Yunon-Baqtriya podsholigi: Versiyalar orasidagi farq

[[Tasvir:Greco-BactrianKingdomMap.jpg|thumb|right|250px|Yunon-Baqtriya podsholigining taxminiy xaritasi]]

'''Yunon-Baqtriya podsholigi''' [[Oʻrta Osiyo]] hududida eramizdan avvalgi 250-125 yillarda mavjud boʻlgan davlatdir.

Eramizdan avvalgi [[mil. av. 256|256-yilda]] [[Parfiya]], [[Baqtriya]] va [[Soʻgʻdiyona]] [[Salavkiylar Davlati|Salavkiylar]] davlatidan ajralib chiqdi. [[Baqtriya]] strapi [[Diodot]] o`zini [[shoh]] deb e'lon qildi va mintaqada [[gegemonlik]] uchun kurash boshladi. Bunga javoban, [[Arshaxidlar]] [[Parfiya]]da hokimiyatni qo`lga kiritdi. So`g`diyona esa Baqtriya hukmronligi ostiga o`tdi. Eramizdan avvalgi [[mil. av. 230|230-yilda]] So`g`diyona strapi [[Yevtidem]] [[Diodot]]ning vorisini taxtdan ag`dardi. Yunon-Baqtriya bilan Parfiya o`rtasida savdo yo`llarini nazorat qilish borasida doimiy urushlar bo`lib turgan. Eramizdan avvalgi 209-208-yillarda salavkiy hukmdori [[Buyuk Antiox III]] Salavkiylar saltanatini qayta tiklash uchun sharqqa yurish boshlaydi. [[mil. av. 207|207-yilda]] u Parfiyani mag`lubiyatga uchratib, Yunon-Baqtriyaga qarshi harbiy yurish qiladi. Antiox qo`shinlari Yevtidem ustidan g`alaba qozonadi va Yunon-Baqtriya poytaxti [[Baqtra]]ni qamal qiladi. Qamal ikki yil davom etgan. Nihoyat Yevtidem Antiox bilan tinchlik sulhini tuzishga erishadi. O`z navbatida u Antioxga o`zining barcha jangchi fillarini topshiradi. Yevtidemning o`g`li Demetriy esa salavkiylar malikasiga uylanadi. Magnesiya jangida rimliklar tomonidan salavkiylarga qattiq talofot yetkazilishi natijasida Yunon-Baqtriya podsholigi salavkiylarning ittifoqchilari bo`lgan janubiy knyazliklarni o`ziga bo`ysundirish imkoniyatiga ega bo`ladi. Eramizdan avvalgi 187 yilda otasi Yevtidemning vorisi Demetriy Araxosiyani zabt etadi va [[Hindiston tarihi|Hindiston]] sari yo`l oladi. Demetriy Shimoliy Hindistonda o`z qo`shinlari bilan ancha muddat qolib ketadi. Bundan foydalangan uning sarkardalaridan biri - Yevkradit [[mil. av. 171|171 yilda]] Baqtra hokimiyatini qo`lga kiritadi. Yevkraditning podshohligi tarixda "behisob shaharlar podshohligi" degan nom olgan. Xitoy manbalarida yozilishicha, eramizdan avvalgi 165 yilda [[Yettisoy]]ga (Semirechya) [[yuechjilar]]ning qadami tekkan. Ular [[Sirdaryo]] orqali [[Amudaryo]] sohillari tomon yo`l olgan. Ular Baqtriyani egallashga ham muvaffaq bo`lgan. 155 yilda Yevkradit navbatdagi yurishlarning birida o`z o`g`li tomonidan o`ldiriladi. Xuddi shu davrlarda [[Yunon-Hind podshohligi]] tashkil topgan edi. 141-128 yillar Yunon-Baqtriya podshohligining tanazzulga yuz tutish davri bo`ldi. Taxminlarga ko`ra, yuechshilar Baqtriyani qo`lga kiritgandan so`ng shoh Geliokl Paropamisada yoki Araxosiyada hokimiyatni saqlab qolgan. O`rta Osiyo ikki yuz yil ellinlar dunyosining bir qismi bo`ldi. Bu davr [[O`rta Osiyo]] tarixida jiddiy iz qoldirgan. So`g`d va Baqtriya ellin-makedon harbiy guruhlariga tayangan strapiyalarga aylandi. [[Hirot]], [[Marv]] kabi yangidan-yangi shaharlar vujudga keldi. Mintaqada yunon standartlari bo`yicha tangalar zarb etildi. Mintaqaga yunon xudolari panteoni, [[Qadimgi yunon adabiyoti|yunon adabiyoti]] va [[Qadimgi yunon teatri|teatri]] kirib keldi. Mahalliy va yunon madaniyatining o`zaro sintezi sodir bo`ldi.

 

 

 

[[bg:Гръко-бактрийско царство]]

[[it:Regno greco-battriano]]

[[ko:그리스-박트리아 왕국]]

[[no:Gresk-baktriske kongedømme]]

[[pl:Królestwo Greko-Baktryjskie]]