Ozarbayjon florasi

Respublika hududi boy va noyob floraga ega. Noyob va yoʻqolib ketish xavfi ostida boʻlgan oʻsimliklarni oʻz ichiga olgan 4500 dan ortiq gulli oʻsimliklar mavjud. Ozarbayjon hududida bargli oʻrmonlar, aralash oʻrmonlar, toʻqay oʻrmonlari, doim yashil oʻsimliklar ekish, subalp oʻrmonlari, alp oʻtloqlari (togʻlarda) mavjud. Dunyoda keng tarqalgan oʻsimliklarning deyarli barcha turlari nisbatan kichik hududda uchraydi. Ozarbayjonda oʻsadigan taxminan 4500 turdagi yuqori, sporali va gulli oʻsimliklar 125 ta otryad va 920 avlodga birlashtirilgan. Turlarning umumiy soni boʻyicha Ozarbayjon florasi, boshqa Kavkaz respublikalaridan farqli oʻlaroq, boyroq. Ozarbayjon hududida topilgan oʻsimlik turlari Kavkazda oʻsadigan oʻsimlik turlarining umumiy sonining 66 foizini tashkil qiladi. Kavkazda va boshqa mintaqalarda keng tarqalgan oʻsimlik turlari bilan bir qatorda, Ozarbayjon florasida faqat Ozarbayjonda oʻsadigan va nisbatan kichik mintaqalariga xos boʻlgan 240 ga yaqin endemik tur mavjud.

Ozarbayjon oʻsimliklari

Eldar sasnasi, Boku

Barcha hududiy turlar ozarbayjon florasida uchraydi – yaʼni qadimiy oʻrmonlar, boreal, dashtlar, kserofitlar, choʻllar, oʻsimliklarning sarguzasht turlari. Qadimgi oʻrmon turlari asosan Talish zonasida, boreal turlari Katta va Kichik Kavkazning togʻli zonalarida, kam sonli esa pastki zonalarida uchraydi. Kserofil turlari esa, dasht, choʻllar va Kavkaz tekisliklarda, togʻ etaklarida, asosan Kura-Araz pasttekisligida keng tarqalgan. Advension areal turi juda kam uchraydi – Kura-Araz pasttekisligida, Kaspiy qirgʻogʻida, koʻllarda, maysazorlarda, turgʻun suvlarda va botqoqli joylarda uchraydi.

Respublikaning shimoli-gʻarbiy qismida, Eldar tekisligining dashtli oʻtloqlarida, uchinchi davrning qolgan qismi boʻlgan Eldar qaragʻay qoldigʻi oʻz tabiiyligini saqlab qolgan. Eldar qaragʻayining oʻrmon massivida archa, pista, 30-35 turdagi mavjudligi bu joylarni togʻ-kserofitik oʻsimliklarga tegishli deb aytishimizga imkon beradi.

Daryolar va suv taqsimlovchi kanallar atrofida, botqoqli joylarda, mahalliy shakllarda – tekis joylarda siz koʻpincha kosmopolit kompozitsiyasining qamish chakalakzorlarini uchratishingiz mumkin. Ushbu botqoq joylarda tulki dumi, uzun boʻyli (oʻt), saksovul, tariq, supurgi kabi koʻplab oʻsimliklar mavjud. Bu yerda savanna tipidagi eriantusning chakalakzorlari va baland daraxtlari yaratilgan.

Ozarbayjon florasi 270 tagacha endemik turni tashkil qiladi. Talish togʻlari, Naxichevan Avtonom Respublikasining togʻli qismi va Kichik Kavkazning janubiy kserofitik mintaqalari endemik floraga eng boy. Bularga temir daraxti, kashtan emani, Hirkanian anjir daraxti, Kaspiy safrani, Kaspiy binafshasi, Atropaten atirguli, kumush loviya, yarim doira shaklidagi atirgul va boshqalar kiradi.

Milliy qoʻriqxonalar

Qizilagʻoch, Zaqatala va Shirvon kabi qoʻriqxonalar xalqaro ahamiyatga ega.

Yana qarang

• Ozarbayjon geografiyasi
• Ozarbayjon tabiiy yodgorliklari