Noqonuniy migratsiya

Noqonuniy migratsiya — bu mamlakatning migratsiya qonunchiligini buzgan holda migratsiya qilishdir.

AQSh bojxona va chegara qoʻriqlash xizmati tomonidan noqonuniy musofirlar deb daʼvo qilingan katta guruh odamlar.

Noqonuniy migratsiya omillari

Noqonuniy migrantlar taʼrifiga quyidagi toifalar kiradi:

• Chet el fuqarolari mamlakatga kirish yoki uning hududida shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarsiz yoki qalbaki hujjatlar bilan boʻlish.
• Davlat chegarasini noqonuniy kesib oʻtgan muhojirlar, shuningdek kirish huquqi uydirma boʻlganlar.
• Davlat hududida muddati oʻtgan vizasi bilan boʻlgan chet el fuqarolari, shuningdek, oʻqish muddati tugaganidan keyin mamlakatni tark etmagan chet ellik talabalar va mehnat shartnomasi muddati oʻtgan ishchilar.
• Davlat hududida chet el fuqarolari tomonidan tugʻilgan bolalar (mamlakat qonunchiligiga bogʻliq: xususan, Rossiyada, agar ota-onadan kamida bittasi rus boʻlsa yoki ikkala ota-onasi chet ellik boʻlsa, lekin ularning farzandi boʻlsa, bola fuqaro deb tan olinadi).

Asoslar

Noqonuniy immigratsiya omillari qatoriga quyidagilar kiradi:

• mamlakatlarning iqtisodiy ortda qolishi — mamlakatlardan kelgan noqonuniy immigrantlarni „yetkazib beruvchilari“ — „isteʼmolchilar“.
• noqonuniy muhojirning jinoiy javobgarlikdan qochishga urinishi, u fuqarosi boʻlgan mamlakat hududiga olib kelinishi kerak (ayniqsa, soxta shaxsni tasdiqlovchi hujjatlardan foydalanganda).

Effektlar

Mehnat muhojirlari axlat tashish uchun oziq-ovqat supermarketlaridan koʻpincha aravalardan foydalanadilar

Noqonuniy migratsiyaning koʻp uchraydigan oqibatlaridan baʼzilari:

• Noqonuniy immigrantlarni yollagan ish beruvchilar tomonidan mehnat munosabatlarining nihoyatda past standartini yaratish.
• Migrantlar mehnatidan foydalanish xavfsiz va maqbul mehnat sharoitlarini taʼminlash boʻyicha „tejamkorlik“ ga yordam beradi (2004—2014-yillar mobaynida zararli va / yoki xavfli mehnat sharoitlari boʻlgan ishlarning ulushi 18 dan 32 % gacha koʻtarilgan).^{[manba kerak]}
• Noqonuniy muhojirlar yoki ularning pudratchilari ijara haqini tejashga harakat qilayotgani uchun uy-joy kodeksining buzilishi, boshqacha qilib aytganda, egallab olingan turar-joy maydonlarining haddan tashqari koʻpligi.
• Oilalar buziladi, chunki mehnat muhojirlari juda uzoq vaqt davomida oʻz oilalaridan uzoqda qolishga majbur boʻladilar.
• Immigrantlar sifatida ular sogʻliqni saqlash xizmatlaridan foydalanishi kerak. Farzandlari davlat maktablarida oʻqishi, muassasalarga qatnashi kerak va hokazo. Shunday qilib, mehnat migrantlarining sil kasalligini davolash uchun har yili Rossiyada byudjetdan 75 million rubl ajratiladi. Shu bilan birga, noqonuniy migrantlar va ularning ish beruvchilari soliq toʻlamaydilar. Rossiya Federal migratsiya xizmati direktori Romodanovskiyning soʻzlariga koʻra, Rossiya byudjeti har yili noqonuniy muhojirlar tomonidan soliq toʻlamaslikdan 40 milliard rublgacha zarar koʻradi, 2006-yilda Romodanovskiy chet ellik muhojirlarning zarar koʻrsatkichini 8 milliard AQSh dollari deb atagan. Rossiyada bu holat keyinchalik 10 milliard dollargacha chiqdi.
• Xavfli yuqumli kasalliklar, jumladan sil (va hatto moxov) tarqalishi xavfi ortadi.
• Sanitariya-gigiyena holatining yomonlashishi kasalliklarning tarqalish xavfini oshiradi.

Fylakio hibsxonasida hibsga olingan qochqinlar/muhojirlar, Evros, Gretsiya shimolida.

Noqonuniy immigrantlarning huquqlari

Mamlakatda noqonuniy boʻlgan shaxs, har qanday holatda, bu davlat fuqarosiga qaraganda kamroq huquqlarga ega. Rossiyaga eng koʻp muhojirlar Markaziy Osiyodan keladi. 2016-yil oʻrtalarida taxminan toʻrt million kishi boʻlgan.

Qoidaga koʻra, noqonuniy migrantlar arzon yotoqxonalarda yoki korxonalarning omborlarida yashaydi. Agar ish beruvchi bilan rasmiy shartnoma tuzilmasa, ular hech qanday huquqqa ega emas va bu odamlar ijtimoiy himoyalanmagan. Taʼkidlanishicha, noqonuniy muhojirlar baʼzan mehnat qulligiga tushib qolishlari mumkin, ayrim ish beruvchilar muhojir haqini uzoq kechikishlar bilan toʻlaydi, baʼzan esa umuman toʻlamaydi.

Noqonuniy immigrantlarni qonuniylashtirish

AQSh va Yvropada noqonuniy migrantlarni qonuniylashtirish mumkin, bu mamlakatga qaralgan sana, qolish muddati va mehnat shartnomasiga bogʻliq. Rossiyada noqonuniy muhojirlarni qonuniylashtirish hali amalga oshirilmagan.

Rossiya Federatsiyasida hujjatsiz mehnat migratsiyasi

Koʻpincha „Rossiya Federatsiyasiga noqonuniy migratsiya“ iborasi „Rossiya Federatsiyasiga hujjatsiz mehnat migratsiyasi“ iborasi bilan almashtiriladi, bu xato. Rossiyada sobiq SSSR respublikalari (Turkmaniston va Boltiqboʻyi mamlakatlari bundan mustasno) bilan viza rejimi mavjud emas, u yerdan mehnat migratsiyasi asosan Rossiyaga boradi, shuning uchun bu respublikalardan noqonuniy migratsiya boʻlishi mumkin emas. Agar vizasiz mamlakatlardan kelgan mehnat muhojirlarida tartibsiz hujjatlar boʻlsa (ish uchun ruxsatnoma yoʻq yoki roʻyxatdan oʻtmagan yoki bu hujjatlarning amal qilish muddati tugagan), ularni „noqonuniy mehnat muhojirlari“ yoki „hujjatsiz mehnat muhojirlari“ deb atash kerak.

Rossiya hukumati maʼlumotlariga koʻra (2006): "Soliq toʻlashdan boʻyin tovlash koʻrinishidagi noqonuniy migratsiya natijasida Rossiyaga yetkazilgan iqtisodiy zarar oʻrtacha 8 milliard dollardan ortiqni tashkil etadi … ", dedi Rossiya Federal migratsiya agentligi xizmati rahbari Konstantin Romodanovskiy.

Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, 2009-yilda xorijiy ishchilarning ulushi MDHda band boʻlganlar umumiy sonining 3,1 % ni tashkil etgan boʻlsa, migratsiyaning tartibga solinmagan qismini hisobga olgan holda real ulush 8-9 % tashkil qiladi. Bu koʻrsatkich Italiya, Buyuk Britaniya yoki Germaniya kabi Yevropaning koʻplab migrant qabul qiluvchi mamlakatlaridagi koʻrsatkichlarga nisbatga yaqin.

Rossiya Federatsiyasi 2013-yilda rasman 17 milliondan ortiq muhojirni qabul qilgan. Milliy tadqiqot universiteti Iqtisodiyot Oliy maktabi maʼlumotlariga koʻra, 2013-yilda Rossiyada qonuniy va noqonuniy xorijiy mehnat muhojirlari soni qariyb 7 million kishini tashkil etgan, Rossiya Federal Migratsiya Xizmati maʼlumotlariga koʻra — 4,5 million Rossiyaga vizasiz kirish huquqiga ega MDH davlatlarining fuqarolari. 2014-yil iyul holatiga koʻra, Rossiyada 11 milliondan ortiq xorijiy fuqarolar va fuqaroligi boʻlmagan shaxslar bor. Ulardan faqat 1,5 millioni qonuniy ishlagan.

Rossiya Federal migratsiya xizmati maʼlumotlariga koʻra, 2015-yil yanvar oyida Rossiyada bir vaqtning oʻzida 10,9 million xorijiy muhojir boʻlgan va ulardan faqat 1,8 millioni 2015-yil davomida ishlash uchun patent sotib olgan.

Boshqa mamlakatlarda noqonuniy migratsiya

AQShda noqonuniy immigratsiyaning katta muammosi mavjud. Rasmiy hisob-kitoblarga koʻra, mamlakatda 13 milliondan ortiq (norasmiy hisob-kitoblarga koʻra 40 millionga yaqin) noqonuniy migrantlar bor. Noqonuniy muhojirlar ikki toifaga boʻlinadi: qonuniy ravishda kelgan va muddati oʻtgan vizalar bilan qolganlar va mamlakat chegaralarini noqonuniy kesib oʻtganlar. Aksariyat noqonuniy muhojirlar AQShga Meksika bilan janubiy chegara orqali, asosan Meksika va boshqa Lotin Amerikasi davlatlaridan kirib kelgan.

Yaponiya

Yaponiyada qonuniy immigratsiya darajasi past va noqonuniy immigratsiya deyarli yoʻq.

Janubiy Koreya

Mamlakatda asosan Xitoy, Hindiston va MDH davlatlaridan kelgan 2 million migrant qonuniy ishlaydi. Asosan arab davlatlari va Xitoydan kelgan 3 millionga yaqin noqonuniy muhojirlar bor.

Rossiya

2013-yilda:^{[manba kerak]}

• Rossiya Federatsiyasida 1 879 072 kishi ishlash huquqiga ega edi (patentlari, ishlash ruxsatnomalari, yashash uchun ruxsatnomalari bor).
• 3 644 000 — noqonuniy chet el migrantlari — mehnat faoliyatini amalga oshirish maqsadida Rossiya Federatsiyasi hududida boʻlgan, lekin tegishli hujjatlarni rasmiylashtirmagan va qonuniy boʻlish muddatini (90 kun) buzgan chet el fuqarolari.
• Taxminan 2 million kishi — Rossiya Federatsiyasi hududida qonuniy ravishda boʻlgan chet el fuqarolari (90 kungacha).
• 3,8 million kishi — Rossiya Federatsiyasi hududida mehnatdan tashqari faoliyat (oʻqish, davolanish, turizm va boshqalar) uchun boʻlgan shaxslar.
• Hammasi boʻlib, 2013-yil 20-sentyabrda Rossiya Federatsiyasi hududida 11 millionga yaqin chet el fuqarolari boʻlgan (Rossiya Federatsiyasi Federal Migratsiya Xizmatining rasmiy maʼlumotlariga koʻra, Markaziy bankning Chet el fuqarolarini roʻyxatga olish markaziy maʼlumotlar banki).

2013-yil boshidan 2013-yil 3-oktyabrgacha 250,4 ming qonunni buzgan chet el fuqarolariga Rossiya Federatsiyasiga kirish taqiqlanadi.

Rossiya Federal migratsiya xizmati rahbari K. Romodanovskiyning soʻzlariga koʻra, 2015-yil yanvar oyida 3 million xorijiy muhojir Rossiyada noqonuniy boʻlib, qonuniy boʻlish muddati 90 kundan sezilarli darajada oshib ketgan.

473-FZ „Rossiya Federatsiyasining jadal ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi hududlari toʻgʻrisida“ gi qonunning qabul qilinishi bilan, vaziyat sezilarli darajada oʻzgarishi mumkin. Buning sababi, qonunning qabul qilinishi bilan birga boshqa meʼyoriy hujjatlarga, xususan, Mehnat kodeksiga oʻzgartishlar kiritiladi. Unga binoan, Mehnat kodeksining 55-bobining 351-moddasiga quyidagi tahrirda:

1. Chet ellik ishchilarni jalb qilish va ulardan foydalanish uchun ruxsat olish shart emas;
2. Tez ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish hududida rezident tomonidan mehnat faoliyati bilan shugʻullanadigan chet el fuqarosiga ishlash uchun ruxsatnoma chet el fuqarolariga mehnat faoliyatini amalga oshirish uchun Rossiya Federatsiyasiga kirishga taklifnomalar berish kvotalari hisobga olinmagan holda beriladi.

Bu Rossiya Federatsiyasiga xorijiy ishchi kuchining sezilarli darajada kirib kelishi uchun huquqiy shart-sharoitlar yaratadi deb taxmin qilingan edi, chunki bu endi (qonuniy ravishda) amaldagi qonunchilikning buzilishi boʻlmaydi. Eng faol oqimning mumkin boʻlgan joyi XXRning zich joylashgan hududlari bilan chegaradosh Uzoq Sharqning siyrak aholi punktlari boʻlishi mumkin.

2014-yil oxirida Rossiyada vizasiz xorijiy mehnat migrantlari uchun kvota tizimi bekor qilindi va mehnat migrantlari uchun mehnat patentlari sotib olish, shuningdek, Rossiya tarixi, rus tilini bilish uchun majburiy imtihonlarni topshirish tizimi joriy etildi. 2014—2015-yillarda yuqori patent xarajatlari va past ish haqi xorijlik muhojirlarni yana yashirin mehnatga majburlamoqda, aksariyat xorijlik muhojirlar noqonuniy ishlashda davom etmoqda.

Shunday qilib, migrantlar soni koʻp marta oshirilgan. Ularning katta qismi na ish joyi, na munosib uy-joyga ega (bu kriminogen va sanitariya-gigiyena holatini yomonlashtiradi) — lekin ularning ortiqcha boʻlishi mahalliy aholining ish haqining kamayishiga (yaʼni tadbirkorlar foydasining oshishiga) yordam beradi va korrupsiya uchun yanada qulay imkoniyatlar yaratadi (mansabdor shaxslarni boyitish). Oxirgi ikki manfaatdor tomon, mohiyatiga koʻra, barcha xarajatlarni migrantlar oqimidan jamiyat va Rossiya Federatsiyasining boshqa fuqarolariga oʻtkazadi. Bu kelajakda dinlararo va millatlararo toʻqnashuvlar xavfini yuzaga keltirishidan xavotirda emas (migrantlarni Kosovoga joylashtirishda boʻlgani kabi).

Xitoy

Xitoyda 8 million kishi qonuniy ishlaydi, noqonuniy migrantlar soni (asosan Pokiston va Hindistonda) 50 million kishigacha, shundan 300 ming nafari Rossiyada.

Avstraliya

Mamlakatda 3 million migrant qonuniy, 5 million nafari noqonuniy mehnat qilmoqda. Shu bilan birga, qonuniy migrantlar soni har yili 300 ming kishiga oshib bormoqda, noqonuniy migrantlar soni esa har yili 9 foizga kamaymoqda.

Shveysariya

Shveysariyada 2006-yil 24-sentyabrdagi referendumda aholining uchdan ikki qismi (taxminan 70 %) immigratsiyani keskin cheklash tarafdori edi. Referendum natijalari oʻng qanot siyosatchilar faoliyati natijasi boʻldi. Yangi qonunlar siyosiy boshpana bahonasida oʻzlari uchun yuqori turmush darajasini taʼminlamoqchi boʻlganlar uchun toʻsiq boʻladi. Shveysariya xalqining qaroriga 2007-yil 1-yanvarda kuchga kirgan va turli bahonalar bilan qolishni xohlovchilar uchun boʻshliqlar yaratadigan Shengen kelishuviga qoʻshilish toʻsqinlik qilishi mumkin.

Isroil

• Aliya Bet — 1933-yildan 1948-yilgacha yahudiylarning Falastinga noqonuniy immigratsiyasi.
• Afrikadan Isroilga noqonuniy immigratsiya 2000-yillarning ikkinchi yarmida boshlangan va hozirgi kungacha davom etayotgan hodisa.

Adabiyotlar

• Rossiyada noqonuniy migratsiya muammosi: voqeliklar va echimlarni izlash (sotsiologik soʻrov natijalari asosida). Moskva: Gandalf, 2004 yil
• Grigoriev M., Osinnikov A. Moskvadagi noqonuniy migrantlar. M., „Yevropa“, 2009, 260 bet.
• Rossiya aholisi 2009. Oʻn yettinchi yillik demografik hisobot. Boshqaruvchi muharrir Vishnevskiy A. G., M., Izd. GU HSE, 2011, 334 pp.

Havolalar

• Anton Morvan, bu dunyoning negrlari
• Rossiyadagi MDH davlatlaridan kelgan migrant ayollar / E. V. Tyuryukanova (tahrirlar), J. A. Zaionchkovskaya, L. B. Karachurina, N. V. Mkrtchyan, D. V. Poletaev, Yu. F. Florinskaya / tahririyati ostida. E. V. Tyuryukanova — M.: MAKS Press, 2011 yil.
• Larisa Kosygina „Rossiya: Raqamlarda immigratsiya, mehnat bozori va ksenofobiya — Rossiya matbuotining sharhi“ EurasiaNet, 2011-yil 24-oktyabr
• Vakulenko E. S., Tsimailo V. DA. Aholining noqonuniy migratsiyasini hisobga olish: usullar va hisob-kitoblar Demoscope-Haftalik № 479-480 2011-yil 26-sentyabr — 9-oktyabr.
• Rossiya aholisi 2009-yil Oʻn ettinchi yillik demografik hisobot. Boshqaruvchi muharrir A. G. Vishnevskiy M., Izd. GU HSE, 2011, 334 bet, 5-boʻlim. Migratsiya
• Moskvadagi muhojirlar / Kennan instituti: ed. J. A. Zayonchkovskaya. — M.: „Uch kvadrat“, 2009. — 272 p., kasal. — ISBN 978-5-94607-113-0
• Chegarasiz migratsiya. Odamlarning erkin harakati boʻyicha insho. Antuan Peku va Pol de Gustener tomonidan tahrirlangan. Rus tiliga A. Kalinin tarjimasi. Ruscha nashri muharrirlari: J. Zayonchkovskaya va E. Tyuryukanovalar YUNESKO, 2009 y.
• Postsovet davridagi oʻzgarishlar: migratsiyadagi aks ettirish. Migratsiya tadqiqotlari markazi. RAS Iqtisodiy prognozlash instituti. J. A. Zayonchkovskaya va G. S. Vitkovskaya tomonidan tahrirlangan. Moskva, Adamant, 2009 yil.
• Boguslavskaya O. „Arvoh uyi“ (2007)
• Zamonaviy voqelik kontekstida noqonuniy immigratsiya muammosi
• Tyuryukanova E. Zamonaviy Rossiyada majburiy mehnat: tartibsiz migratsiya va odam savdosi Ikkinchi nashr, qayta koʻrib chiqilgan va kengaytirilgan. Xalqaro mehnat byurosi, Jeneva, 2006, 240 bet
• „Otechestvennye zapiski“ jurnali № 4 (19) (2004) Nashr mavzusi: Migratsiya: tahdidmi yoki neʼmatmi? (Wayback Machine saytida 2017-12-22 sanasida arxivlangan)
• L. D. Eroxina, M. Yu. Buryak Noqonuniy migratsiya va uyushgan jinoyatchilik: mintaqaviy jihatlar (Wayback Machine saytida 4-mart 2016-yil sanasida arxivlangan) (2005).
• Osipov A. Rossiyada „migratsiyani tartibga solish“ atamasi nimani anglatadi? Migratsiya va milliy davlat. Sankt-Peterburg: TsNSI, 2004. S. 15-45.
• Noqonuniy immigratsiya. FreedomNews-da suhbat
• Karelina N.A. AQShda noqonuniy migratsiya: NAFTAdan oldin va keyin // Noqonuniy immigratsiya. — Bosh muharrir V. A. Iontsev. Moskva: MAKS Press, 2002, p. 94-105
• Noqonuniylar: ular kimlar? (Wayback Machine saytida 2022-10-06 sanasida arxivlangan) — migrant-fms sayti // Migratsiya, turizm, sayohat, migratsiya hujjatlari haqidagi savollarga javoblar.

Rossiya

• Mehnat migrantlari kasaba uyushmasi — qurilish, uy-joy kommunal xoʻjaligi va turdosh sanoatda band boʻlganlar
• „Fuqarolarga yordam“ qoʻmitasi — qochqinlar va koʻchirilganlarga yordam berish uchun xayriya tashkiloti
• Rossiyadagi Xalqaro migratsiya tashkiloti
• Moskvadagi migratsiya muzeyi loyihasi
• Rossiyadagi O'zbekistonlik muhojirlar uchun ish elonlari sayti

AQSH

• Immigrant News-Queens (Wayback Machine saytida 9-noyabr 2018-yil sanasida arxivlangan) — qonunlar, ommaviy harakatlar, immigratsiya bilan bogʻliq voqealar haqidagi kundalik yangiliklar
• Demokratiya HOZIR! — taniqli Demokratiya NOW yangiliklar portalining kichik boʻlimi! immigratsiya muammolari haqidagi yangiliklar bilan
• COLOR LINES — AQShga immigratsiya muammolari haqida tahliliy sayt
• Immigrantlar jurnali — Amerika muhojirlarining ovozi
• NNIRR — Immigrantlar va qochqinlar huquqlarini himoya qilish milliy assotsiatsiyasi
• Immigrantlar uchun adolat — immigrantlar huquqlarini himoya qilishda ijobiy islohotlarni yaratish uchun katolik assotsiatsiyasi
• Raqamlar-AQSh — immigratsiyaga qarshi bosim va lobbi