Qirollik bogʻlari (Vavel)
Qirollik bogʻlari (polyakcha: Ogrody Królewskie) — Vavel (Krakow, Polsha) hududidagi sobiq bogʻ. Hozirgi vaqtda Qirollik bogʻlari hududida 1990-yillardan beri arxeologik tadqiqotlar olib borilmoqda va Qirollik bogʻlarining taxminiy boʻlagini aks ettiruvchi ekspozitsiya namoyish etilmoqda.
 | |
| Xarita | |
|---|---|
| Koordinatalari | 50°3′16.2″N 19°56′15.4″E / 50.054500°N 19.937611°E |
Mavjud tarixiy hujjatlar va arxeologik ashyolarga asoslanib, XVI-asrda qirol qalʼasining sharqiy qanoti bilan mudofaa devori oʻrtasida bogʻ boʻlgan, deb taxmin qilinadi. Bogʻ 1536-yilda tashkil etilgan deb taxmin qilinadi. Bogʻ ikki qismga boʻlingan. Mudofaa devorida joylashgan yuqori qismga Sigizmund I ning ikkinchi xotini Bona Sforza qaragan. Bogʻning bu qismida maxsus tayyorlangan eman qutilarida dorivor va xushboʻy oʻtlar yetishtirilgan. Bogʻning pastki qismi podshohga tegishli edi. Pastki bogʻni gʻishtdan yasalgan ohak yoʻlaklari ajratib, ular orasiga tuproq solingan va mevali daraxtlar ekilgan. Bogʻning bu qismida Sigizmund I dam olgan „Jannat“ nomli shiyponcha bor edi. Xuddi shu qismda uzumzorlar va parrandaxona bor edi. Himoya devoridan unchalik uzoq boʻlmagan joyda arxeologlar qirollik hammomiga olib boradigan gʻisht yoʻlak topdilar.
Qirollik bogʻlari XVIII-asr oxirigacha mavjud edi. Shved toshqini paytida qirollik hammomi vayron qilingan. Qirollik bogʻlarining keyingi vayron boʻlishiga XVIII-asr oxirida Avstriya hukumati tomonidan amalga oshirilgan istehkomlarning mustahkamlanishi taʼsir koʻrsatgan. Qirollik bogʻlarini tiklashga birinchi urinishlar ikki jahon urushi oʻrtasida boʻlgan. Ikkinchi Jahon urushi paytida general-gubernator Xans Frank Qirollik bogʻining pastki qismida tennis korti va suzish havzasini qurdi hamda 2004-yilgacha u saqlandi.
Hozirda Qirollik bogʻining pastki qismida arxeologik ishlar olib borilmoqda. Yuqori qismida sayyohlar uchun XVI-asr Qirollik bogʻining tepa qismini ifodalovchi turli xil oʻsimliklar solingan eman qutilar koʻrgazmasi mavjud.
Adabiyotlar
tahrir- Katarzyna Bik, Raj rozkoszy ziemskich, Gazeta Wyborcza, 2004-yil 16-aprel.
- Agata Seweryn, Historyczne Ogrody Królewskie na Wawelu, Dziennik Polski, 2005-yil 23-noyabr.