Vikipediya

Shahed Saegheh

Saegeh (inglizcha: „Thunderbolt“) — bu Shahed Aviation Industries tomonidan ishlab chiqarilgan Eron turbofanuchar qanotli uchuvchisiz jangovar havo apparati (UCAV).[2] U 2011-yilda Eron tomonidan qoʻlga olingan va keyin teskari muhandislikdan oʻtkazilgan Lockheed Martin RQ-170 Sentinel UAVga asoslangan, lekin undan kichikroq va undan sezilarli darajada farq qiladi.[5] Bu RQ-170 asosidagi Eronning ikkita uchuvchi qanotli UBAlaridan biri va Shahed 171 Simorgh, toʻliq oʻlchamli nusxasi.

Saegheh
Saegheh-2[1] varianti Tehrondagi mudofaa koʻrgazmasida.
Rol Uchuvchisiz jangovar boshqaruv apparati
Milliy kelib chiqishi Erin
Ishlab chiqaruvchi Shahed Aviation Industries[2]
Birinchi parvoz 2014-yil noyabr[3]
Kirish 2016-yil oktyabr
Status Ishlamoqda
Asosiy foydalanuvchi IRGC AF
Ishlab chiqarilgan 2010'dan–hozirgacha
Seriya nomer 10 ta yasalgan, 50 tasi rejalashtirilgan (2019)[4]

Saegeh 2016-yil oktabr oyida paydo boʻlgan[6]

Bir qator gʻarb manbalari Saegehning qurolga qodir ekanligiga shubha bildirishdi va bu faqat ISR platformasi ekanligini aytishdi.[7][8]

2017-yil holatiga koʻra 10 ta Saegeh dronlari ishlab chiqarila boshlandi va Eron 2025-yilgacha kamida 50 tani sotib olishni rejalashtirgan[2]

Variantlari

tahrir

Saegehning texnik xususiyatlari nomaʼlum, ammo uning qanotlari 6–7 metr atrofida ekanligi taxmin qilinmoqda.[9]

Saegeh-1

tahrir

Saegeh-1 birinchi marta 2016-yilda Eron qurollari koʻrgazmasida taqdim etilgan.

Eron hukumati xabariga koʻra, Saegeh-1 toʻrtta aniq boshqariladigan tankga qarshi boshqariladigan Sadid-1 raketalarini olib yurishi mumkin. Eron hukumati UAVning parvozini namoyish etmadi yoki uning masofasi qanday ekanligini aytmadi.[10] Saegeh-1da aniq nishonga olish/optik tizim yoʻq edi.

Saegehning birinchi modellarida Simorgh/RQ-170 ning frontal havo olishi yoʻq edi.

Saegeh-2

tahrir

Ushbu model Shahed 191 nomi bilan ham tanilgan.[11] Keyinchalik koʻrsatilgan modellarda frontal havo qabul qilish mavjud. Ehtimol, faqat pistonli dvigatelli modellarda frontal kirishlar mavjud emas. UAV uchish-qoʻnish yoʻlagidan (ehtimol, Toyota Hilux yuk mashinalari) tezlikda harakatlanayotgan transport vositasiga oʻrnatilgan maxsus tokchalardan koʻtariladi va tortib olinadigan qoʻnish moslamalari bilan uchish-qoʻnish yoʻlagida topiladi.[12] Tasnim News xabariga koʻra, Shahed 191 RQ-170 oʻlchamining 60 foizini tashkil qiladi.[13]

Shahed 191 ikkita Sadid-1 raketasini ichkarida olib yuradi va tortib olinadigan qoʻnish moslamalarida qoʻnadi.[12] Shahed 191 kruiz tezligi 300 ga teng km/soat, chidamliligi 4,5 soat, masofa 450 km va foydali yuk 50 kg.[14] Yuqoriga 25 000 fut balandlikka koʻtarila oladi[13] Qanotlar kengligi 7,31 metr, uzunligi 2,7 metr, maksimal uchish ogʻirligi 500 kg, maksimal tezligi esa 350 km/soatni tashkil qiladi.[13]

Fars axborot agentligining xabar berishicha, Saegeh-2 Suriyadagi janglarda, “ Islomiy davlat ” terror tashkilotiga qarshi raketalardan foydalangan. 

Propellar bilan ishlaydigan varianti

tahrir

2019-yilda boʻlib oʻtgan urush oʻyinlarida Eron parvona bilan ishlaydigan Saegeh variantini koʻrsatdi. U oʻzining Sadid-1 qurollarini tashqarida olib yuradi va qoʻzgʻalmas desantlarga tushadi.[11] U Shahed 191 variantiga oʻxshash tarzda uchadi.[11]

Operatsion tarixi

tahrir
 
Benyamin Netanyaxu 2018 yilgi Myunxen xavfsizlik konferensiyasida vayron qilingan Saegeh dronining bir qismini taqdim etdi

2018-yilning 1-oktabr kuni IRGK Aerokosmik kuchlari Suriyaning sharqiy qismidagi Abu-Kamol mintaqasidagi nishonlarga hujum qilish uchun ballistik raketalar va dronlardan, jumladan Saegeh UAVlardan foydalangan.[15] Garchi Eron birinchi marta Saegehni tanasi ostiga osilgan toʻrtta Sadid-1 raketasi bilan koʻrsatgan boʻlsa-da, ular bu voqeada Saegheh UBA oʻzining ichki bomba boʻlinmalaridan bitta Sadid-1 bombasini chiqarib yuborayotgani tasvirlangan videoni eʼlon qilishdi.[16]

2018-yil fevral oyida Isroil-Suriya oʻrtasidagi voqea paytida Isroil Saegehni urib tushirdi. The Times of Israel gazetasining xabar berishicha, UAV dizayni asosan qoʻlga olingan RQ-170 ga asoslangan; IAF brigada generali Tomer Barning aytishicha, dron ancha ilgʻor boʻlib, gʻarb texnologiyasiga taqlid qilingan.[17]

2022-yil iyul oyida Qoʻshma Shtatlar Rossiya rasmiylari Eronga dronlar, jumladan sunʼiy yoʻldosh tasvirlarida Shahed-191 deb belgilangan bir nechta samolyotlarni „tekshirish“ uchun borganini daʼvo qildi. Ushbu samolyotlardan kamida bittasi Kashan aerodromi yaqinida parvoz qilayotganda tasvirlangan. Hisobotda aytilishicha, samolyot „hujum qilish qobiliyatiga ega“.[18]

2022-yil oktabr oyida Yevropa Ittifoqi Shahed Aviation Industriesga qarshi sanksiyalar joriy qildi, bu kompaniyani Ukrainadagi rus qoʻshinlarini uchuvchisiz samolyotlar bilan ta’minlash uchun javobgarlikka tortdi (Rossiya Eron UBAlardan foydalanishni rad etadi).[19][20]

Operatorlar

tahrir
 Eron
  • Islom inqilobi qoʻriqchilari korpusi - Aerokosmik kuchlar[2]

Texnik xususiyatlari (Shahed 191)

tahrir

Umumiy xarakteristika

  • Ekipaj: yoʻq
  • Uzunligi: 2.7 m (8 ft 10 in)
  • Qanotlari uzunligi: 7.31 m (24 ft 0 in)
  • Ogʻriligi: 500 kg (1,102 lb) 100 kg qoʻshimcha yuk
  • Maksimal uchish ogʻirligi: 500 kg (1,102 lb)

Texnik imkoniyatlari

  • Maksimal tezligi: 350 km/h (220 mph, 190 kn)
  • Kreyser tezligi 300 km/h (190 mph, 160 kn)
  • Jang hoatdagi masofa: 1,500 km (930 mi, 810 nmi)
  • Chidamlilik: 4.5 soat
  • Ishlash balandligi: 7,620 m (25,000 ft)

Yana qarang

tahrir
  • Eron-AQSh RQ-170 hodisasi

Tegishli rivojlanish

tahrir
  • Lockheed Martin RQ-170 Sentinel
  • Shahed 171 Simurg

Taqqoslanadigan rol, konfiguratsiya va davrdagi samolyotlar

tahrir
  • AVIC 601-S
  • Northrop Grumman RQ-180
  • Mikoyan Skat
  • Sukhoi Okhotnik
  • Northrop Grumman Bat

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Jeremy Binnie. „Iran unveils new version of armed stealth UAV - Jane's 360“. www.janes.com (31-yanvar 2019-yil). 3-fevral 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Taghvaee, Babak (27-iyul 2017-yil). „Shahed 129 Heads Iran's Armed UAV Force“. Aviation Week & Space Technology.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "yeet" defined multiple times with different content
  3. ↑ „Pentagon claims Iran's copy of captured US Sentinel drone 'inferior' to original - World news - The Guardian“. Theguardian.com (4-dekabr 2014-yil). 2014-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-oktabr 2018-yil.
  4. ↑ „Shahed 129 Heads Iran's Armed UAV Force | Aviation Week Network“.
  5. ↑ „Iran builds attack drone similar to captured US model, local media say“ (2-oktabr 2016-yil). Qaraldi: 2-oktabr 2016-yil.
  6. ↑ Cenciotti. „Iran unveils new UCAV modeled on captured U.S. RQ-170 stealth drone“ (2-oktabr 2016-yil).
  7. ↑ „IDF highlights Iranian presence in Syria - Jane's 360“. Janes.com. Qaraldi: 7-oktabr 2018-yil.
  8. ↑ {{Yangiliklar manbasi}} andozasidan foydalanishda title= parametri belgilanishi kerak.
  9. ↑ Frew. „Drone Wars: The Next Generation: An overview of current operators of armed drones“. Drone Wars UK (2018-yil may).
  10. ↑ Sharafedin, Bozorgmehr. „Iran showcases new combat drone, copied from U.S. unmanned aircraft“. Reuters (1-oktabr 2016-yil). Qaraldi: 2-oktabr 2016-yil.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Binnie. „The propeller version carries weapons externally and lands on fixed bars, so not as stealthy“ (27-mart 2019-yil). Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "auto" defined multiple times with different content
  12. ↑ 12,0 12,1 Binnie. „The jet-powered one, known to be the Shahed-191, carries weapons in internal bays and lands using retractable skids“ (27-mart 2019-yil). Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "auto1" defined multiple times with different content
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 https://www.tasnimnews.com/fa/media/1399/09/18/2406153/اینفوگرافیک-تولید-مثل-جانور-قندهار-در-ایران
  14. ↑ prom1. „Иранский ударный БЛА "Shahed-191"“ (10-fevral 2019-yil).
  15. ↑ Iran uses drones and missiles in cross border attack on enemies in Syria, armyrecognition.com/, October 4, 2018.
  16. ↑ „For a Second Time, Iran Fires Missiles at IS Targets in Syria“. www.washingtoninstitute.org.
  17. ↑ Gross, Judah Ari. „Iranian UAV that entered Israeli airspace seems to be American stealth knock-off“ (inglizcha). The Times of Israel (10-fevral 2018-yil). Qaraldi: 12-fevral 2018-yil.
  18. ↑ „White House says Russian officials visited Iran twice to examine drones“ (inglizcha). Washington Post. Qaraldi: 18-iyul 2022-yil.
  19. ↑ „Захарова назвала информацию о поставках Ираном БПЛА слухами“ (ruscha). ria.ru (20-oktabr 2022-yil).
  20. ↑ „Council Implementing Regulation (EU) 2022/1985 of 20 October 2022 implementing Regulation (EU) No 269/2014 concerning restrictive measures in respect of actions undermining or threatening the territorial integrity, sovereignty and independence of Ukraine“. eur-lex.europa.eu (20-oktabr 2022-yil). 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Shahed_Saegheh&oldid=3276352" dan olindi