Rajanyu
Rajanyu (portugalcha: machete de rajão) Madeyra (Portugaliya) orolida paydo boʻlgan, xalq raqslariga hamrohlik qilish uchun ishlatiladigan, kichik besh torli gitara.
Tarixi tahrir
Rajanyu koʻpincha Madeyra anʼanaviy folklor raqslari va ukulele bilan assotsiatsiyalanadi. Bu haqda birinchi eslatmalardan biri XVII asrga toʻgʻri keladi.
1879-yilda portugaliyalik muhojirlar (musiqa asboblari biznesiga ega boʻlganlar) rajanyuni (shuningdek, alt va bragani) Gavayaga[1] olib kelishadi, u yerda keyinchalik „taro-patchli skripka“[2] nomini oladi. Rajanyuni „ukulele onasi“ deb ham atash mumkin[3].
1897-yilda rajanyu koʻp miqdorda Shimoliy Afrikaga eksport qilingan.
Tavsifi tahrir
Rajanyu uzunligi 70 sm boʻlib, dizayni va chalish texnikasi boʻyicha gitaraga oʻxshaydi[4]. Zamonaviy rajanyularda koʻpincha metall torlar ishlatiladi[5]. Besh torli rajanyu qatori: D 4 -G 4 -C 4 -E 4 -A 4[6]; olti torli rajanyu qatori: D 4 -G 4 -C 4 -E 4 -A 4 -A 4[5].
Torlar (besh qatorli) quyidagi tartibda joylashtirilgan[7]:
- Birinchisi: La
- Ikkinchisi: Mi
- Uchinchisi: Do
- Toʻrtinchisi: Sol
- Beshinchisi: Re
Manbalar tahrir
- ↑ „Welcome to the 'Ukulele Guild of Hawai'i“. web.archive.org (3-avgust 2004-yil). 3-avgust 2004-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-mart 2021-yil.
- ↑ Johnson, Orme (1939). „Musical Instruments of Ancient Hawaii“. The Musical Quarterly. 25-jild, № 4. 498–506-bet. doi:10.1093/mq/XXV.4.498. JSTOR 738862.
- ↑ „History of the Ukulele“. www.coolhanduke.com. 15-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-sentabr 2016-yil. (Wayback Machine saytida 15-mart 2017-yil sanasida arxivlangan)
- ↑ „Rajão“ (inglizcha). Porto Guitarra (21-yanvar 2014-yil). 17-aprel 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-mart 2021-yil.
- ↑ 5,0 5,1 „ATLAS of Plucked Instruments - Europe West“. atlasofpluckedinstruments.com. 16-aprel 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-mart 2021-yil.
- ↑ Tranquada, Jim. The Ukulele: A History. Hawaii: University of Hawaii, Honolulu, 2012 — 41 bet. ISBN 9780824835446.
- ↑ „ceha-madeira“. www.hotel-madeira.net. 2010-yil 31-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-mart.
Havolalar tahrir
- Mestre Karlos Xorxe (fabricante de rajões) sayti[sayt ishlamaydi].
- %3Ainstrumentos&id=65 %3Ao-braguinha&Itemid=86 Associação Cultural Encontros da Eira sayti (Wayback Machine saytida 25-may 2022-yil sanasida arxivlangan).
- Artigo de Manuel Morais, musiqashunos tadqiqotchi.
- Madeira-in-a-box sayti[sayt ishlamaydi].
- Ukulele tarixi (Wayback Machine saytida 26-mart 2010-yil sanasida arxivlangan) Arxivnaya kopiya.
- Gavayi Ukulele gildiyasi.
- Verbete Rajão no Elucidário Madeirense On-line (Atlantiko tarixiy markazi).
- Verbete Braguinha no Elucidário Madeirense On-line (Centro de Estudos de História da Madeyra).
Bibliografiya tahrir
- MORAIS, Manuel. Zamonaviy asboblar bilan mashhur ; Xarabanda Revista nº12, 1997, pág. 11.12 va 13.
- FRUTUOSO, Gaspar. Saudades da Terra (6 jild.). Ponta Delgada (Akores): Instituto Cultural de Ponta Delgada, 2005. 124p. ISBN 972-9216-70-3.
- SANTOS, Carlos M. Tocares va cantares da ilha: estudo do folclore da Madeyra. Funchal, 1937-yil.