Polyanovka tinchlik shartnomasi
Polyanovka tinchlik shartnomasi — Rossiya qirolligi va Rech Pospolita oʻrtasida 1634-yil 17 (27)-may — 5 (14)-iyun kunlari Polyanovka daryosi boʻyidagi Semlevo qishlogʻida, Vyazma va Dorogobuj oʻrtasida imzolangan tinchlik shartnomasi. U 1632-1634 yillardagi Rossiya-Polsha urushini yakunladi.
Tomonlar vakillari
tahrirMuzokaralarda Rossiyani boyar F.I.Sheremetev; okolnichiy knyaz A.M.Lvov; zodagon S.M.Proestev va kotiblar G. Nechayev va V.Prokofyev taqdim qilgan[1]. Rech Pospolitani valiahd kansler yepiskop Y.Zadzik, litvalik getman Xristofor Radzivil taqdim qilgan.
Shartlar
tahrir- Rossiya va Rech Pospolita oʻrtasidagi chegaralar 1618-yildagi Deulin sulhi bilan tasdiqlangan, yaʼni Rech Pospolita Chernigov yerlarini Chernigov va Novgorod-Severskiy shaharlari (aslida Polshada qolgan) va Smolensk yerlarini Smolensk, Trubchevsk, Roslavl va boshqa shaharlari bilan saqlab qolgan. (aslida Litvada qolgan).
- Rossiya urush paytida egallangan, XVII-asr boshlarida Rech Pospolita tomonidan bosib olingan barcha rus yerlaridan voz kechdi, Serpeysk shahridan tashqari.
- Rech Pospolita Rossiyadan qoʻshinlarini olib chiqish majburiyatini oldi.
- Polsha qiroli va Litva Buyuk knyazi Vladislav IV Rossiya taxtiga daʼvo qilishdan voz kechdi.
- Rossiya Rech Pospolitaga 20 ming rubl kumush toʻlashi kerak edi[2].
- Asirlarni toʻlovsiz va qamoqqa olishsiz zudlik bilan almashish, shuningdek chegarani belgilash qayd etilgan (1635-1648 yillarda 5 ta komissiya tomonidan amalga oshirilgan).
Ikkala davlat vakillari oʻrtasidagi muzokaralar chogʻida Rossiya delegatsiyasi quyidagilarni rad etdi:
- Polyaklarning ularga katolik ibodatxonalarini qurish, Moskva davlatida (shuningdek ruslar ham) koʻchmas mulkka ega boʻlishlari, ikkala davlatning fuqarolari bilan erkin turmush qurishga ruxsat berish haqidagi taklif;
- Rus podshosi Mixail „Butun Rossiya podshosi“ emas, balki „oʻz Rossiyasining podshosi“ sifatida imzolash haqidagi taklif.
- Polyaklarning „Polsha qiroli va Moskvaning buyuk podshohi chegaralarni kengaytirish uchun Livoniya (Boltiq) dengizida va Buyuk (Qora) dengizda toʻplar, kemalar va harbiy odamlarga ega boʻlishiga birgalikda harakat qilishlari kerak“ haqidagi taklifi[3].
Tinchlik ikkala tomon tomonidan 1635-yilda ratifikatsiya qilingan.
Maʼnosi
tahrirTinchlik Rossiya uchun noqulay shartlarda imzolandi, ammo u sulolaviy muammoni hal qilishga va Romanovlar sulolasining obroʻsini mustahkamlashga muvaffaq boʻldi[4]. Rossiya davlati Smolensk yaqinida ogʻir magʻlubiyatga uchraganiga qaramay, hududiy oqibatlar umuman cheklangan edi: Polsha qiroli faqat urushdan oldin oʻz nazorati ostida boʻlgan narsalarni qaytarib olishni talab qildi[5]. Shunga qaramay, tinchlik shartnomasi imzolangandan keyin ham ikki davlat oʻrtasida kelajakdagi harbiy mojarolar uchun zamin saqlanib qoldi.
Manbalar
tahrir- ↑ Львова Д. Л. Русские дипломатические миссии на переговорах с Речью Посполитой в 1634 - 1635 гг // Интернет-журнал «Ломоносов». Архивировано 23 mart 2014 года.
- ↑ Leszek Podhorodecki, Wazowie w Polsce, s. 242
- ↑ S. Solovev Istoriya Rossii t. IX, str. 12-13.
- ↑ „Поляновский мир (по материалам Советской военной энциклопедии в 8-ми томах, том 5)“.
- ↑ Геллер М. Я. „Глава 4. Россия Московская“, . История Российской империи. М.: МИК, 1997. ISBN 5-87902-074-6.
Adabiyotlar
tahrir- Львова Д. Л.. Использование материалов Поляновского мирного договора 1634 г. при изучении внешней политики России первой половины XVII в, МПГУ имени В.И.Ленина, ?.
- Львова Д. Л.. Решение территориальных и пограничных вопросов по Поляновскому мирному договору 1634 года (к проблеме русско-польских отношений), // Материалы Международной конференции студентов и аспирантов по фундаментальным наукам «Ломоносов». Вып. 3. Биология. Востоковедение. География. Геология. Иностранные языки. История. Почвоведение. Философия. Филология. Фундаментальное материаловедение. Фундаментальная медицина / Предс. ред. совета В.В. Александров. М., 1999. С. 245–247..
- Поршнев Б. Ф. „На путях к Поляновскому миру 1634 г.“, . Международные отношения. Политика, Дипломатия. XVI—XX вв, М., 1972.
- Шеламанова Н. Б. „Документы государственных межеваний 30—40-х годов XVII в.“, . Археографический ежегодник за 1971 г, М., 1972.