Peterburg deklaratsiyasi (1868)
Peterburg deklaratsiyasi (1868), „Portlovchi va yondiruvchi oʻqlardan foydalanishni bekor qilish toʻgʻrisidagi“ — 1868-yilda Sankt-Peterburgda 29-noyabr (11-dekabrda) tuzilgan xalqaro shartnoma. Deklaratsiya Yevropa mamlakatlari armiyalarida ogʻirligi 400 grammdan kam boʻlgan, portlash xususiyatiga ega yoki zarba yoki yonuvchan tarkibga ega boʻlgan snaryadlardan foydalanishni taqiqladi.
Tarixi tahrir
1868-yil oktabr oyida Sankt-Peterburgda Rossiya imperiyasi hukumati tashabbusi bilan urush qonunlarini ishlab chiqish masalalariga bagʻishlangan konferentsiya boʻlib oʻtdi.
Konferensiyada quyidagi davlatlar vakillari ishtirok etdilar: Avstriya-Vengriya, Bavariya, Belgiya, Buyuk Britaniya, Vyurtemberg, Gretsiya, Daniya, Italiya, Niderlandiya, Norvegiya, Usmonli imperiyasi, Fors, Portugaliya, Rossiya, Shimoliy Germaniya Ittifoqi (yaʼni, Buyuk Prussiya). Fransiya, Shveysariya, Shvetsiya.
Konferensiya davomida baʼzi davlatlar (Prussiya boshchiligidagi) har qanday vahshiy kurash vositalarini harbiy amaliyotdan chiqarib tashlaydigan kelishuvlarga erishish istagini bildirdilar. Ammo urushayotgan tomonlarga kurash vositalarini tanlashda cheksiz erkinlik berilishi kerak, deb hisoblagan davlatlar (Angliya boshchiligidagi) ham bor edi. Oxir-oqibat, bu kelishmovchilik tufayli faqat bitta — portlovchi oʻqlar haqidagi masala hal qilindi.
Izohlar tahrir
- Deklaratsiya unda qayd etilgan qurollarni faqat uni imzolagan davlatlar oʻrtasidagi urushlarda qoʻllashni taqiqlagan. Biroq, vaqt oʻtishi bilan bu qoida odatda qonuniy va shunga mos ravishda barcha davlatlar uchun majburiy deb hisoblana boshladi[1].
- Portlovchi oʻqlardan foydalanishni taqiqlovchi deklaratsiyaga qaramay, birinchi Jahon urushi qatnashuvchi mamlakatlarning deyarli barchasi ularni aviatsiyada qoʻllagan, chunki ular oʻsha davrning dirijabllari va samolyotlariga qarshi kurashda juda samarali boʻlgan va otishmalarni sozlashni juda oson qilgan. Biroq, bunday foydalanish Deklaratsiyani buzish hisoblanmaydi, chunki bunday oʻqlar boshqa maqsadlarga xizmat qiladi va keraksiz azob-uqubatlarga olib kelmaydi. Keyinchalik ular tankga qarshi miltiqlar, kichik kalibrli avtomatlar bilan almashtirildi, ularning yuqori portlovchi parchalanadigan oʻq-dorilari (koʻpchiligining ogʻirligi 100 dan 200 grammgacha), bu ham rasmiy ravishda, lekin aslida emas (xuddi shu sabablarga koʻra) taqiqqa tushadi[2].
Yana qarang tahrir
Manbalar tahrir
- ↑ „Обычное международное гуманитарное право. Нормы. стр 348“. 2013-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 31-oktyabr.
- ↑ „Обычное международное гуманитарное право. Нормы. стр 349“. 2013-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 31-oktyabr.