Momo Havvo
Eve (Ivritda חַוָּה, klassik ivritda Ḥawwāh, zamonaviy Isroil ivritida Khavah, arabchada: حواء) Ibrohimiy dinlarda Xudo tarafidan yaratilgan birinchi ayoldir.
Momohavo (qad. yahudiycha va islom manbalarida Havvo — hayot manbai) — islomga koʻra, Odam Atoni xotini, birinchi ayol va inson zotining onasi (Bibliya, Qadimgi Ahd bo'limida Yeva nomi bilan maʼlum). M. Odamatoning qovurgʻasidan yaratilgan, deb sharhlanadi. U Iblisning soʻziga kirib, Odam-atoni man qilingan mevani totib koʻrishga undaydi. Shu sababli M. Odamato bilan jannatdan chiqarilib, yerda yashashga mahkum etiladi. Ular Makka yaqinida yana uchrashishadi. M. Odamato oʻlimidan koʻp oʻtmay qazo qiladi va uning yoniga dafn etiladi.[1]
Mifologik kelib chiqishiTahrirlash
Momo Havo nomi Shumerlar qirolligidagi Kish sulolasidagi 3-sulolaning 1-qirolichasi “Xabu” nomidan kelib chiqqan degan taxminlar bor. Xet quyosh ma'budasi Gepat, yunon yoshlik ma'budasi Xeb va sevgi ma'budasi Hera Momo Havo afsonasining boshqa manbalaridir.
Shumer mifologiyasidagi Ninti ma’buda (qovurg‘a suyagi ayoli, hayot bergan ayol) Momo Havoning yaratilish afsonasidagi “Odam Atoning qovurg‘a suyagi” obrazining manbai bo‘lgan deb taxmin qilinadi. Eva (Momo Havo) bilan o'xshash gapga ega bo'lgan Ea, Adapa afsonasidagi Tavrotning Momo Havo figurasiga o'xshash tarzda Adapani boshqaradi.
Momo Havo Amarnaning maktublarida u bronza davrida Quddusda topinadigan xudo sifatida tushunilgan hurriylarning ma'budasi Hebat bilan ham bog'langan. Xet yozuvlarida Hepa Gepat yoki Hepatu deb ataladi va u "sadr daraxtlari o'lkasi"da sig'inishganligi aytiladi. Sadr daraxtlari mamlakati - Livan, Falastin. Gepatning keyingi davrlarda boshqa madaniyatlarda paydo boʻlgan aks ettirishlari ham uning “Ona” kimligi doirasida edi. Miloddan avvalgi 1-ming yillikda ieroglif yozuvlarida Ha-pa-tu, Xe-ba-tu va Hi-pa-tu, litiy yozuvlarida Gepat, “Heba Ana” maʼnosini bildiruvchi hba-eni tarzida ifodalangan.[2]
Ashera, Ela, Elat (Chavat); Ilohiy-universal ona. Bu odamlar, hayvonlar va mahsulotlarning mahsuldorligini timsoli bo'lgan, tarbiyalagan va qo'llab-quvvatlagan aql edi va hayot daraxti ramzi edi. Miloddan avvalgi 1-ming yillikda u semit xudosi Elning xotini va xudolarning onasi Asheraxa Chavat (arameycha Momo Havo (ing. eva)) deb nomlangan. Bu Ela yoki Elat Elning ayol shaklidir. Uning toʻliq ismi Rabat Chavat, buyuk xonim, maʼbuda Momo Havo boʻlib, ilon ramzi boʻlgan.[3]
Sotsiologik nuqtai nazardan qaraganda, Yaqin Sharq geografiyasida turli mifologiyalarda o‘xshash talaffuzga ega bo‘lgan “ona ma’buda” siymosi monoteistik ibroniy patriarxal madaniyatida o‘limli va gunohkor ayolga aylantirilgan va siymo sifatida qayta tiklangan. yaratilish afsonasi.
Islom dinida HavvoTahrirlash
Momo Havvo Qurʼonda ismi boʻyicha zikr etilmagan, ammo u Odam Atoning turmush oʻrtogʻi sifatida koʻrsatib oʻtilgan va islomiy odat boʻyicha حواء (Hawwāʾ) deya nomlanadi. Odam Atoning turmush oʻrtogʻi haqida 2-suraning 30-39, 7-suraning 11-25, 15-suraning 26-42, 17-suraning 61-65, 18-suraning 50-51, 20-suraning 110-124 va 38-suraning 71-85-oyatlarida aytib oʻtilgan.
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |