Mi-24

Mi-24 — M.L.Mil dizayner tomonidan ishlab chiqilgan Sovet/Rossiya hujum vertolyoti. Norasmiy nomi "Timsoh".

Mi-24
Ishlab chiqaruvchi	SSSR
Milliy kelib chiqishi	SSSR/Rossiya
Birinchi parvoz	19-Sentabr 1969-yil
Ishlab chiqarish yillari	1969—hozirgacha
Ishlab chiqarishdan birliklar	3500</ref>

Birinchi Sovet va dunyodagi ikkinchi (AH-1 dan keyin) ixtisoslashtirilgan jangovar vertolyot hisoblanadi. Ommaviy ravishda ishlab chiqarish 1971-yilda boshlangan va hozirgi kungacha davom etmoqda. Ko'p modifikatsiyaga ega va dunyoning ko'plab mamlakatlariga eksport qilinadi. Vertollyot Afg'oniston urushi paytida, Chechenistondagi janglarda, shuningdek, ko'plab mintaqaviy mojarolarda faol ishlatilgan. 2021-yil holatiga ko'ra, bu vertolyot AH-64 dan keyin dunyodagi ikkinchi eng keng tarqalgan hujum vertolyoti hisoblanadi.

Yaratilish tarixi

B-24 loyihasini ishlab chiqish SSSR Vazirlar Kengashi va KPSS Markaziy Qo'mitasining 1968-yil 6-mayda M.L.Mil konstruktorlik byurosida e'lon qilingan qaroridan keyin boshlandi. Prototiplar bir yil ichida tayyor bo'ldi. Komponentlar va agregatlarning katta qismi Mi-8 va Mi-14 vertolyotlari bilan birlashtirilgan. Eksperimental B-24 vertolyoti Mi-8 vertolyotiga o'xshash ikkita boshqaruvga ega umumiy old ikkita kabinaga ega edi. Ekipaj uchuvchi va operatordan iborat edi, keyinchalik ekipajga bort texnik qo'shildi. Vertolyotning o'rta qismida 8 tagacha qo'nish xodimlarini sig'dira oladigan yuk bo'limi bor edi. Yuk bo'limidagi ochiladigan derazalar shaxsiy hujum qurollaridan parvoz paytida o'q uzish uchun burilish moslamalari bilan jihozlangan edi.

Vertolyotning zavoddagi sinovlari 1969-yil 15-sentyabrda boshlangan. O'nta vertolyotdan iborat uchuvchi seriyasini qurish darhol boshlandi. 1970-yil oxirida ikkita mashina o'zgartirildi - 200 km/soat dan yuqori tezlikda barqarorlikni yaxshilash uchun vertolyotga salbiy V -12 daraja qanot o'rnatildi. Ushbu shaklda ishlab chiqarilgan birinchi Mi-24A vertolyotlari Phalanga-M raketalarini qo'lda boshqargan holda sinov operatsiyasi uchun qo'shinlarga kiritilinadi. Mi-24A Arsenyev shahridagi samolyot zavodida qurila boshkanadi. O'sha paytda SSSRda shakllanayotgan armiya aviatsiya tuzilmalarida, birlashgan qurolli armiyalarning alohida vertolyot polklarida va havo hujumi brigadalarida xizmat ko'rsatgan 250 ga yaqin transport vositalari ishlab chiqarilinadi.

1975-yilda A-10 vertolyoti ishlab chiqarildi - rekord parvozlar uchun Mi-24A ning maxsus yengil qanotsiz versiyasi. Vertolyot bitta nusxada chiqarilgan.