Prozerpina

Prozerpina (lotincha: Proserpina) — qadimgi Rim mifologiyasida qadimgi yunon Persefonga mos keladigan yer osti dunyosi maʼbudasi, Yupiter va Seresning qizi, Plutonning jiyani va rafiqasi (Dita)^[1]. Baʼzi talqinlarga koʻra uning ismi lotincha-yunoncha „Persefona“. Boshqa talqinga koʻra bu urugʻning oʻsishiga (proserpere) hissa qoʻshgan va keyinchalik yunon mifologik shaxslari qatoriga kiritilgandan soʻng maʼbuda Persefona bilan birlashgan Rim maʼbudasining nomi edi.

Pluton va Prozerpina sharafiga Rimda Terentin va Taurian Games^[2] nishonlandi.

Mifning mazmuni

Prozerpina tasvirini Dante Gabriel Rossettining (1828-1882) Prozerpina kartinasida oʻrin egallagan. Rossettining sevimli rafiqasi Elizabet vafotidan keyin Jeyn Burden rassomning ilhomlantiruvchisiga aylanadi. Bu ikki ayol rasmdagi tasvirning prototipi boʻlib xizmat qilgan. Adabiyotda Proserpinaning oʻgʻirlanishi mavzusi Juliano Kassianining xuddi shu nomdagi sonetida koʻtariladi, uning zamondoshi Juzeppe Parinining soʻzlariga koʻra bir qator boshqa „oʻgʻirlab ketishlar“ ga (Alfyeri tomonidan „Ganimedning oʻgʻirlanishi“, Monti tomonidan „Orizaning oʻgʻirlanishi“) ilhom bagʻishlagan^[3].

Madaniyatdagi tasvir

1853-yilda kashf etilgan asteroid (26) Prozerpina sharafiga nomlangan.

Afsonaga koʻra don maʼbudasi Seresning qizi Prozerpina doʻstlari bilan oʻtloqda irislar, atirgullar, binafshalar, sumbullar va zaʼfaronlarni yigʻib yurganida uni yer osti dunyosining qiroli Pluton payqaydi va uni sevib qoladi. U uni aravada haydab ularning oldida tubsizlikni ochdi va Prozerpina yer osti dunyosiga olib ketildi. Pluton uni qoʻyib yuborishga majbur boʻldi, lekin u oʻlim shohligini unutmasligi va unga qaytib kelishi uchun unga anor donasini beradi. Oʻshandan beri Prozerpina yilning yarmini oʻliklar, yarmini esa tiriklar olamida oʻtkazadi^[4].

Prozerpinaning oʻgʻirlanishi sahnasi buyuk italyan meʼmori Jovanni Bernini tomonidan marmarda tasvirlangan. Haykal Borgeze galereyasida (Rim) joylashgan.

Manbalar

↑ Пастухов П. И. «Плутон, подземный бог, Прозерпина, его супруга и Протезилай умерший».
↑ Tarentini // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885.
↑ Renzo Negri. „Cassiani, Giuliano“, . Dizionario Biografico degli Italiani, 1978.
↑ Taurii ludi // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885.

Havolalar

Prozerpina // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.
Περσεφόνη // Realniy slovar klassicheskix drevnostey / avt.-sost. F. Lyubker ; Pod redaksiey chlenov Obщestva klassicheskoy filologii i pedagogiki F. Gelbke, L. Georgievskogo, F. Zelinskogo, V. Kanskogo, M. Kutorgi i P. Nikitina. — SPb., 1885.
Persefona // Mifi narodov mira : Ensikl. v 2 t. / gl. red. S. A. Tokarev. — 2-e izd. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1987—1988.

[1] Пастухов П. И. «Плутон, подземный бог, Прозерпина, его супруга и Протезилай умерший».

[2] Tarentini // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885.

[Negri-3] Renzo Negri. „Cassiani, Giuliano“, . Dizionario Biografico degli Italiani, 1978.

[4] Taurii ludi // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885.

[1]

[2]

[3]

[4]