Vikipediya

Qalmogʻiston Respublikasining madhiyasi

Qalmogʻiston Respublikasining davlat madhiyasi (qalmogʻicha: Xalmg Taңһchin chastr, lotin tilida: Khalmg Tangchin chastr) — Rossiyaning federal subyekti boʻlgan Qalmogʻiston Respublikasining mintaqaviy madhiyasi. Madhiyani Arkadiy Mandjiyev bastalagan, Madhiya muallifi esa Vera Shugrayeva[1][2][3].


Notalar varaqasi
Qalmog'iston Respublikasi davlat madhiyasi
Soʻz muallif(lar)i Vera Shugrayeva
Bastakor Arkadiy Mandjiyev
Qabul qilindi 1992-yil 30-oktyabr
Audio
Qalmogʻiston Respublikasining madhiyasi
Madhiyani instrumental yozib olish
Qisqa instrumental yozuv

Tarixi tahrir

Qalmogʻiston Respublikasi Oliy Kengashi 1990-yil oktyabr oyida respublika suvereniteti eʼlon qilinganligini eʼlon qildi. Qalmogʻiston Avtonom SSR Oliy Kengashining 18-yigʻilishida Davlat suvereniteti toʻgʻrisidagi deklaratsiyani qabul qildi, unga koʻra Qalmogʻiston ASSR Qalmogʻiston SSRga aylandi. Gerb va bayroqdagi davlat ramzlarida bu oʻzgarish oʻz aksini topmadi. Oliy Kengashning 1992-yil 20-fevraldagi 336-IX-son qarori bilan Qalmogʻiston SSR Qalmogʻiston Respublikasi (Xalmg Taңһch) deb oʻzgartirildi. Qalmogʻiston SSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1991-yil 7-iyundagi 243-P −1X-sonli Farmoniga muvofiq respublikada Qalmogʻiston SSRning yangi davlat ramzlarini yaratish boʻyicha tanlov eʼlon qilindi.

Natijada, Qalmogʻiston Oliy Kengashi 1992-yil 30-oktyabrda madhiyani musiqasi va matni bilan birga tasdiqladi. Madhiya, shuningdek, Qalmogʻiston Respublikasining 1992-yil 4-noyabrdagi „Qalmogʻiston SSR Konstitutsiyasiga (Asosiy qonuniga) qoʻshimcha kiritish toʻgʻrisida“ gi 158-1-moddaning alohida qonuni bilan tasdiqlangan.

Qoidalar tahrir

Madhiyaning ijro etilishi tartibi, joyi va vaqti Qalmogʻiston Respublikasining 1996-yil 11-iyundagi 44-I-3-sonli „Qalmogʻiston Respublikasining Davlat ramzlari toʻgʻrisida“gi Qonuni bilan belgilanadi. Mazkur Qonunning 16-moddasida madhiya davlat organlari tomonidan davlat bayrog‘i ko‘tarilayotganda tantanali marosimlar va boshqa tadbirlarda ijro etiladi. Shuningdek, yangi tayinlangan rahbar qasamyod qilgandan soʻng, madhiya yangraydi. Madhiya parlamentning tantanali yig‘ilishlari (masalan, Peopleʼs Khural of Kalmykia) ochilishida, madaniy yodgorliklar ochilishida ham ijro etilishi mumkin. U Rossiya (yoki uning federal sub’ektlari), MDH va boshqa mamlakatlarning oliy mansabdor shaxslari tashrifi paytida (ularning madhiyalari yangraganidan keyin) ijro etilishi mumkin. „Khalmg Tanghchin chastr“ ham davlat mukofotlari topshirilayotganda, tantanali mitinglar, yig‘ilishlar ochilishi va yopilishida, sport jamoalari sharafiga, rasmiy tantanalarda o‘ynaladi. Bundan tashqari, madhiyani siyosiy qatagʻon qurbonlari va oʻz etnik vatanini himoya qilish yoʻlida halok boʻlganlar qabriga gulchambarlar qoʻyish chogʻida ham ijro etish mumkin.

Matn tahrir

Qalmiq tilida Qalmoqcha transliteratsiyasi Skriptni tozalash IPA transkripsiyasi Inglizcha tarjima

I
Сарул сәәхн Хальмг Таңһч
Сансн тоотан күцәнә,
Авта җирһлин бат җолаг
Алдр һартан атхна.


Улан залата хальмг улс,
Улата теегән кеерүлий!
(𝄆) Төрскн нутгтан күчән нерәдәд,
Толһа менд җирһий! (𝄇)

II
Олн-келн әмтнлә хамдан
Уралан Таңһчин зүткнә
Иньгллтин залин өндр герлд
Иргч мана батрна.



III
Баатр, чиирг үрдәр туурад,
Буурл теегм өснә.
Сурһуль, номдан килмҗән өдәг,
Сул нерән дуудулна.

I
Sarul sääkhn Khalmg Tanghch
Sansn tootan kütsänä,
Awta jirhlin bat jolag
Aldr hartan atkhna.


Ulan zalata khalmg uls,
Ulata teegän keerüliy!
(𝄆) Törskn nutgtan küchän nerädäd,
Tolha mend jirhiy! (𝄇)

II
Oln keln-ämtnlä khamdan
Uralan Tanghchin zütknä
Inglltin zalin öndr gerld
Irgch mana batrna.



III
Baatr-chiirg ürdär tuurad,
Buurl teemg ösnä.
Surhul-nomdan kilmjän ödäg,
Sul nerän duudulna.

1
ᠰᠠᠷᡇᡇᠯ ᠰᠠᡅ᠋ᡍᠠᠨ ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡐᠠᡊᡎᠠᡒᡅ
ᠰᠠᠨ ᠰᠠᠨ ᡐᡆᡃᡐᠠᠨ ᡍᡉᡔᡄᠨᡄᡅ ᠂
ᠠᡋᡇ ᡐᠠᡅ ᡓᡅᠷᡎᠠᠯ ᡅᠨ ᡋᠠᡐᡇ ᡓᡆᠯᡆᡃᡎᡅ 
ᠠᠯᡑᠠᠷ ᡎᠠᠷᡐᠠᡃᠨ ᠠᡐᠠᡍᠠ ᠨᠠ᠃


ᡇᠯᠠᠠᡃ ᠴᠠᠯᠠᡃ ᡐᠠᡅ ᡍᠠᠯᡅᡏᠠᡎ ᡇᠯᡇᠰ ᡋᡄᡃᠨ᠂
ᡇᠯᠠᡐᠠᡅ ᡐᡄᡅ ᡋᡄᡃᠨ ᡍᡄᠷᡉᡉᠯ ᡅᡎᡅ ᡕᡄᡃᠨ!
(𝄆) ᡐᡈᠷᡈᠰᡍᡈᠨ ᠨᡇᡐᡇᡎᡐᠠᡃᠨ ᡍᡉᡒᡄᡃᠠ ᠨᡄᠷᡄᡐᡄᡅ ᡑᡉ ᠂
ᡐᡆᠯᡆᡎᠠᡅ ᡏᡄᠨᡑᡄ ᡓᡅᠷᡎᠠᠠ ᡅᡎᡅ ᡕᡄᡃᠨ! (𝄇)

2
ᡆᠯᠠᠨ ᡍᡄᠯᡄᠨ- ᡄᡏᡐᡉ ᡋᡄᡃᠨ ᠯᡉᡎᡄᡃ ᡍᠠᡏᡐᡇ ᡋᡄᡃᠨ 
ᡇᠷᠠᠯᠠᠨ ᡐᠠᡊᡎᠠᡒᡅ ᡅᠨ ᠴᡉᡐᡄᡍᡄᡅ ᠨᡄ
ᡅᠨᠠᡎᠯᠠᠯ ᡐᡇ ᡅᠨ ᠴᠠᠯᠠ ᡅᠨ ᡈᠨᡑᡈᠷ ᡎᡄᠷᡄᠯ ᡐᡉ
ᡅᠷᡄᡎᡒᡅ ᡏᠠᠨᠠᡅ ᡋᠠᡃ᠊ᡐᡇᠷ ᠨᠠ ᠃

}

3
ᡋᠠᡃ᠊ᡐᡇᠷ-ᡒᡅᠷᠠᡅ ᡎᡅ ᡉᡉᠷᡄᡃᡑ ᡋᡄᡃᠷ ᡐᡇᡇᠷᠠᡅ ᡑᡇ᠂
ᡋᡇᡇ᠋ᠷᠠᠯ ᡐᡄᡏᡄᡅ ᡎᡅ ᡈᠰᡉᠨ ᡕᡄᡃᠨ ᠃
ᠰᡇᠷᡎᡇᡇᠯᡅ-ᠨᡆᡏᡑᠠᡃᠨ ᡍᡅᠯᠠᡏᡓᡅ ᡋᡄᡃᠨ ᡈᡑᡄᡎ ᠂
ᠰᡇᠯᠠ ᠨᡄᠷᡄᡃᠨ ᡑᡇᡇ᠋ᡑᡇᡇ᠋ᠯᡇᠨ ᡋᡄᡃᠨ ᠃

{{IPA|1
[sa̠.rʊɫ sɛː.xə̃ xa̠lʲ.mək tʰã̠ŋɣ(ə).t͡ɕʰə |]
[sã̠.sə̃ tʰɔː.tʰã̠ kʏ.t͡sʰɛ̃.nɛ ǁ]
[a̠ʋ.tʰa̠ d͡ʑir(ə)ɣ.lĩ | pa̠.tə d͡ʑɔ.ɫa̠.gə |]
[a̠ɫ.tər ɣa̠r.tʰã̠ a̠t.xʰə̃.na̠ ǁ]


[ʊ.ɫã t͡sa̠.ɫa̠.tʰa̠ xa̠lʲ.mək ʊɫ.sə |]
[ʊ.ɫa̠.tʰa̠ tʰeː.gɛ̃ keː.rʏ.li.jə ǁ]
𝄆 [tʰør.skə̃ nʊ.tək.tʰã̠ kʏ.t͡ɕʰɛ̃ ne.rɛ.tɛt |]
[tʰɔɫ.ɣa̠ mẽ.tə d͡ʑir.ɣi.jə ǁ] 𝄇

2
[ɔɫ.nə ke.lʲɪ̃ ɛ̃m.tʰə̃.lʲɛ xã̠m.tã̠ |]
[ʊ.ra̠.ɫã̠ tʰã̠ŋɣ.t͡ɕʰɪ̃ t͡sʏtʰ.k(ə̃)nɛ ‖]
[ĩɲɟ.lʲəlʲ.tʰĩ t͡sa̠.lʲĩ ø̃.tər ger(ə).lʲət]
[irk.t͡ɕʰə mã̠.na̠ pa̠.tʰər.na̠ ǁ]



3
[pa̠ː.tʰər t͡ɕʰiː.rɪk ʏr.tɛr tʰʊː.ra̠t |]
[pʊː.rəɫ tʰẽːm.gə øs.nɛ ǁ]
[sʊr.ɣʊlʲ nɔ̃m.tã̠ kilʲ(ə̃)m.d͡ʑɛ̃ ø.tɛ.gə |]
[sʊɫ(ə) ne.rɛ̃ tʊː.tʊɫ.na̠ ǁ]

I
Kalmyk Republic blazing and dazzling
Fulfulling everything it wishes for.
In its glorious hands it carries
Strong reins of life in unison.


With Ulan-Zala are the Kalmyk folk,
Let’s adorn our natal steppes!
(𝄆) Let’s devote to our homeland our power,
And live long merrily! (𝄇)

II
Our peoples of different tongues together,
The Republic is striving forth.
In noble incandescence of friendship flare,
Our future is becoming stronger.



III
Glorified by children heroic and lasting,
The olden steppe has emerged.
Pouring diligence into learning,
The free name has been forged.

Manbalar tahrir

  1. ↑ „Калмыцкий институт гуманитарных исследований РАН“. Kigiran. 2014-yil 7-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-sentyabr.
  2. ↑ „ГОСУДАРСТВЕННАЯ СИМВОЛИКА РЕСПУБЛИКИ КАЛМЫКИЯ“. Huralrk.ru.
  3. ↑ „Гимн Калмыкии“. Калмыкия Online (2010-yil 25-iyul).

Havolalar tahrir 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Qalmogʻiston_Respublikasining_madhiyasi&oldid=3089675" dan olindi