Saygon shartnomasi (1862)
Saygon shartnomasi (shuningdek, 1862-yildagi Vyetnam-Fransiya-Ispan shartnomasi, 1862-yil 5-iyunda Saygonda imzolangan tinchlik shartnomasi) — Vyetnam va Fransiya oʻrtasidagi ziddiyatning dastlabki jiddiy harbiy bosqichi (1858—1862) yakunlanishi munosabati bilan imzolangan shartnoma. Shartnomani Ispaniya ham qoʻllab-quvvatlagan.
Tarkib tahrir
Shartnoma, aslida, Koxinxinning mustamlakachi maʼmuri Louis Adolf Bonarning vakili boʻlgan Fransiya, Vyetnamning hukmron sulolasini Nguyenlarga topshirishga muvaffaq boʻlgan birinchi kabelli bitim edi. Uning soʻzlariga koʻra, Fransiya uchta Janubiy viloyatni Zyadin, Dintiong, Bienhoa, Koxinxinning fransuz koloniyasini tashkil etgan Kondao orolini qoʻshib qoʻydi; 20 million Frank (4 million Meksika piastres), Danang, Balak, Mekong daryosi ustida Kuangan portlarida erkin savdo huquqini qoʻlga kiritdi va sezilarli darajada katolik missionerlarga mamlakatga kirishni kengaytirdi[1]. Boshqa narsalar bilan bir qatorda, Anna Fransiyaga Kambodjaga boʻlgan huquqlarini berdi. Fransiya darhol Saygon portini qurishni boshladi. Shunday qilib, Saygon shartnomasi Franko-Vyetnam urushining yangi bosqichi 1867-yilda[2] boshlanganligi sababli, mamlakatni yanada agʻdarish uchun eng qulay shart-sharoitlarni yaratdi, ikkinchi Saygon shartnomasi 1874-yilini yakunladi. Vyetnam oliy hokimiyatining noaniqligi sharoitida fransuzlarga qarshi kurashning asosiy xalq usuli partizan harakati edi. 1862-yilgi Vyetnam-Franko-ispan shartnomasi rasmiy ravishda 1874-yilgi „tinchlik va ittifoq toʻgʻrisida“gi shartnoma bilan almashtirildi[3][4].
Yana qarang tahrir
Manbalar tahrir
- ↑ „История XIX века — Эрнест Лависс, Альфред Рамбо“. 2011-yil 4-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 5-iyun.
- ↑ „Вопросы по новой истории стран Азии и Африки (ИССА) 3 курс (дополнение № 2)“ (deadlink). 2009-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 5-iyun.
- ↑ „Вьетнам. История Вьетнама“. 2011-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 5-iyun.
- ↑ Schreiner A.. Abrege de l'histoire d'Annam, 2 ed, Saigon, 1906.