Vikipediya

Serbiya bayrogʻi

Serbiya milliy bayrogʻi (shuningdek, Uchrangli bayroq ham deyiladi; serbcha: Državna zastava) — Serbiya Respublikasining davlat ramzlaridan biri. Bayroq tuzilishi toʻgʻri toʻrtburchak shaklidagi matodan tashkil topgan boʻlib, gorizontal holatdagi bir xil oʻlchamdagi qizil, koʻk va oq kabi ranglardan iborat. Ushbu bayroq XIX asrdan buyon Serbiya davlati va serb millatining bayrogʻi sifatida ishlatilib kelinmoqda. Bayroqning hozirgi shakli 2004-yilda qabul qilinib, 2010-yilda biroz oʻzgartirilgan[1].

Serbiya bayrogʻi
serbcha: Državna zastava
Subyekt Serbiya
Tasdiqlangan sanasi 1882 (141 yil avval) (1882)
Mutanosibligi 2:3
Dizayni qizil, koʻk va oq ranglarni aks ettirgan gorizontal trikolor
Boshqa variatsiyalari
Mutanosibligi 2:3

Bayroq dizayni

tahrir

Bayroqdagi toʻliq ranglar va belgilar Vizantiya bayrogʻidan olingan.

 
Bayroq chizmasi

Bayroq 2:3 nisbatda boʻlib, 3 ta teng gorizontal qizil, koʻk va oq ranglarlardan iborat[2]. Ranglar sxemasi quyidagicha[3]:

Ranglar sxemasi Qizil Binafsha rang Koʻk Oq Sariq Qora
Pantone 1797C 704C 541C White 143C Black
CMYK 0-73-69-22 0-90-70-30 90-46-0-53 0-0-0-0 4-24-95-0 0-0-0-100
RGB 199-54-61 161-45-46 12-64-119 255-255-255 237-185-45 0-0-0
Hexadecimal #C7363D #A12D2E #0C4077 #FFFFFF #EDB92E #000000

Tarixi

tahrir

Oʻrta asr bayroqlari

tahrir

Stefan Uroš bayrogʻi

tahrir

Vengriya qiroli Bena IV chet el hukmdorlarini qabul qilganida Bela IV saroyi oldida qirol Urošning bayrogʻini oʻrnatgan[4].

Stefan Dečanski bayrogʻi

tahrir

1326-yilda qirol Stefan Dečanski Iskandariyadagi Mamluklar sultonligiga qarshi urush boshlaydi[5]. Vizantiyadagi qadimgi manbalarga koʻra, Velbajd jangida serblar tomonidan koʻtarilgan bir nechta urush bayroqlari boʻlgan va asosan bayroqlarning rangi sariq boʻlgan[4].

Stefan Dušan bayrogʻi

tahrir

Serbiya qirolligini 1339-yilda boshqargan Stefan Dušan oʻz bayrogʻini ishlab chiqqan[6]. Bayroqda ikki qizil boshli burgut tasvirlangan boʻlib, bayroqning rangi oq boʻlgan. Keyinchalik bayroqning yuqori va quyi qismlarining rangi qizil, markazining rangi esa oq rangga almashtirildi.

Zamonaviy bayroqlar

tahrir
 
1835-yilda qabul qilingan konstitutsiyada taʼriflangan bayroq

1835-yil qabul qilingan konstitutsiyaga muvofiq, serbiya bayrogʻining asosini qizil va oq ranglar tashkil qiladi[7][8]. Bayroq Rossiya tomonidan tanqid qilinib kelinadi, buni asosiy sababi esa bayroqning Fransiyaning bayrogʻiga oʻxshashidir[9]. Keyinchalik Miloš Obrenović yangi konstitutsiyada ranglarni aniq qilib belgilashni taklif qildi va bayroqning yuqori qismiga ayrim oʻzgartirishlar kiritildi[10]. Hozirgi Serbiya bayrogʻining ranglari Rossiya bayrogʻiga oʻxshash, ammo bir xil emas. Rossiya bayrogʻi, Serbiya bayrogʻidagi ranglarning teskarisidir. Buni tushuntirish uchun turli hikoyalar mavjud:

Karadorje davrida Serbiya delegatsiyasi yordam soʻrab Rossiyaga borgan va kelganidan keyin bayramda qatnashishi kerak boʻlgan. Ulardan nega tadbirda ishtirok etmayotganlarini so‘rashganida, ular shoshib kirib, Rossiya bayrog‘ini teskari tartibda koʻtarishgan. Shunday qilib, aholi qanday qilib serbiya bayrogʻining Rossiya bayrogʻiga aloqadorligini bilishgan.

1835-yildan 1918-yilgacha Serbiya davlati Xorvatlar va Sloveniya qirolligi tarkibida boʻlganida ham oʻzining qizil, koʻk va oq rangli bayroqlarini ishlatishgan. 1918-yilda Vashingtondagi Oq uy tepasiga AQShning Serbiyaga birdamlik belgisi sifatida Serbiya bayrogʻi koʻtarilgan[11][12][13][14].

Ikkinchi jahon urushidan keyin Yugoslaviya oltita respublikadan tashkil topgan sotsialistik federativ respublikaga aylantirildi, tarkibidagi mustamlakalaridan biri Serbiya edi. Har bir respublika o'z bayrogʻiga ega bo'lish huquqiga ega edi, biroq unda sotsialistik qizil yulduz boʻlishi shart hisoblangan[15]. Yugoslaviya parchalanganidan keyin Serbiya dastlab Yugoslaviya Respublikasi tarkibidagi hudud sifatida Serbiya bayrogʻidan foydalanishni davom ettirdi[16]. 1992-yilda Serbiya konstitutsiyaviy referendumida saylovchilardan yulduzli yoki yulduzsiz bayroqni tanlashni hal qilishlari kerak edi. Ovoz beruvchilarning koʻpchiligi qizil yulduzli bayroqni tanlashdi. Shunga qaramay, 1992-yilda Serbiya parlamenti tavsiyasiga koʻra qizil yulduz bayroqdan olib tashlandi[15][17] .

Serbiya bayrogʻi, millati serb boʻlganlar orasida mashhur boʻlib, Bosniya va Gersegovinada ham davlat bayrogʻidan koʻra Serbiya bayrogʻini afzal koʻrishadi[18].

             
Serbiya knyazligi
1835–1882 		Serbiya qirolligi
1882–1918 		Serbiya milliy muvaqqat hukumati
1941–1944 		Serbiya sotsialistik Respublikasi
1945–1992 		Serbiya Respublikasi
1992–2004 		Serbiya Respublikasi
2004–2010[19]}} 		Serbiya Respublikasi
2010–hozirgacha

Protokol

tahrir

Davlat bayrogʻi

tahrir

Davlat binolarining kirish joylarida doimiy ravishda davlat bayrogʻi hilpirab turadi[7][20]. Voyvodina, Kosovo va Metoxiya provinsiyalarining muassasalari bayroqni faqat milliy bayramlarda oʻrnatishadi[21]. Shuningdek, u Serbiya uchun muhim voqealarni nishonlaydigan bayramlar va boshqa tantanali tadbirlar paytida va boshqa holatlarda oʻrnatiladi[22]. Motam paytida esa, bayroq ustunning yarim qismiga tushiriladi[23]. Saylov paytida har bir saylov uchastkalarda bayroq oʻrnatilgan boʻlishi shart[24][25].

Fuqarolik bayrogʻi

tahrir

Serbiyaning fuqarolik bayrogʻi doimiy ravishda Milliy assambleya, viloyat organlari va davlat xizmatlari markazlarining kirish qismida hilpirab turadi[26].

  •  
    Prezident shtandarti
  •  
    Serbiya milliy assembleyasi bayrogʻi
  •  
      Serbiya armiyasi bayrogʻi
  •  
      Serbiya havo kuchlari bayrogʻi
  •  
      Serbiya havo kuchlari politsiyasi bayrogʻi
  •  
      Serbiya havo kuchlari gvardiyasi bayrogʻi
  •  
     Serbiya dengiz kuchlari bayrogʻi

Bayroqqa hurmat

tahrir

Davlat bayrog‘i ham, fuqarolik bayrog‘i ham yerga tegadigan qilib ko‘tarilishi mumkin emas. Ular shikastlangan yoki foydalanishga yaroqsiz boʻlsa, ishlatilmasligi kerak[27][28].

Yomon ob-havo sharoitida bayroq koʻtarilmaydi. Kechki payti esa, bayroq atrofi chiroqlar bilan yoritiladi[29].

Galereya

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. ↑ "Grb Srbije: Dvoglavi orao menja perje" (in Serbian)
  2. ↑ Препорука о коришћењу грба, заставе и химне Србије (Wayback Machine saytida 2009-11-03 sanasida arxivlangan) (in Serbian)
  3. ↑ „Standards of Flag and Coat of Arms, Parliament of Serbia“. (871 KiB) (in Serbian)
  4. ↑ 4,0 4,1 Stanojević 1934, s. 79.
  5. ↑ Kostić 1960, s. 16, Stanojević 1934, s. 79
  6. ↑ Stanojević 1934, ss. 79–80.
  7. ↑ 7,0 7,1 Republic of Serbia 2009, article 30
  8. ↑ „Глава друга. Боя и Грбъ Сербіє“, {{{title}}} (sr). Kragujevac: Princedom of Serbia, 1835. COBISS.SR-ID 150291719. Qaraldi: 2011-yil 18-iyun. „3.) Боя народна Србска єстъ отворено-црвена, бѣла и челикасто-угасита.“ 
  9. ↑ Mih. Gavrilovic, Suspendovanje prvog srpskog ustava februar-mart 1835 god., Arhiv za pravne i drustvene nauke, I, 1906, 410–412
  10. ↑ D. Matic, Javno pravo Knjazevstva Srbije, Beograd, 1851, 33
  11. ↑ „The Day when the Serbian and U.S. Flags Flew Together over the White House“. 2020-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 22-mart.
  12. ↑ „Amerikanci se dive Srbima: "Zbog jednog od vas, na Beloj kući je pre 100 godina bila srpska zastava" (VIDEO)“ (2018-yil 22-iyul).
  13. ↑ „SRPSKA ZASTAVA VIJORILA SE NA BELOJ KUĆI PRE TAČNO 100 GODINA: Evo kako je došlo do ovog istorijskog događaja“.
  14. ↑ @USEmbassySerbia. „Zahvaljujući jednom od vas pre sto...“ (2018-yil 22-iyul).
  15. ↑ 15,0 15,1 Branislav Ž. Vešović: Yugoslavia during the Second World War (Wayback Machine saytida 2012-02-17 sanasida arxivlangan)
  16. ↑ 1990 Constitution of Serbia, Article 133
  17. ↑ Recommendation on the use of the Flag of Serbia ("Official Gazette of Serbia", No. 49/1992.)
  18. ↑ „Bosnia's 'Foreign' Flag Still Draws Mixed Feelings“. www.balkaninsight.com (2017).
  19. ↑ „Srbija i dalje sa dva grba“ (serbian).
  20. ↑ Srpska pravoslavna crkva. Законодавство Српске православне цркве. Издавачко и Књижарско Предузеће Г. Кон, 1939 — 21-bet. „Застава Српске православне Цркве је тро- бојка: црвено-плаво-бело, са златним крстом и огњилима.“ 
  21. ↑ Republic of Serbia 2009, article 20
  22. ↑ Republic of Serbia 2009, article 24
  23. ↑ Republic of Serbia 2009, article 23
  24. ↑ Republic of Serbia 2009, article 22
  25. ↑ Family Law, article 299
  26. ↑ Republic of Serbia 2009, article 28
  27. ↑ Republic of Serbia 2009, article 33
  28. ↑ Republic of Serbia 2009, article 6
  29. ↑ Republic of Serbia 2009, article 32 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Serbiya_bayrogʻi&oldid=5303554" dan olindi