Mudrik ibn al-Muhallab
Mudrik ibn al-Muhallab ibn Abi Sufra – Abdulmalik (h. 685–705) va Sulaymon (h. 715–717) xalifalari hukmronligi davrida Umaviylar xalifaligining arab lashkarboshisi edi. Uning akasi al-Mufaddal Xurosonda toʻqqiz oy gubernatorlik qilgan paytda, qarorgohini Balxda oʻrnatgan Mudrik, Usmon ibn Mas’ud bilan birgalikda termizlik sarkarda Muso ibn Abdulloh ibn Xozim qarshi yurishning qoʻshma qoʻmondoni etib tayinlandi[1]. Mudrik, al-Mufaddalning otasi al-Muhallab ibn Abu Sufra va ukasi Yozid tomonidan avvalgi noxush munosabati tufayli, Usmon va uning asosan tamimiylardan iborat qoʻshinining sadoqatini taʼminlash uchun tayinlangan edi[2]. Mudrik va Usmon Termiz atrofidagi gʻayridin amirliklar bilan ittifoq tuzdilar va Musoning qoʻshinlarini magʻlub etdilar. Bu vazifani al-Mufaddalning koʻplab oʻtmishdoshlari uddalay olmagan edilar[3]. Muso jang maydonida halok boʻlgach, uning jiyani Nadr ibn Sulaymon ibn Abdulloh Tirmidni faqat Mudrikka topshirishga rozi boʻldi, Usmonga emas[4]. Mudrik esa unga qal’ani xavf-xatarsiz tark etishga ruxsat berdi. Mudrik mansub boʻlgan Muhallabiylar oilasi xalifa al-Volid I hukmronligi davrida (h. 705–715) al-Hajjoj ibn Yusuf tomonidan lavozimidan chetlashtirilgan va taʼqib ostiga olingan edi. Biroq, 715-yilda al-Validning ukasi xalifa Sulayman taxtga oʻtirgach, oilaning mavqei qayta tiklandi. Yazid ibn al-Muhallab Iroq, Xuroson va xalifalikning sharqiy qismi ustidan noib etib tayinlandi hamda Mudrikni Seyiston hududiga oʻzining birinchi oʻrinbosari sifatida joʻnatdi[5]. Keyinchalik Mudrikning oʻrniga Yazidning oʻgʻli Muoviya tayinlandi[6].
Adabiyotlar
tahrir- Crone, Patricia. Slaves on Horses: The Evolution of the Islamic Polity. Cambridge: Cambridge University Press, 1980. ISBN 0-521-52940-9.
- [[[:Andoza:Google Books]] The History of al-Ṭabarī, Volume XXIII: The Zenith of the Marwānid House: The Last Years of ʿAbd al-Malik and the Caliphate of al-Walīd, A.D. 700–715/A.H. 81–95], SUNY Series in Near Eastern Studies.. Albany, New York: State University of New York Press, 1990. ISBN 978-0-88706-721-1.
- Shaban, M. A.. The Abbasid Revolution. Cambridge University Press, 1970. ISBN 0-521-29534-3.