Sapienza universiteti

Rim Sapienza universiteti (italyancha: Sapienza – Università di Roma), oddiygina Sapienza yoki Rim Universiteti deb ham ataladi va rasmiy Università degli Studi di Roma "La Sapienza" Rimda joylashgan davlat tadqiqot universiteti dir. 1303-yilda asos solingan, qabul qilinganlar soni boʻyicha eng yirik Yevropa universitetlaridan va tarixdagi eng qadimiy universitetlardan biridir. Universitet Italiyaning eng nufuzli universitetlaridan biri boʻlib, odatda milliy reytinglarda va Janubiy Yevropada birinchi oʻrinni egallaydi. Italiyaning hukmron tabaqasining aksariyati Sapienzada tahsil olgan. Sapienza ko'plab taniqli bitiruvchilarni, jumladan, ko'plab Nobel mukofoti laureatlarini, Yevropa parlamenti raislarini va Yevropa komissarlarini, bir qancha davlatlar rahbarlarini, taniqli din arboblarini, olimlarni va kosmonavtlarni tarbiyalagan. 2018-yil sentyabr oyida u Jahon Universiteti Reytingning eng yuqori darajasiga kiritildi. 2018, 2019, 2021 va 2022-yillarda klassik va qadimiy tarix boʻyicha dunyoda birinchi oʻrinni egalladi.

Tarix

Palazzo della Sapienza, 1935-yilgacha Sapienzaning oldingi binosi

Rimdagi Sapienza universiteti 1303-yilda Rim papasi Bonifas VIII tomonidan Boloniya va Padua universitetlariga qaraganda koʻproq uning nazorati ostidagi diniy tadqiqotlar uchun studiya sifatida tashkil etilgan birinchi pontifik universiteti. 1431-yilda Papa Yevgeniy IV studiyani toʻliq qayta tashkil qildi, unda u magistrlar va talabalarga imkon qadar keng imtiyozlar berdi va universitet tarkibiga huquq, tibbiyot, falsafa va ilohiyotning toʻrtta maktabini kiritish toʻgʻrisida farmon chiqardi. U universitet uchun mablag' to'plash uchun vinoga yangi soliq kiritdi; pullar keyinchalik Sant'Ivo alla Sapienza cherkovi joylashgan saroy sotib olishga sarflangan. Universitet talabalari 19-asrda Italiyaning uyg'onish davrida yangidan jonlantirilgan. 1870 yilda La Sapienza papa universiteti boʻlishni toʻxtatdi va Italiya poytaxti universitetiga aylandi. 1935-yilda Marcello Piacentini tomonidan rejalashtirilgan yangi universitet kampusi qurib bitkazildi. 2008-yil 15-yanvarda Vatikan baʼzi talabalar va professorlarning noroziliklari tufayli 2008-oʻquv yilining ochilish marosimida nutq soʻzlashi kerak boʻlgan Rim papasi Benedikt XVI ning La Sapienza universitetiga rejalashtirilgan tashrifini bekor qildi. Nutqning sarlavhasi “Haqiqat bizni yaxshilik qiladi, yaxshilik esa haqiqatdir” boʻlar edi. Ba'zi talabalar va professorlar 1990-yilda Rim papasi Benedikt XVI (o'sha paytda kardinal Jozef Ratzinger) 1633-yilda cherkovning Galileyga qarshi harakatlarini ma'qullagan nutqiga norozilik bildirishdi.

Kampuslar

Universitetning 1935-yilda qurilgan yangi kampusi

Sapienza universiteti Rimda ko'plab kampuslarga ega, ammo uning asosiy kampusi Città Universitaria (Universitet shahri) bo'lib, u Rim Tiburtina stantsiyasi yaqinidagi 44 ga (110 akr) maydonni egallaydi. Universitetning Rimdan tashqarida sun'iy yo'ldosh kampuslari mavjud bo'lib, ularning asosiysi Latinada joylashgan. 2011-yilda Latsio mintaqasi bilan hamkorlikda Pietralata bekati yaqinida yotoqxonalari boʻlgan kampus qurish loyihasi boshlangan. Abituriyentlar sonining tobora ortib borayotgani uchun rektor Città Universitariani kengaytirish, ofislarni qayta taqsimlash va fakultetlarni kengaytirish, shuningdek, mahalliy va xorijiy talabalarni qabul qilish uchun yangi kampuslar yaratish bo‘yicha yangi rejani tasdiqladi. 1667-yilda Rim papasi Aleksandr VII tomonidan qurilgan Alessandrina universiteti kutubxonasi (Biblioteca Universitaria Alessandrina) 1,5 million jildli asosiy kutubxonadir;

Akademiklar

2011 yilgi islohotdan beri Rim Sapienza universitetida o'n bitta fakultet va 65 ta kafedra mavjud. Bugungi kunda Sapienza, 140,000 talaba va akademik, texnik va ma'muriy xodimlar orasida 8,000 bilan, Italiyadagi eng yirik universitet hisoblanadi. Universitetda muhandislik, tabiiy fanlar, biotibbiyot va gumanitar fanlar sohalarida muhim tadqiqot dasturlari mavjud. U toʻliq ingliz tilida oʻqitiladigan 10 ta magistratura dasturini taklif etadi.

Reyting

2016-yilda Jahon universitetlari reytingi markazi Rimning Sapienza universitetini oʻzining Jahon universitetlari reytingida dunyoda 90-oʻringa, Italiyada esa birinchi oʻringa qoʻydi. QS Graduate Employability Ranking 2020 ma'lumotlariga ko'ra, Sapienza yirik kompaniyalarda va boshqaruv lavozimlarida ishlagan universitet bitiruvchilari soni tufayli Bitiruvchilar natijalari bo'yicha Italiya universitetlari orasida birinchi o'rinni egallaydi. 2024-yilda Rim Sapienza universiteti QS World University Rankings reytingida dunyoda 134-o‘rinni egalladi. Klassik va Sapienzaning qadimiy tarixi fanlari QS World University Rankings tomonidan fanlar boʻyicha dunyoda 1-oʻrinda turadi. Xuddi shu reytingda Arxeologiya fani 10-o'rinni egallaydi. Sapienza fizikasi va astronomiyasi fanlari 36-oʻrinda, San'at va gumanitar fanlar 39-oʻrinda, va Psixologiya 70-oʻrinda.

Manbalar

"Sapienza University of Rome - Graphic manual"^{[sayt ishlamaydi]} (PDF). June 2007. Retrieved 7 August 2020.

Sapienza University of Rome name and logos writing guidelines^{[sayt ishlamaydi]} Archived 17 January 2009 at the Wayback Machine