Optik tolali uzatish liniyasi

Optik tolali uzatish liniyasi (OTUL - GOST R 54417-2011 da belgilangan rasmiy atama). Optik tolali uzatish liniyasi (OTUL - tasdiqlangan nom) - passiv va faol elementlardan tashkil topgan, optik (odatda infraqizil ranga yaqin boʻladi) diapazondagi ma’lumotlarni uzatish uchun moʻljallangan optik tolali tizimdir.

Belgilari

Faol moddalar

• Regenerator - bu optik impulsning shaklini tiklaydigan qurilma boʻlib, u tolalar orqali tarqalib, toʻqnashuvga uchraydi. Regeneratorlar faqat optik yoki elektr boʻlishi mumkin. Ular optik signalni elektr signaliga aylantirib uni qayta tiklaydi va keyin yana optikga aylantiradi.
• Kuchaytirgich - signal kuchini kuchaytiruvchi qurilma. Kuchaytirgichlar opto-elektron va elektro-optik signal konvertatsiyasini amalga oshiradi. Ular optik va elektr boʻlishi mumkin.
• Lazer monoxromli kogerent optik nurlanish manbai hisoblanadi. Ushbu qurilma keng tarqalgan toʻgʻridan-toʻgʻri modulyatsiyaga ega tizimlarda lazer, shuningdek, elektr signalini toʻgʻridan-toʻgʻri optikaga aylantiradigan modulyatordir.
• Modulyator - elektr signal qonuniga muvofiq axborotni olib yuradigan optik toʻlqnni modulyatsiya qiluvchi qurilma. Aksariyat tizimlarda bu funksiya lazer tomonidan amalga oshiriladi, ammo bilvosita modulyatsiyaga ega tizimlarda buning uchun alohida qurilmalar qoʻllaniladi.
• Fotodiod (Fotodetektor) - optoelektron signal konvertatsiyasini amalga oshiruvchi qurilma.

Passiv komponentlari

• Optik tolali kabel yorugʻlik oʻtkazuvchi optik elementli tolalardir. Kabelning tashqi qobigʻi PVX, polietilen, polipropilen, teflon va boshqa turli xil materiallardan tayyorlanishi mumkin. Optik kabelda turli xil zirhlar (masalan, kemiruvchilardan himoya qilish uchun kichik shisha ignalar) va maxsus himoya qatlamlari boʻlishi mumkin.
• Optik ulagich - bu ikki yoki undan ortiq optik kabellarni ulash uchun ishlatiladigan qurilma.
• Optik kros - optik kabelni tugatish va unga faol uskunani ulash uchun moʻljallangan qurilma.
• Demultiplikator/Мutltipleksor — axborot kanallarini birlashtirish va ajratish uchun moʻljallangan keng turdagi qurilma. Multiplekserlar va demultipleksatorlar ham vaqt, ham chastota sohalarida ishlashi mumkin, ular elektr va optik (spektral boʻlinish multipleksatsiyasiga ega tizimlar uchun) boʻlishi mumkin.

Afzalliklari

Optik tolali liniyalar simli (mis) va radioreleli aloqa tizimlariga nisbatan bir qator afzalliklarga ega:

• Signalning past susayishi (uchinchi shaffoflik oynasida 0,15 dB/km) axborot kuchaytirgichlardan foydalanmasdan katta masofaga uzatish imkonini beradi. OTULdagi kuchaytirgichlar terminal uskunalar sinfiga qarab 40, 80 va 120 kilometrdan keyin oʻrnatilishi mumkin.
• Optik tolaning yuqori tarmoqli kengligi boshqa aloqa tizimlari uchun erishib boʻlmaydigan yuqori tezlikda ma’lumotlarni uzatish imkonini beradi.
• Optik muhitning yuqori ishonchliligi shundaki, unda optik tolalar oksidlanmaydi, namlanmaydi, zaif elektromagnit ta’sirga duchor boʻlmaydi.
• Axborot xavfsizligi - axborot optik tola orqali “nuqtadan nuqtaga” uzatiladi va uni faqat tinglash yoki uzatish liniyasidagi jismoniy shovqin bilan oʻzgartirish mumkin
• Interfiber ta’sirlardan yuqori himoya - radiatsiyadan himoyalanish darajasi 100 dB dan ortiq. Bir toladagi radiatsiya qoʻshni toladagi signalga mutlaqo ta’sir qilmaydi.
• Jismoniy va kimyoviy parametrlarni oʻzgartirishda yongʻin va portlash xavfsizligi
• Kichik oʻlcham va ogʻirlik
• Tashqi koʻrinishdagi mis simlar bilan solishtirganda metall kollektorlar uchun yoqimsiz, chaqmoqqa mukammal qarshilik.

Kamchiliklari

• Optik tolaning nisbiy moʻrtligi. Agar kabel kuchli egilgan boʻlsa, mikro yoriqlar paydo boʻlishi sababli tolalar sinishi yoki yoriqlar paydo boʻlishi mumkin. Shu bois kabelni yotqizishda optik kabel ishlab chiqaruvchisining tavsiyalari (xususan, radius normallashtirilganda minimal ruxsat etilgan egilish)ga amal qilish lozim.
• Uzilish holatida ulanishning murakkabligi.
• Tola va OTUL komponentlarining murakkab ishlab chiqarish texnologiyasi.
• Signalni konvertatsiya qilishning murakkabligi (interfeys uskunasida).
• Soʻngi optik uskunaning nisbatan yuqori narxdaligi. Bunday asbob-uskunalar mutlaqo qimmatligi bilan ajralib turadi. OTUL uchun sarf-xarajat nisbati boshqa tizimlarga qaraganda qulayroqdir.
• Radiatsiya ta’sirida tolaning toʻqlashishi (biroq radiatsiyaga chidamliligi yuqori boʻlgan doplangan tolalar ham mavjud).

Qoʻllanilishi

Optik tolali liniyalarning afzalliklari ularning turli darajadagi telekommunikatsiya tarmoqlari – qit’alararo magistrallardan korporativ va uy kompyuterlari tarmoqlarida keng qoʻllanilishiga olib keldi.

Oʻrnatish

Kabellarni oʻrnatish

optik tolali kabel

Aloqa liniyalari uchun optik kabellar quyidagi tarzda oʻrnatilishi mumkin:

• Kabel kanalida yoki kabel kollektorida;
• Toʻgʻridan-toʻgʻri yerga - oldindan tayyorlangan xandaqqa yoki kabel qatlamidan foydalanish;
• Kabelni toʻxtatib turish - havo aloqa liniyasi.

Har bir holat uchun gʻilof turi, zirh, ruxsat etilgan kuchlanish kuchi va boshqa parametrlar bilan farq qiluvchi maxsus kabellar tayyorlanadi.

Muftalar va dastaklarni oʻrnatish

Optik kabellarni ulash uchun optik muftalar qo'llaniladi, ular plastik idishlar bo'lib, ularning ichida optik tolalarni biriktiruvchi plastina mavjud.

Optik kabellarni ulash uchun optik muftalar ishlatiladi. Ular plastik idishlar boʻlib, uning ichida optik tolalarni ushlab turadigan biriktiruvchi plastinka mavjud. Optik dastak - bu kabelning optik tolalari standart ulagichlarga ulanadigan qurilma. Dastak (odatda) metall quti shaklida ishlab chiqariladi, uning tashqi panelida optik konnektorlar mavjud boʻlib, ichida birlashma plitasi joylashtirilgan. Oʻzaro bogʻlovchi konnektorlar simi tolalarga ulagichlar bilan optik tolali qisqa boʻlakli pigteyl (ulama sim)lar yordamida ulanadi. Dastakning ichki qismidagi pigteyl konnektori dastakning tashqi ulagichiga ulanadi. Ikkinchi uchi esa optik kabelning tolasiga payvandlanadi.

Optik tarqatish qutilari standart 19 dyuymli rafga oʻrnatish, devorga oʻrnatish va boshqa versiyalar uchun moʻljallangan holda ishlab chiqarilishi mumkin. Dastaklar demontaj qilinmasdan ochilishi yoki bunday funksiyasi boʻlmasligi mumkin.

Optik tolalarni payvandlash maxsus payvandlash mashinalari tomonidan yarim avtomatik rejimda amalga oshiriladi.

Kuchli elektromagnit nurlanishlari bilan oʻzaro ta’siri

Kuchli elektromagnit nurlanish  HDWDM tizimlarida kanallararo shovqinlarni keltirib chiqarishi va xatolar sonining koʻpayishiga olib kelishi mumkin. Bu hodisa temir yoʻldagi telematik tizimlar uchun odatiy holdir. Bu yerda OTUL aloqa simining bevosita yaqinidagi aloqa tarmogʻining tayanchlariga yotqizilgan. Xatolar vaqtinchalik jarayonlar vaqtida, masalan, qisqa tutashuv paytida paydo boʻladi. Bu hodisa Кеrr va Faradeya effektlari bilan izohlanadi.

Havolalar

• „Гибкие решения на «твёрдой» основе / inavate.ru“. 2012-yil 6-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-iyul.

• Волоконно-оптические системы связи. Эволюция (рус.)

Adabiyot

• Панфилов И.П., Дырда В.Е.. Теория электрической связи. М.: Радио и связь, 1991.