Qirgʻiziston Sovet Sotsialistik Respublikasi

Maqom	Qirgʻiziston ASSR tarkibida (1926–36) ; Sovet Ittifoqi respublikasi (1936–91)
Hukumat boshchisi
• 1936–1937	Bayali Isakeyev
• 1986–1991	Apas Jumagulov
Tarixiy era	XX asr
Avvalgi davlat	Keyingi davlat
	Qirgʻiziston ASSR
Qirgʻiziston
Hozirda hududida quyidagilar mavjud	Qirgʻiziston

Qirgʻiziston Sovet Sotsialistik Respublikasi, Qirgʻiziston SSR (qirgʻizcha: Кыргыз Советтик Социалисттик Республикасы; ruscha: Киргизская Советская Социалистическая) — Sovet Ittifoqi tarkibiga kirgan respublikalarning biri. Ayrim manbalarda Sovet Qirgʻizistoni deb yuritiladi.

1924-yilning 14-oktabrida Rossiya Sovet Federativ Sotsialistik Respublikasi tarkibida Qoraqirgʻiz avtonom oblasti (ruscha: Кара-Киргизская автономная область) tashkil etilgan. Oblast nomi 1925-yilning 25 mayida Qirgʻiziston avtonom oblasti (ruscha: Киргизская автономная область) deb oʻzgartirilgan. 1926-yil 1-fevralda Qirgʻiziston Avtonom Sotsialistik Sovet Respublikasiga (ruscha: Киргизская Автономная Социалистическая Советская Республика) aylantirilgan. 1936-yil esa Qirgʻiziston SSR nomi bilan toʻliq ittifoqdosh respublika boʻlgan.

Qirgʻiziston SSR poytaxti Frunze (hozirgi Bishkek) shahri boʻlgan. Respublika 40 rayonga boʻlingan, 21 shahar, 28 shahar tipidagi posyolkasi boʻlgan.^[1]

1990-yilning 15-dekabrida Qirgʻiziston SSR suverenitet eʼlon qildi. 1991-yilning 31-avgustida esa respublika oʻz mustaqilligini eʼlon qildi. Qirgʻiziston mustaqilligi 1991-yilning 26-dekabrida Sovet Ittifoqi parchalanib ketganidan keyin tan olindi.

Tarixi

Qirgʻizistonda miloddan avvalgi 7–6-asrlarda sinfiy jamiyat vujudga kelgan. Mamlakat 6–12-asrlarda Turk xoqonligi, qarluqlar, Qoraxoniylar davlatlari tarkibida boʻlgan. 13-asr – 16-asrning birinchi yarmida moʻgʻullar, oyrotlar qoʻl ostiga oʻtgan. 15-asrning ikkinchi yarmida qirgʻiz elati shakllanib boʻlgan.

Qoraqirgʻiz avtonom oblasti oʻlaroq 1924-yilda tashkil topgan Qirgʻiziston SSR 50 yilligiga bagʻishlangan marka

Qirgʻiziston SSR tuziladigan hudud 19-asrning birinchi yarmida Qoʻqon xonligi tarkibida boʻlgan. 19-asrning 60–70-yillarida ushbu hududni Rossiya qoʻshib olgan. 1917-yil noyabr – 1918-yil iyunida Sovet hokimiyati oʻrnatilgan. 1921-1922-yillarda yer-suv islohoti amalga oshirilgan.

Oʻrta Osiyoning milliy davlat chegaralanishi natijasida 1924-yilning 14-oktabrida Rossiya Sovet Federativ Sotsialistik Respublikasi tarkibida Qoraqirgʻiz avtonom oblasti (ruscha: Кара-Киргизская автономная область) tashkil etilgan. Oblast nomi 1925-yilning 25 mayida Qirgʻiziston avtonom oblasti (ruscha: Киргизская автономная область) deb oʻzgartirilgan. 1926-yil 1-fevralda Qirgʻiziston Avtonom Sotsialistik Sovet Respublikasiga (ruscha: Киргизская Автономная Социалистическая Советская Республика) aylantirilgan.

Qirgʻiziston Avtonom Sotsialistik Sovet Respublikasi 1936-yil Qirgʻiziston SSR nomi bilan toʻliq ittifoqdosh respublika boʻlgan. 1937-yil Qirgʻiziston SSR Kommunistik partiyasi tashkil topgan.

1990-yilning 15-dekabrida Qirgʻiziston SSR suverenitet eʼlon qildi. 1991-yilning 31-avgustida esa respublika oʻz mustaqilligini eʼlon qildi. Qirgʻiziston mustaqilligi 1991-yilning 26-dekabrida Sovet Ittifoqi parchalanib ketganidan keyin tan olindi.

Manbalar

↑ "Qirgʻiziston SSR" (oʻzbekcha). Ensiklopedik lugʻat. 2. Toshkent: Oʻzbek sovet ensiklopediyasi. 1988. p. 486. 5-89890-018-7.

Havolalar

Qirgʻiziston SSR Katta sovet ensiklopediyasida ^(rus.)

[1] "Qirgʻiziston SSR" (oʻzbekcha). Ensiklopedik lugʻat. 2. Toshkent: Oʻzbek sovet ensiklopediyasi. 1988. p. 486. 5-89890-018-7.

[1]