Ozarbayjonda korrupsiya
Ozarbayjondagi korrupsiya mamlakat ichki iqtisodiyotiga putur yetkazuvchi muhim muammolardan biridir.
Ozarbayjonda korrupsiyaning paydo boʻlishining asosiy sharti hokimiyat va kapitalning yaqinligi, shuningdek, hukumatning uzoq muddatli hokimiyatda boʻlishi ya‘ni o‘zgarmasligidadir.
Transparency International maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Ozarbayjon korrupsiyaga moyillik reytingida 176 oʻrindan 123-oʻrinni egallagan[1].
Sertifikatlangan Buxgalterlar Assotsiatsiyasining baholashiga koʻra, 2017-yilda soʻrovda qatnashgan 30 ta davlat ichida Ozarbayjon eng katta yashirin iqtisodiyotga ega boʻlgan davlat boʻldi — 67%.
Qonunchilik va xalqaro tashkilotlarda ishtirok etish tahrir
2004-yil 1-fevralda „Ozarbayjon korrupsiyaga qarshi kurash fondi“ nodavlat tashkiloti[2] tashkil etildi.
2004-yilda Ozarbayjon Korrupsiyaga qarshi kurash boʻyicha xalqaro davlatlar guruhiga (GRECO) qoʻshildi.
Shundan so‘ng „Korrupsiyaga qarshi kurashish to‘g‘risida“gi (2004) va „Davlat mansabdor shaxslari tomonidan moliyaviy resurslarni deklaratsiyalash tartibi to‘g‘risida“gi (2005) qonunlar va boshqa bir qator qonunlar qabul qilindi. 2004-yildan 2006-yilgacha mamlakatda korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha davlat dasturi, 2005-yildan Ozarbayjon Respublikasining Korrupsiyaga qarshi kurash komissiyasi faoliyat koʻrsatmoqda. 2007-2010-yillarda esa korrupsiyaga qarshi kurashish va shaffoflikni oshirish boʻyicha davlat strategiyasi ishlab chiqilgan[3].
Ozarbayjon „Korrupsiyaga qarshi akademiyani xalqaro tashkilot sifatida tashkil etish toʻgʻrisida“gi kelishuvga qoʻshildi va ushbu tuzilmaga aʼzo boʻldi[4]. 2012-yilning 29-30-noyabr kunlari Ozarbayjon delegatsiyasi „Xalqaro tashkilot sifatida korrupsiyaga qarshi kurash xalqaro akademiyasini tashkil etish to‘g‘risida“gi bitimni imzolagan davlat va tashkilotlarning oliy martabali vakillarining Venadagi birinchi Assambleyasida ishtirok etdi. Ozarbayjonda BMTning Korrupsiyaga qarshi konvensiyasi, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Korrupsiyaga qarshi Konvensiyasi (UNCAC), Yevropa Kengashining Korrupsiyaga qarshi jinoyat huquqi va Korrupsiyaga qarshi fuqarolik huquqi bo‘yicha konvensiyalari kuchga kirdi. Ozarbayjon Respublikasining Korrupsiyaga qarshi kurash komissiyasi tashkil etildi.
2012-2015-yillarda „Ochiq hukumatni rivojlantirish va korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha Milliy harakatlar rejalari“, Ozarbayjon Respublikasi Prezidenti huzuridagi Ozarbayjon fuqarolarga xizmatlar ko‘rsatish va ijtimoiy innovatsiyalar davlat agentligi, „ASAN“ xizmat ko‘rsatish markazi tashkil etildi. „ASAN hidmet“ (ASAN xizmat) Birlashgan Millatlar Tashkilotining Davlat xizmatlarini rivojlantirishga qo‘shgan hissasi uchun mukofoti bilan taqdirlandi (2015). 2015-yilning 20-24 aprel kunlari Birlashgan Millatlar Tashkilotining Davlat boshqaruvi bo‘yicha ekspertlar qo‘mitasining birinchi sessiyasida g‘olib etib saylandi. „Davlat xizmatlari koʻrsatishni yaxshilash“ yoʻnalishi boʻyicha birinchi oʻrinni qoʻlga kiritdi. Hozirgi kunda mamlakatimizda 11 ta „ASAN xizmat“ filiali faoliyat koʻrsatmoqda. Ozarbayjonning „ASAN xizmati“ modeli rivojlanayotgan va rivojlangan mamlakatlarda muntazam tadqiq qilinib, amaliyotga tatbiq etilmoqda.
12-iyul kuni Afg‘oniston Prezidenti saroyida „ASAN xizmat“ning Ozarbayjon namunasini Afg‘oniston davlat muassasalarida qo‘llashga qaratilgan memorandum imzolandi[5].
Korrupsiyaga qarshi qonunlar bazasi mavjudligiga qaramay, vaziyat yomonlasha boshladi. 2011-yilda Ozarbayjon Transparency International reytingida dunyoda 134-143-oʻrindan 143-151-oʻringa tushib ketdi. 2012-yilda mamlakat biroz koʻtarilib, 139-oʻringa chiqdi[6].
Bosh prokuror huzuridagi Korrupsiyaga qarshi kurashish bosh boshqarmasi boshligʻi Kamran Aliyevning soʻzlariga koʻra, 10 yil davomida korrupsiya sxemalaridan davlatga yetkazilgan zarar qariyb 200 million manatni tashkil etgan[7].
Ilhom Aliyevga qarshi korrupsiya ayblovlari tahrir
Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyev va uning oilasi tomonidan korrupsiyaga oid ko‘plab xabarlar bor. 2012-yilda Uyushgan jinoyatchilik va korrupsiyaga qarshi kurash tadqiqot markazi (OCCRP) Ilhom Aliyevni yilning eng yaxshi korrupsioneri deb topdi. 2015-yil 10-sentabrdagi rezolyutsiyada Yevroparlament Yevropa Ittifoqi rasmiylarini Ilhom Aliyev va uning oila aʼzolariga nisbatan korrupsiya iddaolarini chuqur tekshirishga chaqirdi.
Manbalar tahrir
- ↑ „Transparency International - Azerbaijan“. 2017-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 30-iyun.
- ↑ „Azerbaijan Corruption Report“. 2018-yil 20-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 30-iyun.
- ↑ „Борьба с коррупцией в Азербайджане - жертва приоритетов“. contact.az. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 4-avgust.
- ↑ „СОГЛАШЕНИЕ ОБ УЧРЕЖДЕНИИ МЕЖДУНАРОДНОЙ АНТИКОРРУПЦИОННОЙ АКАДЕМИИ В КАЧЕСТВЕ МЕЖДУНАРОДНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ“. 2019-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 30-iyun.
- ↑ Afghanistan applies „ASAN service“ modelAndoza:Недоступная ссылка/July 13, 2016
- ↑ „Азербайджан. Летальная коррупция“. radioazadlyg.org. 2016-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 4-avgust.
- ↑ „Размер ущерба от коррупции в Азербайджане » ANN.az. Главные новости Азербайджана“. ann.az. 2017-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 4-avgust.
Adabiyotlar tahrir
- Oʻtish davridagi iqtisodiyotlarda korrupsiyaga qarshi kurash: Ozarbayjon 2005 yil . OECD, 2005. 176 b.(ingl.) )