Raqamli kirish signalizatsiya tizimi 2
Raqamli kirish signalizatsiya tizimi 2 (DASS2) — ISDN asosidagi PSTNga raqamli havolalar uchun British Telecom tomonidan belgilangan eskirgan protokol. Hali ham soʻrov boʻyicha mavjud boʻlsa-da, u ETS 300 102 (EuroISDN) bilan almashtirildi.[1]
DASS2 DPNSS bilan tajribaga asoslangan DASS1 ustidan takomillashtirilgan versiyasi.
Buyuk Britaniyada ISDN konsepsiyasi birinchi boʻlib mijozlarga DASS2 ulanishlari bilan BT tomonidan taqdim etilgan. DASS2 (Digital Access Signaling System) BT tomonidan ishlab chiqilgan signalizatsiya standarti boʻlib, Q.931 standarti xalqaro hamjamiyat tomonidan yakunlanishidan oldin joriy qilingan. British Telecom DASS2 liniyalarini tavsiflashda ISDN atamasidan foydalangan.[2]
DASS2 liniyalari mijozlarga 2 Mbit/s havolada taqdim etiladi va bir vaqtning oʻzida 30 ta qoʻngʻiroqni (har biri 64 kbit/s) bajara oladi. DASS2 hali ham BT va boshqa Buyuk Britaniya tashuvchilari tomonidan taklif etiladi. Q.931 — Xalqaro ISDN uchun kelishilgan signalizatsiya formatini tavsiflovchi CCITT hujjatining nomi. CCITT ilgari Xalqaro telegraf va telefon maslahat qoʻmitasi sifatida tanilgan edi. Tashkilot telekommunikatsiyalar uchun xalqaro miqyosda kelishilgan standartlarni belgilab berdi va keyinchalik XEIga aylandi. Buyuk Britaniyada Q.931ga asoslangan protokol ETS 300 102 (EuroISDN nomi bilan ham tanilgan). Bu asl CCITT spetsifikatsiyasining juda yaqin amalga oshirilishi. Bu DASS2 kabi 2Mbit/s xizmatdir, ammo funksiya imkoniyatlari ancha katta va DASS2 bilan bogʻliq muammolarni, jumladan aks-sado muammolari va kontaktlarning zanglashiga olib kelishini inkor etdi. Buyuk Britaniyada DASS 2 va EuroISDN (ETS 300 102) liniyalari afzal qilingan signal turi sifatida EuroISDN bilan mijozlar uchun mavjud. Mijozlar odatda kerakli signalizatsiya tizimini tanlaydilar, chunki bu ularning CPE (mijoz binolari jihozlari), odatda PABX tomonidan belgilanadi.[3]
Ayrim zamonaviy PABXlar turli xil signalizatsiya tizimlarini boshqarishi mumkin, ammo tendentsiya DASS2 dan uzoqda (bu endi BT tomonidan ishlab chiqilmaydi va ularning DASS2 sxemalari bilan bogʻliq muammolarni inkor etishi maʼlum) va xalqaro miqyosda tan olingan Q.931 standarti, bu koʻplab mamlakatlarning telefoniya xizmatlarini provayderlari tomonidan qoʻllaniladi.
CCITT 1, 2 va 3 darajali signalizatsiya xabarlari uchun standartlarni belgilaydi. 3-qatlam xabarlari qoʻngʻiroqni sozlash, ajratish hamda marshrutlashni boshqaradigan xabarlardir.
3-qatlam xabarlari yoki qoʻngʻiroqni boshqarish xabarlari interfeys uskunasi tomonidan tushunilishi kerak boʻlgan minimal xabarlardir. Individual xizmat koʻrsatuvchi provayderlar Q.931 xabarlariga qoʻshimcha ravishda uzatiladigan boshqa xabarlar haqida batafsil maʼlumot beruvchi oʻz hujjatlarini nashr etishlari mumkin. Qoʻshimcha xizmatlarni qamrab oladigan bir qator qoʻshimcha Yevropa hujjatlari mavjud. Bu ISDN orqali almashish orqali qoʻzgʻatilishi mumkin boʻlgan va yuqori darajadagi 3-qavatni amalga oshirishni talab qiladigan xususiyatlarni qamrab oladi.