Peribeya (Polibning xotini)

Peribeya (Polibning xotini) (qadimgi yunoncha: Περίβοια) — Korinf siklidagi yunon mifologiyasining qahramoni, Korinfning yoki Sikion Polibning rafiqasi yoki Edipning asrab olgan onasi.

Mifologiyada

Peribeya manbalarda asosan Edip qissasi bilan bogʻliq holda tilga olinadi. Qadimgi mualliflar uning kelib chiqishi haqida sukut saqlashadi. Peribeya Korinf yoki Sikion shohi Polibning xotini edi; qirol choʻponlari Kiferon yonbagʻridan topilgan toʻpiqlari teshilgan chaqaloqni aynan unga olib kelishgan (muqobil versiyaga koʻra, qirolichaning oʻzi dengiz qirgʻogʻida kir yuvayotganida chaqaloqni topib olgan). U bolani asrab oldi, uni davoladi va Edip ismini qoʻydi. Bola ulgʻaygach, Peribeya undan kelib chiqishi haqidagi haqiqatni yashira boshladi. Psevdo-Apollodorning soʻzlariga koʻra, bir marta tengdoshlari Edipni topilgan bola deb atashganida, u „Peribeyani soʻroq qila boshladi, lekin undan hech narsa bila olmadi“.

Keyinchalik Edip oʻz otasini oʻldirishi va onasiga uylanishi haqida bashorat oldi. Buning oldini olish uchun u Peribeya va Polibni oʻzining haqiqiy ota-onasi deb hisoblab, ularning uyini tark etdi. Psevdo-Giginning soʻzlariga koʻra, Polibning oʻlimidan soʻng Peribeya Edipga uning topilgan bola ekanligini aytdi. Bu choʻponning hikoyasi bilan birgalikda Edipga bashoratning amalga oshganini anglatdi.

Psevdo-Gigin Peribeyaning oʻz farzandlari boʻlmagan deb yozadi. Boshqa manbalarda Polib Alkion (Amfiloxning xotini, Driantaning oʻgʻli) va Lisianas (Talayning rafiqasi) qizlari esga olinadi.

Sofoklning maʼlumotlariga koʻra, Polibning xotinining ismi Merope boʻlgan; „Qirol Edipga“ yozilgan sxoliylar muallifining maʼlumotlariga koʻra, bu Orsiloxning qizi Meduza edi. Boshqa manbalarda Eribeya va Eriboya uchraydi, ammo bular, aftidan, shunchaki Peribey ismining oddiy variantlari.

Sanʼatda

Goʻdak Edipning Peribeyaga olib kelingan sahnasi hozirgi kungacha saqlanib qolgan sopol idishda tasvirlangan. Edip haqidagi afsonaga koʻplab qadimiy pyesalar bagʻishlangan, ammo bu asarlarning deyarli barchasining matnlari yoʻqolgan. Sofoklning saqlanib qolgan tragediyalarida Peribeya faqat tilga olinadi.

Adabiyotlar

1. Zwicker. Periboia 10 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1937. — Bd. XIX, 1. — Kol. 719.
2. Kenner H. Polybos 6 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1952. — Bd. XXI, 2. — Kol. 1584—1592.

Havolalar

1. Аполлодор Афинский. Мифологическая библиотека. Л.: Наука, 1972. 
2. Гигин. Мифы. СПб.: Алетейя, 2000. ISBN 5-89329-198-0. 
3. Павсаний. Описание Эллады. М.: Ладомир, 2002. ISBN 5-86218-298-5.