Ovul-tepa

Ovul-tepa — Qashqadaryo daryosi vodiysida, Shahrisabzdan 30 km gʻarbda, Kindiktepa qal’a xarobalariga nisbatan yaqin joylashgan qadimiy qal’a xarobalari.

Qal’aning stilobati tabiiy sariq tuproqli qoldigʻiga asoslangan boʻlib, tashqi devorlari paxsa bloklaridan, ichki devorlari paxsa va dumaloq choʻzinchoq yogʻochdan yasalgan. Qal’a toʻliq saqlanib qolmagan, janubiy tomoni va janubi-gʻarbiy burchagi daryoning pasttekisligiga qulab tushgan, ammo uning pastki qavatining rejalashtirilgan tuzilishi aniq koʻrinib turadi.

Pastki qavatning konturi kvadrat boʻlib, tomonlari taxminan 34 metrni tashkil etadi. Unda oʻlchami 17x16 metr boʻlgan ichki qism va uni qoplagan kvadrat perimetri ichki qismdan — yadrodan yoʻlak bilan ajratilgan holda koʻrinib turadi. Perimetri koridorga eshiklar bilan bogʻlangan va izolyatsiya qilingan, asosan kvadrat, katta va kichikroq xonalardan iborat edi. Faqat ikkita holatda, omon qolgan burchak perimetri xonalari juft bogʻlangan. Koʻpgina katta xonalardagi supalar ularning yashashga moʻljallanganini koʻrsatadi va kirishlarning nostandart markaziy joylashuvi — odatdagidek burchakda emas, balki supalarning tegishli U shaklidagi joylashuviga mos devorning oʻrtasida ekanligi bu xonalarga tantanavor xarakter beradi. Bir oz farqli ritmi bilan birlashtirilgan binolarning yopiq maydonini faqat qal’aning shimoliy tomonining oʻrtasida joylashgan kirish yoʻlagi bilan uzilgan, u peshtoq ustunlari bilan tashqariga olib chiqilgan.

Adabiyotlar

• Хмельницкий С. Г. Между Кушанами и Арабами. Архитектура Средней Азии V—VIII вв. — Берлин—Рига : GAMAJUN, 2000. — 288 p.