Mayson muhofazoti
Mayson muhofazoti (arabcha:ميسان) Iroqning janubi-sharqida, Eron bilan chegaradosh muhofazotdir. Uning maʼmuriy markazi Amara shahri boʻlib, olti tumandan iborat. 1976-yilgacha u Amara viloyati deb nomlangan.
| Tarkibida |
 Iroq |
|---|---|
| Maʼmuriy markazi | Amara |
| YAIM |
0.643[1] oʻrtacha |
| Aholi (2018) | 1,112,673 kishi |
| Maydoni | 16,072 km² |
| Xaritada | |
 | |
| Koordinatalari: 31°54′0″N 47°2′0″E / 31.90000°N 47.03333°E G O | |
Etimologiyasi tahrir
Bu mintaqa qadimgi yunonlarda (Strabon) Messène (Μεσσήνη), suriyaliklarda Mayšān (ܡܝܫܢ) deb nomlangan. Mēs̲h̲ān oʻrta fors va parfiya tillarida (𐭌𐭉𐭔𐭍, myšn), arman tilida Mēs̲h̲un, arab tilida Maysān (ميسان), xan manbalarida Tʼiao-tche (Xaldeylar)[2]. Bu parfiyacha " mēthan ", pahlaviycha „mēhan“ va forscha „mihan/my̰hn“ soʻzlarining kurdcha shakli boʻlib, „vatan“ degan maʼnoni anglatadi.
Tarixi tahrir
Makedoniyalik Aleksandr muhofazotda miloddan avvalgi 324-yilda Charax Spasinu shahriga asos solgan. Keyinchalik shahar Characene qirolligining poytaxtiga aylandi. U hozir Naysan xarobalari sifatida maʼlum.
Eron-Iroq urushi paytida bu hudud katta jang maydoni boʻlgan. Hudud aholisi 1991-yilgi Iroq qoʻzgʻolonidan keyin juda koʻp azob chekdi.
Hukumati tahrir
Baʼs davri tahrir
1992-yildan 1994-yilgacha Saddom Husayn Eron-Iroq urushi paytida xizmat qilgan va Fors koʻrfazi urushi paytida Quvaytga maxsus kuchlar missiyasini boshqargan Kamel Sajid ismli yuqori martabali harbiy qoʻmondonni barcha provinsiyalarni almashtirish toʻgʻrisida harbiy gubernatorlar bilan kelishib qaror qabul qiladi vagubernator etib tayinladi. Janabi maʼmuriyati ostida u kuchliroq islomiy siyosatni joriy qilgani, bu esa Saddomning oʻsha paytdagi eʼtiqod kampaniyasiga toʻgʻri kelgani xabar qilingan.
Saddom Husaynning viloyatga tashrif buyurgan kuyovi Janabi maʼmuriyati haqida izoh berib, u „mini islom davlati“ qurganini aytdi. Janabi spirtli ichimliklar sotiladigan barcha barlarni yopishni buyurdi va viloyat boʻylab bir nechta masjidlar qurdi. Shuningdek, u kasal va kambagʻallarga xayr-ehson qilish uchun pul yigʻib, kasalxonalarga tashrif buyurgan. Janabi, shuningdek, politsiyachiga oʻz mashinasi gubernatorning mashinasi ekanligini payqagach, tirbandlikka ruxsat bergani uchun tanbeh berdi. Xabarlarga koʻra, mahalliy aholi uni Umaviylar xalifasi Umar II ga ishora qilib, „Abu Umar“ deb atashgan va Janabi hukmronligini oʻxshash deb bilishgan. Shuningdek, u viloyatda Eron bilan hamkorlik qilgan va oʻzini Iroq xavfsizlik kuchlariga topshirgan shia erkakning hayotini saqlab qolgani aytiladi.
1994-yilda Janabi oʻz lavozimidan ozod qilindi va uning oʻrniga Bagʻdodga Saddom uchun ishga yuborildi. Baʼschi amaldorlarning aksariyati Saddom va Janabini dindorligi uchun tanqid qilishdi va Saddomga Janabi rejimning beshinchi ustun elementi ekanligini aytishdi. Biroq, Saddom bu daʼvolarni oʻz foydasiga rad etdi va Janabining oʻzi Saddomga sodiq edi.
2003-yildan keyin tahrir
Hozirgi gubernator Muqtada as-Sadr tarafdori Ali Davay Lazemdir. 2013-yil holatiga koʻra, u Iroqdagi Sadristlar Harakatiga mansub yagona viloyat gubernatori[3]. U shia boʻlsa-da, u mazhabsiz va " Sunniy, shia yoki nasroniy boʻlishingizning farqi yoʻq. Men hech kimni farqlamayman” - deydi. U Iroqning eng mashhur siyosatchisi deb atalgan.
2013-yilda The New York Times Davayning boshqaruvini maqtab, “yoʻllar asfalt qilinmoqda, yangi kanalizatsiya tizimlari oʻrnatilmoqda va aholi bugungi kunda Bagʻdoddagidan koʻra koʻproq elektr energiyasidan kuniga 22 soat foydalanmoqda” deb ta’kidladi.[4]
Gubernatorlar roʻyxati tahrir
| Rasm | Gubernator | Qabul qilingan rol | Partiya | |
|---|---|---|---|---|
| Kamel Sajit Aziz al-Janabiy | 1992—1994-yillar[5] | Iroq Baʼs partiyasi | ||
| Riyod Mahum al-Muhammadaviy[6] | 2003-yil | Mustaqil | ||
| Odil Mahvadar Radi | 2005-yil | Sadrchilar harakati | ||
|
Muhammad Shiaʼ Al Sudani | 2009-yil | Huquqiy davlat koalitsiyasi | |
| Ali Dawai Lazem | 2010-yil | Sadrchilar harakati | ||
Demografiyasi tahrir
Maysonda shia arab va feyli kurdlar koʻpchilikni tashkil qiladi va kichik aholi mandianlar va nasroniylardan iborat. U janubda koʻplab Mesopotamiya botqoqlari bilan qoplangan va anʼanaviy ravishda koʻplab botqoq arablari yashaydi.
2007-yilda ishsizlik darajasi 17% ni tashkil etdi[7].
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1977 | 372 600 | — |
| 1987 | 487 448 | +30.8% |
| 1997 | 637 126 | +30.7% |
| 2009 | 922 890 | +44.9% |
| 2018 | 1 112 673 | +20.6% |
Tumanlari tahrir
- Ali al-Gʻarbiy (ʿly ạlgẖrby)
- Amara (ạlʿmạrẗ)
- Al-Kahla (ạlkḥlạʾ)
- Al-Maymouna (ạlmymunẗ)
- Al-Mejar al-Kabi (ạlmjr ạlkbyr)
- Qal'at Solih (qlʿẗ ṣạlt)
Manbalar tahrir
- ↑ „Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab“ (en). hdi.globaldatalab.org. Qaraldi: 2018-yil 13-sentyabr.
- ↑ Streck, M.; Morony, M..
- ↑ Jaboori, Rafid. „Sectarian tensions stalk Iraq elections“. BBC News (20-aprel 2013-yil). Qaraldi: 22-sentabr 2019-yil.
- ↑ Arango, Tim. „A Sadrist Governor Is a Folk Hero to Iraqis“. New York Times (3-may 2013-yil). Qaraldi: 4-may 2013-yil.
- ↑ „Kamel Sachet and Islamism in Saddam's Security Forces“ (24-oktabr 2015-yil).
- ↑ Cole. „Marsh Arab Rebellion: Grievance, Mafiasand Militias in Iraq“. Deepblue. University of Michigan. Qaraldi: 1-oktabr 2019-yil.
- ↑ „Mike, Author at TechBar“.
Havolalar tahrir
- Iroq idoralararo axborot va tahlil boʻlimi hisobotlari, Iroq gubernatorliklarining xaritalari va baholashlari BMTning idoralararo axborot va tahlil boʻlimi