1988), «Birinchi moʻjiza» (1979). Olim ijodida oʻzga adabiyotlar namoyandalari ijodi haqida yaratilgan «Yalovbardorlar» (1974)
*[[Abdulla Qahhor]]
:Talantli o`zbek yozuvchisi. 1907 yil 17 sentyabrda Qo`qonda tug`ildi. Oldin eski maktabda, “Istiqbol” maktab-internatida, so`ngra Qo`qon pedtexnikumida o`qidi. 1925 yilda Toshkentga kelib, turli tahririyatlarda mehnat qildi. 1926-1930 yillarda O`rta Osiyo davlat universitetining pedagogika fakultetida tahsil oldi. Umri mobaynida turli ijodiy muassasalarda ishladi.
*[[Mirkarim Osim]]
:Toshkentda ziyoli oilasida tug`ildi. "Shamsulurfon" maktabida, Narimonov nomli texnikumda (1924) o`qidi. San`at, adabiyot, milliy tarixga qiziqdi. Maktabda dars berdi, tadqiqot institutida ilmiy xodim bo`ldi, matbuot tahririyatlarida ishladi.
* [[Umarali Normatov]]
: Adabiyotshunos, tanqidchi Umarali Normatov 1931 yil 3 yanvarda Fargʻona viloyatining Rapqon qishlogʻida tugʻilgan. Oʻrta Osiyo Davlat universiteti (hozirgu OʻzMU) filologiya fakultetini tugatgan (1952—1957), aspiranturasida taʼlim olgan (1959—1962).
*[[Maqsud Shayxzoda]]
:Taniqli shoir va dramaturg. U aslida ozarbayjon millatiga mansub bo`lib, 1908 yilda Oqtosh shahrida vrach oilasida tug`ilgan. O`rta ma`lumotni Oqtoshda olgan 1921-1925 yillarda Boku dorulmualliminida o`qigan. Keyin Dog`istonning Darband, Bo`ynoq shaharlarida muallimlik qilgan. Shu davrda millatchi sifatida sudlanib, Toshkentga surgun qilinadi. Turli tahririyatlarda xizmat qiladi. 1938 yildan to umrining oxirigacha Nizomiy nomidagi pedagogika institutida ishladi. 50-yillarning boshida sho`rolarga qarshi faoliyatda ayblanib, 25 yilga qamaldi. Shaxsga sig`inish fosh etilgach, 1956 yilda qamoqdan chiqarildi.
*[[Hamid Olimjon]]
:Iste`dodli shoir. Lirik she`rlari bilan 20 asr o`zbek adabiyotiga munosib hissa qo`shgan. 1909 yilning 12 dekabrida Jizzaxda tug`ilgan. Boshlang`ich ta`limdan so`ng 20-yillarning oxirida tahsilni Samarqanddagi pedakademiyada davom ettirgan. “Ko`klam” nomli birinchi she`riy to`plami 1928 yilda bosilib chiqqan. She`rlarida lirik pafos yetakchilik qiladi. 30-yillarda shodlik va baxt kuychisi sifatida tanildi.
* [[Naim Karimov]]
: Oʻzbek adabiyotshunosi Naim Fatihovich Karimov 1932 yil 12 dekabrda Toshkentda ziyoli oilada tugʻuldi. U 1955 yilda SAGU (hozirgi Oʻzbekiston Milliy universiteti) filologiya fakultetini tamomlagan.
*[[Mirtemir]]
:O`zbek she`riyati taraqqiyotida o`ziga xos o`rin tutgan shoir Mirtemir Tursunov 1910 yilning 10 mayida Turkiston shahri yaqinidagi Iqon qishlog`ida tug`ildi. O`n bir yoshida qishlog`idan Toshkentga keldi va Almaiy nomidagi maktabda tahsil ko`rdi. 1925 yilda o`zbek erlar bilim yurtiga kirib, uni 1929 yilda tugatdi. 1929 yilda Samarqanddagi pedakademiyaga o`qishga kirdi. 30-yillar boshida Mirtemir sud qilinib, qamoq muddatini mashhur Belomorkanal qurilishida o`tadi. Shoir ozod etilgach, turli o`quv muassasalarida o`qituvchi, teatrlarda emakdosh, radio va nashriyot tahririyatlarida muharrir bo`lib ishladi. 1978 yil 23 yanvar kuni vafot etdi.
*[[Izzat Sulton]]
:Adabiyotshunos, tanqidchi, dramaturg Izzat Otaxonovich Sultonov 1910 yilda O`sh shahrida tug`ildi. 14 yoshida Toshkentga kelgan o`spirin “Narimonov” nomli maktabda o`qidi, ta`lim-tarbiya texnikumini bitirdi (1929), maktabda o`qituvchi bo`ldi (1930). 1930 yilda SAGUning ijtimoiy fakultetiga o`qishga kirdi. “Batrak” gazetasida mas`ul kotib bo`ldi (1931). 1932 yilda o`zining ilk adabiy-tanqidiy maqolasini “Qizil O`zbekiston” gazetasida chop ettirdi. Aspiranturadagi o`qishni (1934-1937) jurnalistlik, tanqidchilik faoliyati bilan qo`shib olib bordi: “Kambag`al dehqon” gazetasi tahririyatida ishladi. 1937 yildan Izzat Sultonovning qizg`in ijtimoiy faoliyati boshlandi: Til va adabiyot institutining direktor o`rinbosari (1937-1942), O`zbekiston respublikasi Xalq komissarlari soyuzi qoshidagi radioeshittirish Davlat qo`mitasi raisi muovini (1942-1943), Toshkent badiiy filmlar studiyasi direktori (1943-1945), O`zbekiston Ministrlar Soveti raisining madaniyat ishlari bo`yicha o`rinbosari (1945-19
* [[Yo'ldosh Sulaymon]]
: Yoʻldosh Sulaymon (Yoʻldoshali Sulaymonov)1935 yli 12 avgustda Fargʻona viloyatining Oʻzbekiston tumanidagi Mingtosh Qishlogʻida dehqon oilasida tavallud topgan. Uning hayotga, adabiyotga qiziqishi odamlarga muhabbati oʻquvchilik chogʻlarida (1944—1954) shakllangan edi. Fargʻona institutida oʻqigan yillarida (1955—1960) ilk sheʼrlari, hikoyalari, maqolalari matbuotda chop etila boshladi. Institutni tugatgach, u 27 yil «Fargʻona haqiqati»(sobiq «Kommuna») gazetasi tahririyatida mehnat qildi.
*[[Usmon Nosir]]
:20 asr o`zbek she`riyatiga chaqmoqdek kirib kelgan va yashindek qisqa ijodiy umr kechirgan talantli shoir Usmon Nosir 1912 yilning 13 noyabrida Namanganda tug`ildi. Otasidan etim qolgan Usmon Nosir Qo`qondagi bolalar uyida tarbiyalanadi. Iste`dodli o`spirin u yerda rus va jahon adabiyotining sara namunalari bilan tanishadi. Internatni bitirgach, 1931 yildan Samarqanddagi O`zbekiston davlat universiteti(O`zDU)ning filologiya fakultetida o`qidi.
*[[Zulfiya]]
:O`zbek shoirasi. 1915 yilning 1 martida Toshkentda tug`ilgan. O`rta maktabdan so`ng pedagogika institutida va aspiranturada ta`lim olgan. 1938-1948 yillarda Bolalar nashriyotida muharrir, keyinchalik O`zdavnashrda bo`lim boshlig`i, 1950 yildan 1980 yilga qadar “Saodat” jurnalida ishlagan. 1996 yilda vafot etgan.
* [[Erkin Vohidov]]
: Taniqli oʻzbek shoiri va jamoat arbobi. 1936 yilning 28 dekabrida Oltiariq tumanida oʻqituvchi oilasida tugʻilgan. Toʻqqiz yoshida otasidan, bir yildan soʻng onasidan ajralgan. Toshkentlik togʻasi Karimboy Sohiboev qoʻlida tarbiyalangan. ToshDU (hozirgi OʻzMU)ning oʻzbek filologiyasi fakultetida (1955—1960) tahsil olgan. Soʻng turli nashriyot va gazeta-jurnallarda ishladi. Respublikamiz yoshlarining birinchi jurnali «Yoshlik»ning asoschisi (1982).
*[[Nazarmat]]
:Nazarmat (Egamnazarov Nazarmat ) 1917 yil Nov qishlog`ida dehqon oilasida tug`ildi. O`rta ma`lumotni o`z qishlog`ida, oliy ma`lumotni Samarqand Davlat universiteti filologiya fakultetida oldi (1936-1941). Urush qatnashchisi, leytenant, vzvod komanderi, moto-o`qchi batalon komandiri o`rinbosari (1942-1944), o`zbek tilida chop etilfdigan harbiy gazeta muhbiri (1945). Orden va medallar bilan taqdirlangan.
*[[Matyoqub Qo'shjonov]]
:O`zbek adabiyotshunosi va munaqqidi. 1918 yil 5 mayda hozirgi Turkmaniston Respublikasining Toshhovuz viloyati Hallang qishlog`ida tug`ilgan. Filologiya fanlari doktori (1972), O`zbekiston Respublikasi FAning a`zosi (1979), O`zbekiston Respublikasi fan arbobi (1978), Hamza nomidagi Davlat mukofoti laureati (1977).
* [[Tursunboy Adashboyev]]
: Shoir Tursunboy Adashboev 1939 yil 1 yanvarda Qirgʻizistonning Jalolobod viloyatiga qarashli Olabuqa tumanidagi Safed Bulon qishlogʻida tugʻilgan. Oʻrta maktabni tugatgach, ToshDU (hozirgi OʻzMU) ning jurnalistika fakultetida (1962—1968) oʻqigan. Moskvadagi Adabiyot institutida ham tahsil olgan.
*[[Asqad Muxtor]]
:Shoir va yozuvchi. 1920 yilning 23 dekabrida Farg`ona shahrida tug`ilgan. Bolalar uyida tarbiyalangan. 1936 yilda maktabni bitirgan. Toshkentda jurnalistika kursida o`qigan. So`ng 1938 yilda Samarqanddagi O`zDU filologiya fakultetiga o`qishga kiradi. 1943-1945 yillarda Andijon pedogogika institutida o`zbek tili va adabiyoti kafedrasida mudir bo`lib ishlagan.
*[[Said Ahmad]]
:Mashhur o`zbek adibi Said Ahmad (Saidahmad Husanxo`jaev) 1920 yilning 10 iyunida Toshkent shahrining “Samarqand darvoza” mahallasida tug`ilgan.
* [[Shukur Holmirzaev]]
: Isteʼdodli oʻzbek yozuvchisi. 194O yilning 24 martida Surxondaryo viloyatining Boysun tumanidagi Shahidlar qishlogʻida tugʻilgan. 1957—1962 yillarda ToshDU (hozirgi OʻzMU)ning filologiya fakultetiga oʻqigan. Soʻng Toshkentdagi bir qator nashriyot va gazeta-jurnallarning tahririyatlarida ishladi.
*[[Shukrullo]]
:Shukrullo (Shukrullo Yusupov) 1921 yil 2 sentyabrda Toshkentning Olmazor mahallasida ziyoli oilada tug`ildi. Otasi – Yusufho`ja Mahmudho`ja o`g`li emchi bo`lgan. Onasi – Zaynabxon ham ilmli ayol bo`lgan.
*[[Mirmuhsin]]
:Mirmuhsin (Mirsaidov) 1921 yil 3 mayda Toshkentning Kesakqo`rg`on mahallasida kulol oilasida tug`ildi. Eski shahardagi 1-maktabni, Toshkent pedagogika instituning Til va adabiyot fakultetini tugatgan. U O`zbekiston Yozuvchilar uyushmasida, “Qizil O`zbekiston” gazetasi tahririyatida ishlagan, uzoq muddat “Sharq Yulduzi”, “Mushtum” va “Guliston” jurnallarining bosh muharriri bo`lgan.
* [[Abdulla Oripov]]
: Atoqli oʻzbek shoiri va jamoat arbobi. U hozirgi oʻzbek sheʼriyatida inson qalbidagi murakkablik va ziddiyatlarni teran, haqqoniy oʻziga xos betakror kuylagan ulkan ijodkordir. Abdula Oripov hozirgi oʻzbek sheʼriyatiga yangicha badiiy tafakkur yoʻsinlarini olib kirdi. U tub mohiyati bilan Yassaviy, Navoiy, Bobur, Choʻlpon, Gʻ. Gʻulom singari ijodkorlar badiiy anʼanalarining davomchisidir. Shoirning butkul ijodi milliylik ruhi bilan sugʻorilgan.
*[[Odil Yoqubov]]
:Odil Yoqubov 1926 yili Qozog`istonning Turkiston viloyatida ziyoli oilasida tug`ilgan. Ikkinchi jahon urushi boshlangach, urushda qatnashish uchun yoshini katta ko`rsatib, Yaponiya frontiga jo`nagan. 1945 yildan 1950 yilgacha haqiqiy harbiy xizmatda bo`ldi. 1951-1956 yillar mobaynida O`rta Osiyo Davlat universiiteti (hozirgi Milliy universitet)da ta`lim olgan. “Literaturnaya gazeta”ning O`zbekiston bo`yicha muxbiri, O`zbekiston Yozuvchilar uyushmasi raisi, “O`zbekiston adabiyoti va san`ati” gazetasi bosh muharriri va boshqa mas`ul vazifalarda ishlagan.
*[[Pirimqul Qodirov]]
:Pirimqul Qodirov 1928 yil 25 oktyabrda Turkiston tizma tog`i etagidagi Kengqo`l qishlog`ida tug`ildi. 1951 yildan O`rta Osiyo Davlat universiteti (hozirgi O`zMU) sharqshunoslik fakultetini va 1954 yili Moskvadagi Adabiyot institutining aspiranturasini bitirgan. Filologiya fanlari nomzodi.
* [[O'tkir Hoshimov]]
: Taniqli oʻzbek yozuvchisi va jamoat arbobi. 1941 yili 4 avgustda Toshkentda Doʻmbirobod mahallasida tugʻilgan. Toshkent Davlat universiteti filologiya fakultetida oʻqigan. Turli tahririyat va nashriyotlarda ishlagan. Hozirgi kunda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qoʻmita raisi.
*[[Ibrohim G'ofurov]]
:Yozuvchi tarjimon, tanqidchi Ibrohim G`ofurov 1937 yil 27 dekabrda Toshkentda hunarmand oilasida tug'ildi. O`rta maktabni tugatgach, 1956-1961 yillarda SAGU (hozirgi O`zMU) ning filologiya fakultetida o`qidi. 1961-1982 yillarda Davlat badiiy adabiyot nashriyotida kichik muharrir, tahririyat mudiri, bosh muharrir o`rinbosari lavozimlarida ishladi.
===Mustaqillik davri adabiyoti (20 asrning 90-yillaridan)===
*[[Husniddin Sharipov]]
:1933 yil 10 fevralda Namanganning Pop shahrida tug`ildi. Namangan qishloq xo`jalik texnikumini (1949) va Toshkent qishloq xo`jalik institutini (1954) tugatgan. O`rmon-melioratsiya injeneri.
* [[Oydin Hojieva]]
: 1942 yil 22 aprelda Buxoroning Qiziltepa tumanidagi Hojayi Boʻston qishlogʻida tugʻildi. 1965 yilda ToshDU (hozirgi OʻzMU)ning filologiya fakultetini bitirdi.
*[[Omon Muxtor]]
:Omon Muxtor (Omonov Muxtor Sulaymonovich) 1941 yil 16 iyulda Buxoro shahrida tug`ilgan. 1958 yil maktabni, 1964 yil Toshkent Davlat Universiteti jurnalistika bo`limini tugatgan. Bolalar gazetasi, O`zbekiston radiosi, Kino qo`mitasida ishlagan. Adabiyot nashriyotida muharrirlik qilgan. 1983 yildan “Sharq yulduzi” jurnalida ishlab keladi. Hozirgi kunda jurnalning Bosh muharriri.
*[[Usmon Azim]]
:Shoir, dramaturg, kinodramaturg va nosir. 1950 yil Surxondaryo viloyatining Boysun tumanida tug`ilgan. 1972 yil Toshkent Davlat Universitetining jurnalistika fakultetini tugatgan.
* [[Begali Qosimov]]
: Adabiyotshunos Begali Qosimov 1942 yil 19 dekabrda Qashqadaryo viloyatining Kasbi tumani Devov qishlogʻida tugʻilgan. Ilmiy-pedagogik faoliyati Oʻzbekiston Milliy umiversiteti oʻzbek filologiyasi fakulteti bilan bogʻliq: 1958—1963 yillarda talaba, 1963—1968 yillarda aspirant, 1966 yildan oʻqituvchi, dotsent, professor, kafedra mudiri lavozimlarida ishlab kelmoqda.
*[[Halima Hudoyberdieva]]
:Shoira Halima Hudoyberdieva 1947 yil 17 mayda Boyovutdagi “Taraqqiyot” jamoa xo`jaligida tug`ilgan. Toshkent Davlat universiteti (hozirgi O`zMU)ning jurnalistika fakultetini tugatgan (1972). Mehnat faoliyatini “Saodat” jurnalida bo`lim boshlig`iligidan boshlagan (1972). Talabalik yillarida “Ilk muhabbat” (1968) she`riy to`plami chop etildi. Shoiraning “Oq olmalar” (1973), “Chaman” (1974) to`plamlari izma-iz bosildi. Halima birdan o`ziga xos shoira sifatida tanildi. 1975-1977 yillarda Moskvadagi Adabiyot institutining Oliy Adabiyot kursida o`qidi. Shu yillarda shoiraning “Beliye yabloki” (Sovetskiy pisatel, 1977), “Suyanch tog`larim” (1976), “Bobo quyosh” (1977) to`plamlari bosildi.
*[[Ozod Sharafiddinov]]
:Adabiyotshunos, adabiy tanqidchi O.Sharafiddinov 1929 yil 1 martda Qo`qon yaqinidagi Oxunqaynar qishlog`ida tug`ildi. Toshkentdagi 14-o`rta maktabni, O`rta Osiyo Davlat universiteti (hozirgi O`zMU) filologiya fakultetini tugatdi (1951). Moskvada aspiranturani tugatdi, fan nomzodi ilmiy darajasini oldi (1955). Ozod Sharafiddinov poeziya muammolari bilan shug`ullandi, o`zbek she`riyati va uning holati haqida adabiy-tanqidiy maqolalar yozdi. O`sha davrdagi ilmiy-ijodiy, adabiy-tanqidiy izlanishlari “Zamon. Qalb. Poeziya” (1962) asarida o`z aksini topgan. XX asrning 60-80 yillarida u Cho`lpon hayoti va ijodini targ`ib qilishga intildi. O. Sharafiddinov o`zbek adabiyotining Oybek, G`afur G`ulom, Abdulla Qahhor, Shayxzoda, Mirtemir, Zulfiya singari namoyandalari haqida adabiy portretlar yaratdi: “Iste`dod jilolari” (1976), “Adabiy etyudlar” (1968), “Abdulla Qahhor” (1988), “Birinchi mo`jiza” (1979). Olim ijodida o`zga adabiyotlar namoyandalari ijodi haqida yaratilgan “Yalovbardorlar” (1974)
* [[Muhammad Ali]]
: Muhammad Ali (Muhammad Ali Ahmedov)1942 yil 13 martda Andijonning Boʻz tumanida tugʻlgan. U shoir, yozuvchi, olim va jamoat arbobi. Bekoboddagi oʻrta maktabni (1959), Moskvadagi Gorkiy nomidagi adabiyot institutini (1996) tamomlagan. Qisqa muddat Andijon va Fargʻona viloyatlari maktablarida oʻqituvchilik qilgan. Adabiyot va sanʼat nashriyotida muharrir, boʻlim mudiri, professor (1993—1994), Halqaro oltin meʼros hayriya jamgʻarmasi boshqaruvi raisi (1992—2002) boʻlib faoliyat koʻrsatgan. 2003 yildan u halqaro Amir Temur hayriya jamgʻarmasi boshqaruvi raisi.
*[[Umarali Normatov]]
:Adabiyotshunos, tanqidchi Umarali Normatov 1931 yil 3 yanvarda Farg`ona viloyatining Rapqon qishlog`ida tug`ilgan. O`rta Osiyo Davlat universiteti (hozirgu O`zMU) filologiya fakultetini tugatgan (1952-1957), aspiranturasida ta`lim olgan (1959-1962).
*[[Naim Karimov]]
:O`zbek adabiyotshunosi Naim Fatihovich Karimov 1932 yil 12 dekabrda Toshkentda ziyoli oilada tug`uldi. U 1955 yilda SAGU (hozirgi O`zbekiston Milliy universiteti) filologiya fakultetini tamomlagan.
* [[Tohir Malik]]
: Tohir Malik Abdumalik oʻgʻli Habilovning adabiy taxallusi, Toshkentda tugʻilgan, Toshkent Davlat Universiteti (hozirgi Oʻzbekiston Milliy Universiteti)ning jurnalistika fakulteti kechki boʻlimida oʻqidi, kunduzi qurilishda ishladi. 1966 yildan beri Oʻzbekiston radiosida, gazeta va jurnallar tahririyatida, Oʻzbekiston yozuvchilar uyushmasida, nashriyotlarda ishladi. Hozir «Sharq» NMAK Bosh tahririyatida muharrir.
*[[Yo'ldosh Sulaymon]]
:Yo`ldosh Sulaymon (Yo`ldoshali Sulaymonov)1935 yli 12 avgustda Farg`ona viloyatining O`zbekiston tumanidagi Mingtosh Qishlog`ida dehqon oilasida tavallud topgan. Uning hayotga, adabiyotga qiziqishi odamlarga muhabbati o`quvchilik chog`larida (1944-1954) shakllangan edi. Farg`ona institutida o`qigan yillarida (1955-1960) ilk she`rlari, hikoyalari, maqolalari matbuotda chop etila boshladi. Institutni tugatgach, u 27 yil “Farg`ona haqiqati”(sobiq “Kommuna”) gazetasi tahririyatida mehnat qildi.
*[[Erkin Vohidov]]
:Taniqli o`zbek shoiri va jamoat arbobi. 1936 yilning 28 dekabrida Oltiariq tumanida o`qituvchi oilasida tug`ilgan. To`qqiz yoshida otasidan, bir yildan so`ng onasidan ajralgan. Toshkentlik tog`asi Karimboy Sohiboev qo`lida tarbiyalangan. ToshDU (hozirgi O`zMU)ning o`zbek filologiyasi fakultetida (1955-1960) tahsil olgan. So`ng turli nashriyot va gazeta-jurnallarda ishladi. Respublikamiz yoshlarining birinchi jurnali “Yoshlik”ning asoschisi (1982).
* [[Anvar Obidjon]]
: Anvar Obidjon 1947 yil 8-yanvarda fargona viloyati Oltiariq tumanidagi Pologʻon qishlogʻida dunyoga kelgan. Oʻrta maktabda oʻqib yurganida «Gʻuncha» jurnalida «Shkafjon» nomli birinchi sheʼri bosilgan (1960). Anvar 1946—1966 yillarida Samarqand moliya texnikumida, 1973—1979 yillarda ToshDUning jurnalistika fakutetida sirtdan oʻqigan.
*[[Tursunboy Adashboyev]]
:Shoir Tursunboy Adashboev 1939 yil 1 yanvarda Qirg`izistonning Jalolobod viloyatiga qarashli Olabuqa tumanidagi Safed Bulon qishlog`ida tug`ilgan. O`rta maktabni tugatgach, ToshDU (hozirgi O`zMU) ning jurnalistika fakultetida (1962-1968) o`qigan. Moskvadagi Adabiyot institutida ham tahsil olgan.
*[[Shukur Holmirzaev]]
:Iste`dodli o`zbek yozuvchisi. 194O yilning 24 martida Surxondaryo viloyatining Boysun tumanidagi Shahidlar qishlog`ida tug`ilgan. 1957-1962 yillarda ToshDU (hozirgi O`zMU)ning filologiya fakultetiga o`qigan. So`ng Toshkentdagi bir qator nashriyot va gazeta-jurnallarning tahririyatlarida ishladi.
* [[Tog'ay Murod]]
: Togʻay Murod — Togʻaymurod Mengnorovning taxallusi. U 1948 yili Surxondaryoning Denov tumanidagi Xoʻjasoat qishlogʻida tugʻilgan. Qishlogʻidagi 43-maktabni bitirgach (1966), Toshkent Dablat universiteti (hozirgi OʻzMU)ning jurnalistika fakultetida oʻqigan (1966—1972). U respublika radiosida muharrir (1972—1976), «Oʻzbekiston fizkulturachsi» gazetasida tarjmon (1976—1978), «Fan va turmush» jurnalida boʻlim muharriri (1982—1984) boʻlgan. 1985—1987 yillarda Moskvadagi Adabiyot institutida oʻqigan.
*[[Abdulla Oripov]]
:Atoqli o`zbek shoiri va jamoat arbobi. U hozirgi o`zbek she`riyatida inson qalbidagi murakkablik va ziddiyatlarni teran, haqqoniy o`ziga xos betakror kuylagan ulkan ijodkordir. Abdula Oripov hozirgi o`zbek she`riyatiga yangicha badiiy tafakkur yo`sinlarini olib kirdi. U tub mohiyati bilan Yassaviy, Navoiy, Bobur, Cho`lpon, G`. G`ulom singari ijodkorlar badiiy an`analarining davomchisidir. Shoirning butkul ijodi milliylik ruhi bilan sug`orilgan.
*[[O'tkir Hoshimov]]
:Taniqli o`zbek yozuvchisi va jamoat arbobi. 1941 yili 4 avgustda Toshkentda Do'mbirobod mahallasida tug`ilgan. Toshkent Davlat universiteti filologiya fakultetida o`qigan. Turli tahririyat va nashriyotlarda ishlagan. Hozirgi kunda O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qo`mita raisi.
* [[Azim Suyun]]
: Azim Suyun (Azimboy Alimovich Suyunov) 1948 yil Samarqand viloyatiga qarashli Nakurt qishlogʻida tugʻilgan. Oliy maʼlumotli. 1977 yilda Toshkent Davlat universiteti (hozirgi OʻzMU)ning jurnalistika fakultetini bitirgan. I chaqiriq Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi deputati.
*[[Oydin Hojieva]]
:1942 yil 22 aprelda Buxoroning Qiziltepa tumanidagi Hojayi Bo`ston qishlog`ida tug`ildi. 1965 yilda ToshDU (hozirgi O`zMU)ning filologiya fakultetini bitirdi.
*[[Begali Qosimov]]
:Adabiyotshunos Begali Qosimov 1942 yil 19 dekabrda Qashqadaryo viloyatining Kasbi tumani Devov qishlog`ida tug`ilgan. Ilmiy-pedagogik faoliyati O`zbekiston Milliy umiversiteti o`zbek filologiyasi fakulteti bilan bog`liq: 1958-1963 yillarda talaba, 1963-1968 yillarda aspirant, 1966 yildan o`qituvchi, dotsent, professor, kafedra mudiri lavozimlarida ishlab kelmoqda.
* [[Erkin A'zam]]
: 1950 yil 10 avgustda togʻli Boysunda tugʻildi 1972 yil Toshkent Davlat universiteti (Xozir Oʻzbekiston Milliy Universiteti)ning jurnalistika fakultetini tamomladi. Respublika radiosida muharrir, «Guliston» va «Yoshlik» jurnallarida boʻlim muharriri, Gʻafur Gʻulom nomidagi Adabiyot va sanat nashriyotida tahririyat mudiri boʻldi. 1992—1994 yillarda Oʻzbekiston milliy axborot agentligida bosh direktori oʻrinbosari. 1995 yildan «Tafakkur» jurnali bosh muharriri I, II chaqiriq Oʻzbekiston Oliy Majlisi derutati.
*[[Muhammad Ali]]
:Muhammad Ali (Muhammad Ali Ahmedov)1942 yil 13 martda Andijonning Bo`z tumanida tug`lgan. U shoir, yozuvchi, olim va jamoat arbobi. Bekoboddagi o`rta maktabni (1959), Moskvadagi Gorkiy nomidagi adabiyot institutini (1996) tamomlagan. Qisqa muddat Andijon va Farg`ona viloyatlari maktablarida o`qituvchilik qilgan. Adabiyot va san`at nashriyotida muharrir, bo`lim mudiri, professor (1993-1994), Halqaro oltin me`ros hayriya jamg`armasi boshqaruvi raisi (1992-2002) bo`lib faoliyat ko`rsatgan. 2003 yildan u halqaro Amir Temur hayriya jamg`armasi boshqaruvi raisi.
*[[Tohir Malik]]
:Tohir Malik Abdumalik o`g`li Habilovning adabiy taxallusi, Toshkentda tug`ilgan, Toshkent Davlat Universiteti (hozirgi O`zbekiston Milliy Universiteti)ning jurnalistika fakulteti kechki bo`limida o`qidi, kunduzi qurilishda ishladi. 1966 yildan beri O`zbekiston radiosida, gazeta va jurnallar tahririyatida, O`zbekiston yozuvchilar uyushmasida, nashriyotlarda ishladi. Hozir “Sharq” NMAK Bosh tahririyatida muharrir.
* [[Sharof Boshbekov]]
: Samarqand viloyati Bulungʻur tumanidagi Gʻubir qishlogʻida 1951 yil 4 yanvarda tugʻildi. 1974 yili Sanʼat institutining musiqali aktyorlik boʻlimini tugatdi. Toshkentdagi «Muqimiy» musiqali teatrida, Gulistondagi teatrda aktyor sifatida faoliyat koʻrsatdi. Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasida (1983—1985) Oʻzbekiston Milliy teatrida (1986—1987) adabiy xodim boʻldi.
*[[Anvar Obidjon]]
:Anvar Obidjon 1947 yil 8-yanvarda fargona viloyati Oltiariq tumanidagi Polog`on qishlog`ida dunyoga kelgan. O`rta maktabda o`qib yurganida “G`uncha” jurnalida “Shkafjon” nomli birinchi she`ri bosilgan (1960). Anvar 1946-1966 yillarida Samarqand moliya texnikumida, 1973-1979 yillarda ToshDUning jurnalistika fakutetida sirtdan o`qigan.
*[[Tog'ay Murod]]
:Tog`ay Murod – Tog`aymurod Mengnorovning taxallusi. U 1948 yili Surxondaryoning Denov tumanidagi Xo`jasoat qishlog`ida tug`ilgan. Qishlog`idagi 43-maktabni bitirgach (1966), Toshkent Dablat universiteti (hozirgi O`zMU)ning jurnalistika fakultetida o`qigan (1966-1972). U respublika radiosida muharrir (1972-1976), “O`zbekiston fizkulturachsi” gazetasida tarjmon (1976-1978), “Fan va turmush” jurnalida bo`lim muharriri (1982-1984) bo`lgan. 1985-1987 yillarda Moskvadagi Adabiyot institutida o`qigan.
* [[Xurshid Do'stmuhammad]]
: Yozuvchi Xurshid Doʻstmuhammad (Xurshid Doʻstmuhammedov) 1951yilda Toshkent shahrida tugʻlgan. Oʻrta maktabni, Toshkent Davlat universiteti (hozirgi OʻzMU) Jurnalistika fakultetini tamomlagan (1968—1973). Filologiya fanlari nomzodi «Fan va turmush» jurnalida boʻlim muharriri (1973—1984), «Yosh kuch» jurnalida boʻlim muharriri, bosh muharrir oʻrinbosari, bosh muharrir (1986—1995) boʻlib ishlagan.
*[[Azim Suyun]]
:Azim Suyun (Azimboy Alimovich Suyunov) 1948 yil Samarqand viloyatiga qarashli Nakurt qishlog`ida tug`ilgan. Oliy ma`lumotli. 1977 yilda Toshkent Davlat universiteti (hozirgi O`zMU)ning jurnalistika fakultetini bitirgan. I chaqiriq O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi deputati.
*[[Erkin A'zam]]
:1950 yil 10 avgustda tog`li Boysunda tug`ildi 1972 yil Toshkent Davlat universiteti (Xozir O`zbekiston Milliy Universiteti)ning jurnalistika fakultetini tamomladi. Respublika radiosida muharrir, “Guliston” va “Yoshlik” jurnallarida bo`lim muharriri, G`afur G`ulom nomidagi Adabiyot va sanat nashriyotida tahririyat mudiri bo`ldi. 1992-1994 yillarda O`zbekiston milliy axborot agentligida bosh direktori o`rinbosari. 1995 yildan “Tafakkur” jurnali bosh muharriri I, II chaqiriq O`zbekiston Oliy Majlisi derutati.
* [[Abdusaid Ko'chimov]]
: Shor, adib Abdusaid Koʻchimov 1951 yil 15 mayda Samarqandning Urgut tumanida tugilgan. Tumandagi 37- maktabni (1967), Toshkent Davlat pedagogika institutini ozbek tili va adabiyoti fakultetini tugatgan (1968—1972). Mehnat faoliyatini «Lenin uchquni» gazetasida ishlashdan boshlahgan. Ijodida ham bolalar dunyosi, bolalik saltanati ajoyibotlari yetakchilik qila boshladi. 1984—1991 yillarda"Sharq yulduzi" jurnalida maʼsul kotib, "Lenin uchquni "da bosh muharrir boʻldi. 1991—1997 yillarda Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasida kotib, Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasida boʻlim mudiri, Oʻzbekiston teleradiokompaniyasida rais oʻrinbosari, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Devonida Ahborot markazi rahbari vazifalarida faoliyat koʻrsatdi. 1997 yildan buyon Oʻzbekiston teleradiokompaniyasi Raisi vazifasini bajarmoqda.
*[[Sharof Boshbekov]]
:Samarqand viloyati Bulung`ur tumanidagi G`ubir qishlog`ida 1951 yil 4 yanvarda tug`ildi. 1974 yili San`at institutining musiqali aktyorlik bo`limini tugatdi. Toshkentdagi “Muqimiy” musiqali teatrida, Gulistondagi teatrda aktyor sifatida faoliyat ko`rsatdi. O`zbekiston Yozuvchilar uyushmasida (1983-1985) O`zbekiston Milliy teatrida (1986-1987) adabiy xodim bo`ldi.
*[[Xurshid Do'stmuhammad]]
:Yozuvchi Xurshid Do`stmuhammad (Xurshid Do`stmuhammedov) 1951yilda Toshkent shahrida tug`lgan. O`rta maktabni, Toshkent Davlat universiteti (hozirgi O`zMU) Jurnalistika fakultetini tamomlagan (1968-1973). Filologiya fanlari nomzodi “Fan va turmush” jurnalida bo`lim muharriri (1973-1984), “Yosh kuch” jurnalida bo`lim muharriri, bosh muharrir o`rinbosari, bosh muharrir (1986-1995) bo`lib ishlagan.
* [[Muhammad Yusuf]]
: 1954 yil 26 aprelda Andijonning Marhamat tumanida tugʻildi. Toshkentdagi rus tili va adabiyoti institutini tamomladi (1978). Respublika kitobsevarlar jamiyatida (1978—1980), «Toshkent oqshomi» gazetasida (1980—1986), Adabiyot va sanʼat nashriyotida, «Oʻzbekiston ovozi» gazetasida (1986—1993) ishladi.
*[[Abdusaid Ko'chimov]]
:Shor, adib Abdusaid Ko'chimov 1951 yil 15 mayda Samarqandning Urgut tumanida tugilgan. Tumandagi 37- maktabni (1967), Toshkent Davlat pedagogika institutini ozbek tili va adabiyoti fakultetini tugatgan (1968-1972). Mehnat faoliyatini “Lenin uchquni” gazetasida ishlashdan boshlahgan. Ijodida ham bolalar dunyosi , bolalik saltanati ajoyibotlari yetakchilik qila boshladi. 1984-1991 yillarda”Sharq yulduzi” jurnalida ma`sul kotib, “Lenin uchquni ”da bosh muharrir bo`ldi. 1991-1997 yillarda O`zbekiston Yozuvchilar uyushmasida kotib, O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasida bo`lim mudiri, O`zbekiston teleradiokompaniyasida rais o`rinbosari, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Devonida Ahborot markazi rahbari vazifalarida faoliyat ko`rsatdi. 1997 yildan buyon O`zbekiston teleradiokompaniyasi Raisi vazifasini bajarmoqda.
*[[Muhammad Yusuf]]
:1954 yil 26 aprelda Andijonning Marhamat tumanida tug`ildi. Toshkentdagi rus tili va adabiyoti institutini tamomladi (1978). Respublika kitobsevarlar jamiyatida (1978-1980), “Toshkent oqshomi” gazetasida (1980-1986), Adabiyot va san`at nashriyotida, “O`zbekiston ovozi” gazetasida (1986-1993) ishladi.
* [[Hayriddin Sultonov]]
: Toshkent viloyati Qibray tumanidagi Tuzel qishlogʻida 1956 yil 18 yanvarda tugʻilgan. 1973 yilda Parkentdagi maktabni tugatgach, ToshDU (hozirgi OʻzMU)ning jurnalistika fakultetiga oʻqishga kirdi (1972). U «Guliston» (1974—1980), «Yoshlik» (1982—1985) jurnallarida, Adabiyot va sanʼat nashriyotida (1980—1982, 1985—1993) faoliyat koʻrsatdi.
*[[Hayriddin Sultonov]]
:Toshkent viloyati Qibray tumanidagi Tuzel qishlog`ida 1956 yil 18 yanvarda tug`ilgan. 1973 yilda Parkentdagi maktabni tugatgach, ToshDU (hozirgi O`zMU)ning jurnalistika fakultetiga o`qishga kirdi (1972). U “Guliston” (1974-1980), “Yoshlik” (1982-1985) jurnallarida, Adabiyot va san`at nashriyotida (1980-1982, 1985-1993) faoliyat ko`rsatdi.
| 