Polyanovka tinchlik shartnomasi

Polyanovka tinchlik shartnomasi — Rossiya qirolligi va Rech Pospolita oʻrtasida 1634-yil 17 (27)-may — 5 (14)-iyun kunlari Polyanovka daryosi boʻyidagi Semlevo qishlogʻida, Vyazma va Dorogobuj oʻrtasida imzolangan tinchlik shartnomasi. U 1632-1634 yillardagi Rossiya-Polsha urushini yakunladi.

1635-yilda Polsha-Litva davlatining (Rech Pospolita) chegaralari

Tomonlar vakillari

tahrir

Muzokaralarda Rossiyani boyar F.I.Sheremetev; okolnichiy knyaz A.M.Lvov; zodagon S.M.Proestev va kotiblar G. Nechayev va V.Prokofyev taqdim qilgan[1]. Rech Pospolitani valiahd kansler yepiskop Y.Zadzik, litvalik getman Xristofor Radzivil taqdim qilgan.

Shartlar

tahrir
  • Rossiya va Rech Pospolita oʻrtasidagi chegaralar 1618-yildagi Deulin sulhi bilan tasdiqlangan, yaʼni Rech Pospolita Chernigov yerlarini Chernigov va Novgorod-Severskiy shaharlari (aslida Polshada qolgan) va Smolensk yerlarini Smolensk, Trubchevsk, Roslavl va boshqa shaharlari bilan saqlab qolgan. (aslida Litvada qolgan).
  • Rossiya urush paytida egallangan, XVII-asr boshlarida Rech Pospolita tomonidan bosib olingan barcha rus yerlaridan voz kechdi, Serpeysk shahridan tashqari.
  • Rech Pospolita Rossiyadan qoʻshinlarini olib chiqish majburiyatini oldi.
  • Polsha qiroli va Litva Buyuk knyazi Vladislav IV Rossiya taxtiga daʼvo qilishdan voz kechdi.
  • Rossiya Rech Pospolitaga 20 ming rubl kumush toʻlashi kerak edi[2].
  • Asirlarni toʻlovsiz va qamoqqa olishsiz zudlik bilan almashish, shuningdek chegarani belgilash qayd etilgan (1635-1648 yillarda 5 ta komissiya tomonidan amalga oshirilgan).

Ikkala davlat vakillari oʻrtasidagi muzokaralar chogʻida Rossiya delegatsiyasi quyidagilarni rad etdi:

  • Polyaklarning ularga katolik ibodatxonalarini qurish, Moskva davlatida (shuningdek ruslar ham) koʻchmas mulkka ega boʻlishlari, ikkala davlatning fuqarolari bilan erkin turmush qurishga ruxsat berish haqidagi taklif;
  • Rus podshosi Mixail „Butun Rossiya podshosi“ emas, balki „oʻz Rossiyasining podshosi“ sifatida imzolash haqidagi taklif.
  • Polyaklarning „Polsha qiroli va Moskvaning buyuk podshohi chegaralarni kengaytirish uchun Livoniya (Boltiq) dengizida va Buyuk (Qora) dengizda toʻplar, kemalar va harbiy odamlarga ega boʻlishiga birgalikda harakat qilishlari kerak“ haqidagi taklifi[3].

Tinchlik ikkala tomon tomonidan 1635-yilda ratifikatsiya qilingan.

Maʼnosi

tahrir

Tinchlik Rossiya uchun noqulay shartlarda imzolandi, ammo u sulolaviy muammoni hal qilishga va Romanovlar sulolasining obroʻsini mustahkamlashga muvaffaq boʻldi[4]. Rossiya davlati Smolensk yaqinida ogʻir magʻlubiyatga uchraganiga qaramay, hududiy oqibatlar umuman cheklangan edi: Polsha qiroli faqat urushdan oldin oʻz nazorati ostida boʻlgan narsalarni qaytarib olishni talab qildi[5]. Shunga qaramay, tinchlik shartnomasi imzolangandan keyin ham ikki davlat oʻrtasida kelajakdagi harbiy mojarolar uchun zamin saqlanib qoldi.

Manbalar

tahrir
  1. Львова Д. Л. Русские дипломатические миссии на переговорах с Речью Посполитой в 1634 - 1635 гг // Интернет-журнал «Ломоносов». Архивировано 23 mart 2014 года.
  2. Leszek Podhorodecki, Wazowie w Polsce, s. 242
  3. S. Solovev Istoriya Rossii t. IX, str. 12-13.
  4. „Поляновский мир (по материалам Советской военной энциклопедии в 8-ми томах, том 5)“.
  5. Геллер М. Я. „Глава 4. Россия Московская“, . История Российской империи. М.: МИК, 1997. ISBN 5-87902-074-6. 

Adabiyotlar

tahrir