Najron (arabcha: نجران Najrān) — Saudiya Arabistonining mintaqasi boʻlib, mamlakat janubida Yaman bilan chegarada joylashgan. Uning maydoni 149,511 km² ni tashkil qiladi . Poytaxti — Najron.

Najron viloyati
منطقة نجران

Najron suv ombori vodiysi
Najron suv ombori vodiysi

Maʼmuriy markazi Najron
Amin Jiluviy bin Abdulaziz bin Musoyid bin Jiluviy Al Saud[1]
Amin oʻrinbosari Turki bin Hatlul bin Abdulaziz Al Saud
Rasmiy tili arab
Aholi (2010) 505,652 kishi
Dinlar tarkibi islom
Maydoni 149 511 km²
Xaritada
Najron viloyati xaritada
Koordinatalari: 17°29′30″N 44°7′56″E / 17.49167°N 44.13222°E / 17.49167; 44.13222 G O

Najronda kuchli Yam qabilasi istiqomat qiladi, Mishaal bin Abdulloh 2009-yildan 2013-yil 22-dekabrigacha gubernatorlik qilgan. Mishaal bin Saud viloyat gubernatori lavozimida ham ishlagan va 2008-yilda ishdan olingan. Bu harakat mintaqaning oʻziga xos xususiyatlari bilan chambarchas bogʻliq edi, chunki bu mintaqadagi aholining aksariyati sunniylar va shia ismoiliylardir. Viloyatda 400 ming ismoiliy istiqomat qiladi[2]. Mintaqaning hozirgi gubernatori shahzoda Jiluviy bin Abdulaziz Al Sauddir.

Etimologiya tahrir

Bu nom Najron Ibn Zaydan Ibn Sabo ' Ibn Yashgub Ibn Yorub Ibn Qahtonga nisbat berilgan, chunki u Najronga birinchi boʻlib kelib, u yerda yashagan.

Geografiya tahrir

Najron uchta geografik hududni oʻz ichiga oladi. Birinchidan, Najronning oʻrtasida joylashgan tekislik. Uning bir qancha vodiylari bor, ulardan eng mashhuri Najron vodiysidir. Ikkinchidan, gʻarb va shimolda joylashgan togʻli hudud. U erda yozda ob-havo moʻtadil. Unda nabk daraxtlari soyali bir nechta bogʻlar mavjud. Uning muhim gubernatorlik markazlari bor: Habuna gubernatorligi, Badr al-Junub gubernatorligi va Yadma gubernatorligi; oxirgi gubernatorlik podshoh Fahdning eʼtiborini qozondi, chunki u mineral boylikka ega. Eng muhimi, Safah markazidan keyingi El-Jons hududida joylashgan koʻp oltin qazib olinadigan oltin maydoni. Koʻpgina togʻlar granit jinslari bilan ajralib turadi, bu yerda marmar va granit qazib olinadi va bu Qirollik ehtiyojlarining katta qismini taʼminlaydi. Uchinchidan, sharqda joylashgan va Rub al-Xalining bir qismi boʻlgan qumli tekislik. U neftga juda boy.

Gubernatorliklar tahrir

  • Al Xirxir (4 015 km²)
  • Badr al Janub (11 117 km²)
  • Hubuna (20 400 km²)
  • Xubash (22 133 km²)
  • Najron (329 112 km²)
  • Sharura (85 977 km²)
  • Tar (16 047 km²)
  • Yadama (16 851 km²)
  • Al-Vadiya (5000 km²)

Najron vodiysi toʻgʻoni tahrir

Najron vodiysi toʻgʻoni oʻzining joylashuvi va manzarasi tufayli Najran viloyatidagi eng muhim fuqarolik joylaridan biri hisoblanadi.  Bu toʻgʻon Najron shahridan 35 km uzoqlikda. Ushbu toʻgʻonda 4,5 metr kengligida yoʻl bor. U beton bloklardan qurilgan va suvni sovuq ushlab turadigan suv quvurlari tizimiga ega.

As-Saud sharsharasi tahrir

As-Saud sharsharasi Najronda joylashgan boʻlib, uni ancha uzoqdan koʻrish mumkin. 

Aholi tahrir

Aholining oʻsishi
YilAholi±%
1992300,994—    
2004420,345+39.7%
2010507,106+20.6%
2018595,705+17.5%

Najron aminlari tahrir

  • Fahd bin Xolid Al Sudairiy ?-1997
  • Mishaal bin Saud 1997-2008
  • Mishaal bin Abdulloh Al Saud 2009-2013
  • Jiluvi bin Abdulaziz Al Saud 2013-

Najrondagi diniy guruhlar tahrir

Najron, hozirgi Saudiya Arabistonining janubi-gʻarbiy qismida joylashgan boʻsh choʻl bilan chegaradosh togʻlar etagida joylashgan unumdor vodiy boʻlib, anʼanaviy ravishda Sulaymoniy ismoiliylar va zaydiylardan tashqari nasroniy va yahudiy jamoalari ham yashaydi. Najronda nasroniylar bir necha asrlar davomida yoʻq edi va qolgan yahudiy jamoasi 1949-yilda Isroil davlati tashkil etilgandan soʻng uni tark etgan deb ishoniladi. Najronning Zaydilar jamoasi 2008-yilda taxminan 2000 kishini tashkil qiladi[3].

Saudiya Arabistonining 2004-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Najron aholisi soni 408 000 kishi atrofida. Najroniy aholisining katta qismini tashkil etishi keng tarqalgan deb hisoblangan Sulaymoniy ismoiliylar tarixiy, madaniy va diniy ildizlarga asoslangan bir xil oʻziga xoslikka ega. Najron shahridagi Xushayva majmuasi, Mansura masjidi majmuasi zamonaviy ismoiliylikning ikki asosiy yoʻnalishidan biri boʻlgan ismoiliylar tariqatining Sulaymoniy boʻlimining ruhiy poytaxti hisoblanadi. Najrondagi ismoiliylar asosan ikki qabiladan biriga mansub: Yam va Hamdan. Bu qabilalar bugungi kunda Yamanda joylashgan hududda joylashgan. Yam qabilasining sunniylari ham bor, ular yaqinda qabul qilingan va sunniy islomni avlodlar davomida qabul qilganlar[3].

Qadimgi xristianlar jamoasi tahrir

Najron Arabiston yarim orolidagi nasroniylarning qadimiy manzilgohi bilan mashhur. Ular VII asrda Islom paygʻambari Muhammad (s.a.v) bilan Najron shartnomasini imzolab, ularga yangi bosib olingan hududlarning „himoyalangan“ fuqarolari (zimmi) sifatida adolatli munosabatda boʻlishni vaʼda qilishdi. Hozir qishloq tashlab ketilgan[4].

Madaniyat tahrir

Milliy oshxona tahrir

Najrondagi mahalliy taomlarga quyidagilar kiradi:

  • Al-Burr: bugʻdoy va undan tayyorlangan nondan iborat nonushta, aralashtiriladi va dumaloq shar shaklida va ustiga sut yoki asal yoki xurmo asal qoʻyish uchun teshik ochiladi;
  • Al-Vafed: bugʻdoydan tayyorlangan qalin non, shuningdek dumaloq shaklda tayyorlanadi, Al-Matrada Al-Marg yonidagi,
  • Al-Masuba: makkajoʻxori unidan toʻrlangan va uni yumshoq qilish uchun bir oz shoʻrva qoʻshiladi va odatda maxsus marosimlarda beriladi,
  • Ar-Ruksh: boʻlak shaklida boʻlib, toshdan yasalgan qozonga solib, shoʻrvaga qoʻshiladigan yumshoq non.
  • Al-Margug: mayda boʻlaklarga boʻlinib, shoʻrva va sabzavotlar bilan pishiriladigan xamirdan iborat.

Xalq amaliy sanʼati tahrir

Najronda baʼzi xalq amaliy sanʼati, shu jumladan anʼanaviy loy texnikasi mavjud.  Uylar toʻrtburchaklar shaklidagi ochiq rangli loydan qurilgan. Boshqa tomondan, Najranda turli xil anʼanaviy raqslar mavjud. Misol uchun, "Az-Zamil " sheʼriyatning joʻshqin turi boʻlgan, keksalar tomonidan tashkil etilgan doira oʻrtasida juda koʻp erkaklar birlashadigan alohida voqeani anglatadi. " Az-Zamil "ning baytlari voqea mavzusini ifodalash uchun ehtiyotkorlik bilan tanlangan. Bundan tashqari, Al-Zamil his-tuygʻularni ifodalash va kechirim soʻrash uchun vaqt hisoblanadi. Al-Razffa toʻy yoki baxtli vaziyatlar uchun ishlatiladigan raqsni tasvirlaydi. Xorlar qator boʻlib, sheʼrlar kuylashadi. Al-Razffahning alohida vaqti va alohida ovozi bor.  Ikki qator oʻrtasida ikki erkak bir-biri bilan uchrashadi va ular qoʻllarida stiletto yoki tayoq ushlab, muayyan harakatlarda raqsga tushishadi. Qora tanlilar tomonidan bajariladigan yana bir sanʼat (Laʼbat Ateran) ham bor. 

Manbalar tahrir

  1. „Najran Official page“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-noyabr.
  2. Ana Echagüe. „'Strong Foundations'? The Imperative for Reform in Saudi Arabia“ 1–23. FRIDE (Spanish Think-tank organization) (2009-yil iyun). 2013-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 15-aprel.
  3. 3,0 3,1 „The Ismailis of Najran“. Human Rights Watch (2008-yil sentyabr). Qaraldi: 2012-yil 16-aprel. „The Ismailis of Najran“ (PDF). Human Rights Watch. September 2008. Retrieved 16 April 2012.
  4. Frankfurter, David. Pilgrimage and holy space in late antique Egypt. BRILL, 1998 — 388 bet. ISBN 978-9004111271. 

Havolalar tahrir