Olxo‘rili pilakchalar
Olxoʻrili pilakchalar (olxoʻrili pilakcha, olxoʻri kroketlari, nemis tilida zvechgenknödel nemischa: Zwetschgenknödel, Sylvaschgomboc veng.: szilvás gombóc) — Avstriya[1], Vengriya[2][3] va Chexiya oshxonalarining shirin taomi, yangi olxoʻri bilan toʻldirilgan kartoshka chuchvarasi.
XVIII-XIX asrlarda bogem oshpazlari Vena burjuaziyasining koʻplab uylarida xizmat qilganida, mevali pilakchalar Avstriya oshxonasi tomonidan Chexiya oshxonasidan olingan. XIX-asrga qadar bu taom uchun ingredientlar (kartoshka, shakar, dolchin) kambagʻallar uchun mutlaqo mavjud emas edi. Shirin pilakchalar faqat Bidermeier davrida keng tarqaldi va XIX-asrning oʻrtalaridan boshlab oshpazlik kitoblarida topilgan. Baʼzi taxminlarga koʻra, faqat qirollik saroylarida tortiladigan qiyomlangan mevalar mevali pilakchalar paydo boʻlishida ishtirok etgan boʻlishi mumkin edi. Shokolad yoki marzipan bilan qoplangan mevalar qiyomlangan mevalardan kelib chiqqan va zukko venalik uy bekalari ularni arzon xamir bilan almashtirgan[4].
Olxoʻrili pilakchalar uchun tozalangan mundirdagi kartoshka, issiq holatida press-pyuresi dan oʻtkaziladi yoki eziladi, soʻng un, sariyogʻ yoki margarin va tuxum bilan aralashtirib xamir tayyorlanadi. Yuvilgan olxoʻri danagidan ajratiladi va dolchinli qand boʻlagi bilan toʻldiriladi. Shirin olxoʻrining danagi bilan qoldiriladi, u shakarni talab qilmaydi[5]. Yoyilgan xamir toʻrtburchak shaklida kesiladi, har biriga olxoʻri solinadi, xamirning uchlari bir-biriga yopishib, dumaloq chuchvara hosil qilinadi. Olxoʻri pishiriqlari tuzli qaynoq suvda qaynatiladi, soʻngra sariyogʻda qovurilgan non boʻlaklariga oʻraladi. Dasturxonga tortishdan oldin dolchinli shakar sepiladi[3]. Pilakchalarni olxoʻri povidlosi bilan ham toʻldirish mumkin. Oʻrikli pilakchalar ham xuddi shu retsept boʻyicha tayyorlanadi[2].
Manbalar tahrir
Adabiyotlar tahrir
- Карой Гундель „Крокеты со сливами (силвашгомбоц)“,. Малая венгерская поваренная книга, 13-е, Будапешт: Корвина, 2006 — 77 bet. ISBN 963-13-5540-3.
- Элек Мадьяр „Клёцки со сливами“,. Кулинарное искусство и венгерская кухня, 5-е, Будапешт: Паннония, 1961 — 148—149 bet.
- Харгитаи Дёрдь „Крокеты со сливами“,. Венгерская кухня. Media Nova, 2001 — 86 bet. ISBN 963-204-711-7.
- Erhard Gorys. Zwetschgenknödel // Das neue Küchenlexikon. Von Aachener Printen bis Zwischenrippenstück. — München: Deutscher Taschenbuch Verlag, 1997. — S. 595. — 599 S. — ISBN 3-423-36008-9.