Qizil xanjar operatsiyasi
Sond Chara (pashtu tilida „Qizil xanjar“) operatsiyasi Afgʻonistondagi urushda maqsadli operatsiya boʻlib, Afgʻonistonning Hilmand viloyatidagi Nad-e-Ali shahri yaqinidagi toʻrtta Tolibon istehkomiga qarshi qaratilgan edi. Operatsiya 3-Qirollik dengiz piyodalari komando brigadasi aʼzolari kiygan komando nishoni sharafiga nomlangan. 2008-yil 7-dekabrda operatsiya hududning janubidagi qishloqda joylashgan Tolibon pozitsiyasiga tungi hujum bilan boshlangan Rojdestvo arafasidagi hujumda Daniya, Estoniya va Afgʻoniston kuchlari tomonidan qoʻllab-quvvatlangan 1500 britaniyalik askar ishtirok etdi.
| Sond Chara operatsiyasi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Afgʻonistondagi urush (2001—2021)ning bir qismi | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Raqiblar | |||||||
 Buyuk Britaniya  Afgʻoniston  Daniya  Estoniya
|
Tolibon
| ||||||
| Qoʻmondonlar | |||||||
| Brigadir Gordon Messenger RM
|
nomaʼlum | ||||||
| Kuchlar | |||||||
| 1,500 700 ~140
|
500 nafar isyonchilar, shuningdek, 10,000 nafarli Helmand viloyati qoʻllovchilari | ||||||
| Yoʻqotishlar | |||||||
| 5+ qurbon
|
deyarli 100 nafar tasdiqlangan qurbonlar (+1 katta komandir) | ||||||
Hujum maqsadi Lashkargoh viloyati markazi atrofida isyonchilar hujumlari koʻpaygandan soʻng (shu jumladan 300 kishilik Tolibon hujumidan keyin) xavfsizlikni taʼminlash, shuningdek, rejalashtirilgan saylovchilarni roʻyxatga olish dasturini himoya qilishga yordam berishdan iborat edi.
Qattiq janglar yaxshi qurollangan qoʻzgʻolonchilarga qarshi boʻlib, ular isyonchilarni ushlab turdi. Hujumlarga 107 mm kalibrli raketalar bilan javob qaytarildi. Ammo oxir-oqibatda Britaniya minomyotlari, tanklari va raketa oʻqlari natijasida isyonchilar ortga chekindi. Britaniya qoʻshinlari Birinchi Jahon urushi uslubidagi xandaq janglarida tizzagacha chuqurlikda jang qilishdi[1]. Dengiz piyodalarining baʼzi boʻlimlari 60 km masofadagi oʻq yomgʻirlari ostida va yomon sharoitda jang qilishdi. CQB jang uslublari keng tarqalgan boʻlib, baʼzi qoʻmondonlar 30 metr yoki undan kamroq masofada jang qilganlarini xabar qilishgan.
2008-yilning 25-dekabrida janglarning eng yuqori nuqtasi boʻlib, unda 100 nafar Tolibon jangarisi oʻldirildi. Oʻldirilganlardan bir nafari yuqori martabali qoʻmondon edi. Hujum oxirida beshta britaniyalik askar, shu jumladan Britaniya kuchlarida xizmat qilayotgan avstraliyalik halok boʻldi[2].
Lashkargoh janubida oʻtkazilgan reyd natijasida 2 million funt sterling qiymatidagi opiy, shuningdek, portlovchi moddalar va boshqa har xil giyohvand moddalar topildi.
Brigadir Gordon Messenger, Helmand ishchi guruhi qoʻmondoni, kampaniyasini „juda muvaffaqiyatli“ deb baholadi.
Musulmonlarning Qurbon hayiti munosabati bilan 2008-yil 8-dekabrdan boshlab ikki kunlik otashkesim kuchga kirdi.
11-dekabr kuni operatsiyani qayta boshlagan 42-Qirollik dengiz piyodalari qoʻmondonligi Nad-e-Aliga quruqlikdan ham, havodan ham hujum qilib, isyonchilarning tayanch nuqtasi boʻlgan hududni nishonga oldi. 2-batalyon tomonidan qoʻllab-quvvatlangan komandolar Uels qirollik polkining askarlari va Afgʻoniston milliy armiyasi Lashkargah gʻarbidagi Shin Kalay shahriga hujum qilib, shaharni egallab olishdi. K kompaniyasi (qora ritsarlar) qoʻzgʻolonchilar chiqib ketishga majbur boʻlgan hududni oʻrab turgan xandaqlarda jang olib bordi. Qirollik muhandislari yerni loyga aylantirgan kuchli yomgʻir tufayli patrul bazalarini qurishga harakat qilishdi.
Lima kompaniyasi, 42 Commando 17-dekabr kuni Lashkargah shimoli-gʻarbidagi Zarghun Kalay uchun jang paytida eng shafqatsiz janglarni koʻrdi. Keyingi kunlarda ular Juliet kompaniyasi tomonidan qoʻllab-quvvatlandi.
Operatsiya oxirida Lima kompaniyasi guruhi dengiz piyodalari 60 kmdan ortiq hududni eng ogʻir sharoitlarda piyoda bosib oʻtdi. Kunduzi shiddatli otishmalarda, tunda esa „yomping“ (yurish) bilan shugʻullangan dengiz piyodalari 17 kun davomida deyarli uxlamay, qay holatda boʻlmasin ovqatlanishdi.
Manbalar
tahrir- ↑ „UK forces take key Taleban bases“. BBC (4-yanvar 2009-yil). Qaraldi: 5-yanvar 2009-yil.
- ↑ Smith. „Taliban bases fall after major offensive“. Timesonline.co.uk (4-yanvar 2008-yil). Qaraldi: 10-yanvar 2009-yil.[sayt ishlamaydi]
- „Joint ANSF, ISAF operation leads to hope in Helmand“. NATO (3-yanvar 2009-yil). 14-yanvar 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-yanvar 2009-yil.