Shotlandcha debyut

Shotlandcha debyut – bu quyidagi yurishlar bilan boshlanadigan shaxmat debyuti:

Shotlandcha debyut

a b c d e f g h 8 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 a b c d e f g h
Yurishlar	1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.d4
ECO	C44–C45
Ilk bor qoʻllanishi	1750
Nomlanishi	Shotlandiya
Bogʻliq debyut	Shoh oti debyuti

1. e4 e5

2. Nf3 Nc6

3. d4

Ercole del Rio oʻzining 1750-yilda yozgan „Sopra il giuoco degli Scacchi, Osservazioni pratiche d’anonimo Autore Modenese“ („Shaxmat oʻyini haqida amaliy kuzatishlar“) nomli risolasida hozirda „Shotlandcha“ deb ataladigan oʻyin haqida birinchi boʻlib qayd etib oʻtgan. Debyut oʻz nomini 1824-yilda Edinburg va London oʻrtasida boʻlib oʻtgan yozma yaʼni sirtqi shaxmat oʻyinlaridan olgan. XIX asrda mashhur boʻlgan. XX asrda grossmeysterlar Garri Kasparov va Yan Timman shotlandcha debyutni qayta ommalashtirishga yordam berishdi.

Asosiy variantlar

• 3. …e5:d4 – boshqa yurishlarda ustunlik oqlarda boʻladi
  • 4. Kf3:d4 
    • 4. …Fd8-h4 – Wilhelm Steinitz sistemasi

Wilhelm Steinitz sistemasi

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

• • • 4. …Kc6:d4. 5. Fd1:d4 d7-d6 6. Cf1-d3 – Gʻulom Qosim talqini
    • 4. …Cf8-b4+
    • 4. …Cf8-c5
    • 4. …Kg8-f6 
      • 5. Kd4:c6 b7:c6
        • 6. e4-e5 
        • 6. Kb1-d2 
  • 4. Sf1-c4

Shotlandcha gambit

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

• • 4. c2-c3 – Gyoring gambiti
  • 4. Sf1-b5 – Gambit Relfsona
• 3. …Ks6:d4 
  • 4. Kf3:e5 Kd4-e6 5. Cf1-c4 c7-c6 6. 0-0 Kg8-f6 7. Ke5:f7 – Koxriy talqini

Adabiyotlar

• Alburt, Lev. Chess Openings for White, Explained. Chess Information and Research Center, 2007. ISBN 978-1889323206. 
• Barsky, Vladimir. The Scotch Game for White. Chess Stars, 2009. ISBN 978-954-8782-73-9. 
• Botterill, G. S.; Harding, Tim. The Scotch. B.T. Batsford Ltd, 1977. 
• Dembo, Yelena; Palliser, Richard. The Scotch Game. Everyman Chess, 2011. ISBN 978-1857446326. 
• Emms, John. Starting Out The Scotch Game. Everyman Chess, 2005. ISBN 978-1857443875. 
• Gutman, Lev. 4... Qh4 in the Scotch Game. Batsford, 2001. ISBN 0-7134-8607-4. 
• Soszynski, Marek. Scotch the Scotch: Lolli Variation. MarekMedia, 2023. ISBN 9798223615316. 
• Wells, Peter. The Scotch Game. Sterling, 1998. ISBN 978-0713484663.