Oysha xotun (Salim I ning xotini)
Oysha xotun (turkcha: Ayşe Hatun) — Qrim xoni Mengli I Gerayning qizi. Usmonli sultoni Boyazid II ning ketma-ket ikki oʻgʻli — Shahzoda Mehmed va Sulton Salim I Yavuzning rafiqasi[1].
| Oysha Xotun | |
|---|---|
| Tavalludi |
- |
| Vafoti |
- - |
| Turmush oʻrtogʻi | Shahzoda Mehmed, Salim I |
| Bolalari | Shahzoda Alemshah, Fatma Sulton |
| Otasi | Mengli I Geray |
Biografiya
tahrirOysha Xotunning tugʻilgan yili nomaʼlum, ammo uning Qrim xoni Mengli I Girayning qizi va Sulton Salim I Yavuzning qonuniy xotini ekanligi maʼlum. Turk tarixchisi Nejdet Sakaoʻgʻli „Bu mulkning sultonlari“ kitobida Usmonli Entoni Alderson „Usmonlilar sulolasining tuzilishi“ asarida 1511-yilda Oysha Xotun va Salim Yavuzning toʻyi haqida qiziqarli fikr bildirganini yozadi: birinchidan, xonning qizi Oysha Xotun Kafa Shahzoda Mehmedning sanjakbeyiga turmushga chiqqan, Sulton Boyazid II ning Farahshod Xatunlik oʻgʻli va Salim Yavuzning oʻgay ukasi va Shahzoda Mehmed oʻlimi yoki qatl etilganidan keyin, turli manbalarda 1504/1505-yil yoki 1507-yil mart oyida sodir boʻlgan, Boyazid II Salimning roziligisiz va irodasiga qarshi beva qolgan keliniga uylangan[2]. Nejdet Sakaoʻgʻli keltirgan boshqa bir versiyaga koʻra, Xon Mengli I Girayning ikki qizi Boyazidning oʻgʻillariga turmushga chiqqan: biri shahzoda Mehmedga, ikkinchisi Salim Yavuzga, lekin qaysi biri Oysha deb atalganligini u koʻrsatmaydi. Oysha Xotunning vafot etgan sanasi va joyi, shuningdek, dafn etilgan joyi nomaʼlum[3].
Onalik masalasi
tahrirUsmonli tarixchisi Surey Mehmed Bey „Usmonlilar registri“ kitobida va Usmonli Entoni Alderson „Usmonlilar sulolasining tuzilishi“ kitobida Shahzoda Mehmed bilan turmush qurgan Oysha Xatun ikki farzandning onasi boʻlganligini yozadilar. Shahzoda Alemshohning oʻgʻli va Fatma Sultonning qizi (vaf. 1556). Tarixiy hujjatlar va tadqiqotlarda Salim Yavuzning oʻgʻli Sulton Sulaymon I Kanuniyning onasi Hafsa, Hofize, Oysha Hafsa ismlari bilan ataladi. Baʼzi manbalarda Sulaymon I ning onasi Qrim xoni Oyshaning qizi deb hisoblangan, ammo u Sultonning onasi boʻla olmagan, chunki u faqat 1511-yilda Salim I ga turmushga chiqqan, Sulaymon esa 1494-yilda tugʻilgan[4]. Ehtimol, Oysha Sulaymon I ning onasi degan notoʻgʻri tushuncha tufayli, Kanuniyning onasining ismi bilan chalkashlik paydo boʻldi. Bundan tashqari, bunday bayonotdan maqsad Sulaymon Kanuniyning turkiy ildizlarini ota tomondan ham, ona tomondan ham koʻrsatish istagi boʻlishi mumkin. Darhaqiqat, Sulaymon I ning onasi yevropalik, turk yoki cherkes Hafsa Sulton edi[5].
Manbalar
tahrir- ↑ Bahadıroğlu, Yavuz. Resimli Osmanlı tarihi. Nesil yayınları, 2007. ISBN 9752692990, 9789752692992.
- ↑ Sakaoğlu, Necdet. Bu mülkün kadın sultanları. ALFA/Tarih, 2015 — 201-bet. ISBN 978-605-171-079-2.
- ↑ Süreyya Mehmed Bey. Sicill-i Osmani. Istanbul: Tarih Vakfi Yurt Yayınlar, 1996 — 469-bet. ISBN 975-333-049-5, 975-333-038-3.
- ↑ Peirce, Leslie P.. The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford: Oxford University Press, 1993. ISBN 0195086775, 9780195086775.
- ↑ Akyıldız, Ali „Valide Sultan“, . Islam Ansiklopedisi. İslâm Araştırmaları Merkezi, 2012 — 494—499-bet.