Philip Wicksteed (1844-yil 25-okytabr — 1927-yil 18-mart) – taniqli iqtisodchi, georgist, teolog adabiyotshunos.

Philip Wicksteed
Philip Wicksteed
Philip Wicksteed
Tavalludi 1844-yil 25-oktyabrBu
Vafoti 1927-yil 18-mart
Berkshire
Fuqaroligi Buyuk Britaniya bayrogʻi Birlashgan Qirollik
Taʼlimi Universitet Kolleji,London Manchester Yangi Kolleji.
Kasbi Iqtisodchi
Otasi Charles Wicksteed

Ijtimoiy kelib chiqishi tahrir

U Charles Wicksteed (1810—1885) va Jane Wicksteedning (1814—1902) farzandi boʻlib, uning ismi ajdodi Philip Henry sharafiga qoʻyilgan[1][2]. Uning otasi ruhoniy boʻlgan. Uning onasi Lupton oilasida tugʻilgan. Ular ancha yillardan beri ham qashshoq ham obod boʻlgan Leeds shahrida yashashgan. Weeksteed 1835-yilda shaharning markaziy maydonida joylashgan Mill Hill Chapel ibodatxonasida xizmat qiladi va er-xotin turmush qurishadi. 1841-yilda uning singlisi Yelizaveta Janening akasi Arturga (1819-1867) turmushga chiqdi. U ham vazir boʻldi va sulola tarixida „Leedsning toʻliq saylov uyushmasi“[3] boshqacha qilib aytganda uyushmadagi eng fojiali qurbon boʻldi. Ularning farzandlaridan biri Philipning amakivachchasi, kon muhandisi Arlond Lupton edi. Jane tadbirkor boʻlmagan lekin muvaffaqiyatga erishgan(eskiz chizish, rasm chizish, sheʼr oʻqish va h.k) va ikkala opa-singil Wicksteedlar „Kuchli va oʻtkir aql egalari“ sifatida taʼriflangan[4]. Uning jiyanlaridan biri mashhur avstrliyalik jarroh Xibbert Alan Stiven Nyutonga (1887-1949) turmushga chiqqan Meri Siseli Wicksteed edi[5].

Faoliyati tahrir

Wicksteed London Universiteti kollejida va Manchester Yangi kollejida taʼlim olgan. U 1867-yilda oltin medal bilan magisterlik darajasini oldi. Oʻsha yili otasi Unitariya vazirligiga ishga kirgandan soʻng Wicksteed juda keng koʻlamli ilmy va teologik tadqiqotlarni boshlagan. Uning teologik va axloqiy asarlari nashrdan chiqqandan keyin ham (1897-yilda) uzoq vaqt davom etdi va uning boshqa ilmiy tadqiqotlari uchun boshlangʻich nuqta boʻlgan. Bular orasida uning Dantega boʻlgan qiziqishi ham bor edi[6]. Bu nafaqat nashrlarning ajoyib roʻyxatini yaratdi va Wicksteedni oʻz davrining eng yirik oʻrta asr olimlaridan biri sifatida obroʻsini oshirdi. Henry Georgening 1879-yilda chop etilgan „Taraqqiyot va qashshoqlik“ kitobini oʻqishdan ilhomlangan[7]. Wicksteedning teologik jihatdan zamonaviy jamiyat axloqiga boʻlgan qiziqishi uni oʻzining iqtisodiy yoʻlini ochib bergan. 1894-yilda Wicksteed oʻzining „Taqsimot qonunlarini muvofiqlashtirish boʻyicha esse“ asarini nashr etdi, unda u fabrika egalarini marjinal mahsuldorlikka koʻra mukofotlaydigan taqsimlash tizimi ishlab chiqarilgan umumiy mahsulotni tugatib yuborishini matematik tarzda isbotlashga harakat qildi. Ammo bu uning 1910-yilgi „Siyosiy iqtisodning umumiy maʼnosi“ asari boʻlib, u Wicksteedning iqtisodiy tizimini eng keng qamrovli tarzda taqdim etadi. Lionel Robbinsning 1932-yilgi „Iqtisodiyot fanining tabiati va ahamiyati toʻgʻrisida esse“ asari uning gʻoyalarini toʻpladi va rivojlantirdi.

Shaxsiy hayoti tahrir

Wicksteed vazir va ijtimoiy islohatchi Genrixning qizi Emily Solliga uylandi. London Universiteti kolleji kutubxonasida Emily va Karl Prisonning rafiqasi Maria Sharpe Pearson oʻrtasida yozishmalar saqlangan. Wicksteed vivizatsiyaning yaʼni hayvonlarni labaratoriyalarda koʻpaytirib keyin ular ustida tajriba oʻtkazishga juda qattiq qarshilik qilgan. U Frances Power Cobbening sherigi boʻlgan va vivizatsiyaga qarshi kurashishni qoʻllab-quvatlagan.

Manbalar tahrir

  1. Ian Steedman (2004). „Wicksteed, Philip Henry (1844—1927)“. Oxford Dictionary of National Biography.
  2. Barker, Charles A., 1955. Henry George. New York: Oxford University Press
  3. Lupton, C. A., The Lupton Family in Leeds, Wm. Harrison and Son 1965, p. 55
  4. Lupton, C. A. , The Lupton Family in Leeds, Wm. Harrison and Son 1965, page 39
  5. Newton, Sir Hibbert Alan Stephen (1887–1949) by Benjamin K. Rank. Australian Dictionary of Biography, Volume 11, (MUP), 1988
  6. "Review of From "Vita Nuova" to "Paradiso" by Philip H. Wicksteed". The Nation and the Athenæum 32, Part 1 (4823): 24. October 7, 1922. https://books.google.com/books?id=GQT0AAAAMAAJ&pg=PA24. 
  7. Robbins, Lionel. The evolution of modern economic theory : and other papers on the history of economic thought. New Brunswick, N.J: AldineTransaction, 2007. ISBN 978-0202309194.