Vladimir Lenin: Versiyalar orasidagi farq

LENIN (Ulyanov) Vladimir Ilich [1870.10 (22).4. Simbirsk (hozirgi Ulyanovsk sh.) — 1924. 21.1, Moskva viloyati Gorki qishlogʻi] — Rossiya bolsheviklar (kommunistlar) partiyasining asoschisi. SSSR deb atalgan ʻʻqizil imperiyaʼ’ning tashkilotchisi. Peterburg „Ishchilar sinfini ozod qilish uchun kurash soyuzi“ni tuzishda qatnashgan. 1895 y.-yil RSDRPning 2-sʼyezdi (1903)da bolsheviklar partiyasiga boshchilik qilgan. 1907 yildan muhojirlikda yashadi. 1917 y.-yil apr.da Petrogradga kelib, sotsialistik inqilob yoʻlini ilgari surdi. Petrogradda Oktyabr toʻntarishi (1917 y.-yil 7 noyabr)ga rahbarlik qildi. Sovetlarning 2-Butun Rossiya sʼyezdida XKSga rais boʻldi. 1922 y.-yil Leninning sogʻligʻi yomonlashdi va shu yil dek. oyidan eʼtiboran siyosiy faoliyatda qat-nashmadi. Asosiy asarlari: „Rossiyada kapitalizmning taraqqiysi“ (1899), „Nima qilmoq kerak?“ (1902), „Materializm va empiriokrititsizm“ (1908) „Imperializm kapitalizmning yukrri bosqichi“ (1916), „Davlat va revolyusiya“ (1917). Leninning jasadi Moskvaning Qizil maydonidagi mavzoleyga qoʻyilgan.

Lenin oʻz siyosiy faoliyatida Turkistonga bolshevizm gʻoyalarini tarqatishga, mintaqani sovetlashtirishga katta eʼtibor karatdi. Lenin va Stalin Turkiston muxtoriyatini tugatish rejasini qoʻllabquvvatladi. Leninning tashabbusi bilan Turkkomissiya (1919), Turkbyuro (1920), RKP (b) MK Oʻrta Osiyo byurosi (1922) kabi Markazning nazorat qiluvchi organlari tuzildi va Toshkentga yuborildi. Turkiston fronti (1919) tashkil qilinib, oʻlkadagi sovet rejimiga qarshi qurolli harakatni tugatish uchun 200.000 ga yaqin qizil askar Turkistonga joʻnatildi. Markaz yuborgan bolshevistik emissarlarga qarshi chiqqan mahalliy rahbarlarni Lenin „oʻng ogʻmachilik“da aybladi. Lenin 1920 yilda Buxoro xonligi (amirligi) va Xiva xonligini qizil armiya tomonidan bosib olinishining tashabbuskori. Leninning 1920 y.-yil 13 iyundagi koʻrsatmasiga koʻra, yaxlit Turkiston mintaqasini parchalab tashlash jarayoni boshlandi va u 1925 y.-yil boshlarida tugallandi. Shuningdek, Lenin Afgʻoniston, Hindiston, Xitoy, qisman Eron, Turkiya kabi Sharq davlatlarida sotsializm qurish haqidagi rejasi uchun Turkistondan tayanch sifatida foydalanishni moʻljallagan edi. Leninning ʻʻkommunistik gʻoyaʼ’si 20-asr oxirida Oʻzbekistonda ham butunlay tanazzulga uchradi.