Qimmatli qogʻozlar emissiyasi

Qimmatli qogʻozlarni chiqarish — emitentning emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni moliya bozorlariga joylashtirish boʻyicha qonun hujjatlarida belgilangan harakatlar ketma-ketligi; qimmatli qogʻozlarni muomalaga chiqarish, shu jumladan qimmatli qogʻozlarni ularning birinchi egalari — fuqarolar yoki yuridik shaxslarga sotish.

Kompaniyalar tomonidan qimmatli qogʻozlar (aktsiya va obligatsiyalar) chiqarish uzoq muddatli (chiqarilgan) kapitalni jalb qilish vositalaridan biridir. Qoidaga koʻra, aksiyalar qoʻshimcha kapitalga boʻlgan joriy ehtiyojlarni qondirish uchun aksiyadorlik jamiyati tomonidan chiqariladi, obligatsiyalar esa uzoq muddatli qarz olishning bir turi hisoblanadi. Qimmatli qogʻozlar chiqarishni sanoat, savdo, kommunal va maishiy xizmat koʻrsatish, kredit va moliya sohalaridagi aksiyadorlik jamiyatlari, shuningdek, davlat ham amalga oshirishi mumkin.

Rossiyada qimmatli qogʻozlar chiqarilishi 1996 yil 22 apreldagi 39-FZ-sonli „Qimmatli qogʻozlar bozori toʻgʻrisida“ Federal qonuni bilan belgilanadi. Davlat qimmatli qogʻozlarini chiqarish, shuningdek, 1998 yil 29 iyuldagi 136-FZ-sonli „Davlat va munitsipal qimmatli qogʻozlarni chiqarish va muomalaga kiritishning oʻziga xos xususiyatlari toʻgʻrisida“gi qonun bilan ham tartibga solinadi.

Qimmatli qogʻozlarni chiqarish bosqichlari

Qimmatli qogʻozlarning standart emissiyasi quyidagi bosqichlarni oʻz ichiga oladi:

• emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni joylashtirish toʻgʻrisida qaror qabul qilish;
• emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni chiqarish toʻgʻrisidagi qarorni tasdiqlash;
• emissiyaviy qimmatli qogʻozlar chiqarilishini davlat roʻyxatidan oʻtkazish;
• emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni joylashtirish (qimmatli qogʻozlarni asosiy egalariga oʻtkazish);
• emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni chiqarish yakunlari toʻgʻrisidagi hisobotni davlat roʻyxatidan oʻtkazish yoki roʻyxatdan oʻtkazuvchi organga emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni chiqarish yakunlari toʻgʻrisida bildirishnoma taqdim etish.

Baʼzi hollarda qimmatli qogʻozlarni chiqarish tartibi standartlardan farq qilishi mumkin. Masalan, aktsiyadorlik jamiyatini tashkil etish yoki birlashish, ajratish, ajratish va oʻzgartirish shaklida amalga oshiriladigan yuridik shaxslarni qayta tashkil etishda qimmatli qogʻozlarni chiqarish tartibi quyidagicha:

• emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni joylashtirish toʻgʻrisida qaror qabul qilish;
• emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni joylashtirish;
• emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni chiqarish boʻyicha qarorni va emissiya natijalari toʻgʻrisidagi hisobotni tasdiqlash;
• emissiyaviy qimmatli qogʻozlar chiqarilishini va emissiya natijalari toʻgʻrisidagi hisobotni bir vaqtning oʻzida davlat roʻyxatidan oʻtkazish.

Rossiya Federatsiyasida qimmatli qogʻozlar emissiyasini suiisteʼmol qilish uchun jinoiy javobgarlik belgilandi.

Qimmatli qogʻozlar muomalasining maqsadlari

Emissiyadan maqsad zarur mablagʻlarni jalb qilishdir.

Qimmatli qogʻozlar emitentlar tomonidan quyidagi maqsadlardan biri uchun chiqariladi:

• Aksiyadorlik jamiyati tashkil etilganda boshlangʻich ustav kapitalini shakllantirish;
• Aktsiyadorlik jamiyatining ustav kapitalini koʻpaytirish;
• Ilgari chiqarilgan qimmatli qogʻozlarni birlashtirish yoki boʻlish;
• Aksiyadorlik jamiyatini yoki yuridik shaxslarning boshqa shakllarini qayta tashkil etish (aksiyadorlik jamiyatiga aylantirilganda);
• xoʻjalik yurituvchi sub’ektning ilgari chiqarilgan qimmatli qogʻozlari tomonidan berilgan huquqlar doirasining oʻzgarishi;
• Oʻz kapitalini toʻldirish (qarz olinmagan investitsiyalarni jalb qilish);
• Kredit investitsiyalarini jalb qilish.

Qimmatli qogʻozlar prospektida joylashtirilgan maʼlumotlar

Qimmatli qogʻozlar risolasida joylashtiriladigan qimmatli qogʻozlar toʻgʻrisida quyidagi maʼlumotlar taqdim etiladi:

1. Aktsiyalar toʻgʻrisida umumiy maʼlumot (toifasi, turi, harakat shakli);
2. Qimmatli qogʻozlarga boʻlgan huquqlarni saqlash va hisobga olish tartibi;
3. Emissiyaning umumiy hajmi (nominal qiymatida);
4. Joylashtiriladigan aksiyalar soni;
5. Bitta aktsiyaning nominal qiymati;
6. Aktsiyalar tomonidan berilgan huquqlar;
7. Obligatsiyalar boʻyicha umumiy maʼlumotlar (obligatsiyalar seriyasi va shakli, chiqarilishning umumiy hajmi, joylashtiriladigan obligatsiyalar soni, bitta obligatsiyaning nominal qiymati);
8. Obligatsiyalar tomonidan berilgan huquqlar;
9. Obligatsiya muddati;
10. Obligatsiyalarni sotib olish shartlari va tartibi;
11. Qimmatli qogʻozlar emitenti toʻgʻrisidagi maʼlumotlar;
12. Qimmatli qogʻozlarga boʻlgan huquqlarni hisobga oluvchi tashkilotlarning nomi (roʻyxatga oluvchilar);
13. Qimmatli qogʻozlarni joylashtirishning boshlanish va tugash sanalari;
14. Joylashtirilgan obligatsiyalar uchun garov;
15. Qimmatli qogʻozlarni joylashtirish qiymati va hisob-kitob shartlari toʻgʻrisidagi maʼlumotlar (qimmatli qogʻozlarni joylashtirish narxi va toʻlov shakli);
16. Qimmatli qogʻozlarni toʻlash shartlari va tartibi;
17. Qimmatli qogʻozlarni dastlabki joylashtirishda ishtirok etuvchi tashkilotlar (anderrayterlar) toʻgʻrisidagi maʼlumotlar;
18. Qimmatli qogʻozlarni joylashtirishdan tushgan mablagʻlardan foydalanish yoʻnalishi;
19. Qimmatli qogʻozlardan olingan daromadlar toʻgʻrisidagi maʼlumotlar;
20. Joylashtirilgan qimmatli qogʻozlar boʻyicha daromadlarni soliqqa tortish tartibi va boshqalar.

Qoʻshimcha maʼlumotlar

• Aksiya boʻlinishi
• Konvertatsiya (qimmatli qogʻozlar)
• Qimmatli qogʻozlarni ishlab chiqarish
• Pul masalasi
• Chiqariladigan xavfsizlik

Adabiyotlar

• Эмиссия/ / Брокгауз. — Sankt-Peterburg., 1890-1907.
• Федеральный закон от 29 июля 1998 г. № 136-ФЗ Об особенностях эмиссии и обращения государственных и муниципальных ценных бумаг (по состоянию на 01.11.2008 г.)