Shtumsdorf sulhi

Shtumsdorf sulh — 1635- yil 12-sentabrda, Shvetsiya va Hamdoʻstlik oʻrtasida qirollik Prussiyaning Shtum shahridan janubda joylashgan Stumsdorf qishlogʻi yaqinida 26 yarim yil muddatga tuzilgan sulh.

Tarix

1635-yil bahorida, Altmark sulhi 1600-1629-yillardagi Polsha-Shved urushini tugatdi va harbiy harakatlarni qayta boshlashga tayyorgarlik boshlandi. Shvetsiya va Hamdoʻstlik oʻrtasida urush holati eʼlon qilindi. Biroq, aslida, u hech qachon boshlanmadi, chunki Fransiya Shvetsiyaning ittifoqchisi boʻlib, Hamdoʻstlikka bosim oʻtkazishga shoshildi, shunda u sulhni uzaytirishga rozi boʻldi. Muzokaralarda vositachi 1634-1636 -illarda Polsha sudida boʻlgan fransuz diplomati Klod dʻAvo^[1] edi.

Oʻttiz yillik urushda qatnashish bilan band boʻlgan Shvetsiya hududiy imtiyozlarga rozi boʻldi. Hamdoʻstlik Polsha-Shved urushining soʻnggi oʻn yilliklarida (1600-1629) yoʻqolgan hududlarni qaytardi. Ammo sulh Shvetsiya va uning Oʻttiz yillik urushdagi ittifoqchilari (Fransiya, Angliya va Gollandiya) uchun ham foydali boʻldi, bu ularga Hamdoʻstlik bilan yuzaga kelishi mumkin boʻlgan mojarodan qoʻrqmasdan Gabsburglarga qarshi harbiy operatsiyalarga eʼtibor qaratishga imkon berdi.

Stumsdorf shartnomasiga muvofiq, sulh 26 yarim yilga uzaytirildi. Shvetsiya Daugava shimolidagi Livoniyani Riga bilan vaqtincha ushlab turdi, ammo katoliklar uchun diniy erkinlikni kafolatlashi kerak edi. Shvetsiya, shuningdek, Gustav II Adolfning qirollik va gersoglik Prussiyadagi zabtlarini rad etdi, Hamdoʻstlik Shvetsiya dushmanlarini qoʻllab-quvvatlamaslik sharti bilan Boltiqboʻyi portlari va oʻtgan yillarda bosib olingan kemalardan, yigʻim olish huquqini berdi^[2]. Vladislav IV Shvetsiya taxtiga boʻlgan daʼvolaridan rasman voz kechdi^[3].

1655-yil iyul oyida Charlz X Gustavning^[4] Polsha-Litva Hamdoʻstligiga bostirib kirishi bilan Stumsdorf sulhini buzdi.

Yana qarang

Manbalar

↑ Giyom Levasser de Boplan. Opisanie Ukraini. — M.: Drevlexraniliщe, 2004, s. 351.
↑ Roberts M. The Swedish imperial experience 1560—1718. Cambridge: Cambridge University Press, 2003, p. 16
↑ Taras A. Ye. Voyni Moskovskoy Rusi s velikim knyajestvom Litovskim i Rechyu Pospolitoy v XIV—XVII vekax. — M.: AST, Mn.: Xarvest, 2006, s. 714.
↑ Raumer F. v. Geschichte Europas seit dem Ende des Funfzehnten Jahrhunderts. Bd. 5. — Leipzig: Brockhaus, 1836, S. 381.

Adabiyotlar

Wejle C. Sveriges politik mot Polen 1630-1635. — Uppsala, 1901-yil

[1] Giyom Levasser de Boplan. Opisanie Ukraini. — M.: Drevlexraniliщe, 2004, s. 351.

[2] Roberts M. The Swedish imperial experience 1560—1718. Cambridge: Cambridge University Press, 2003, p. 16

[3] Taras A. Ye. Voyni Moskovskoy Rusi s velikim knyajestvom Litovskim i Rechyu Pospolitoy v XIV—XVII vekax. — M.: AST, Mn.: Xarvest, 2006, s. 714.

[4] Raumer F. v. Geschichte Europas seit dem Ende des Funfzehnten Jahrhunderts. Bd. 5. — Leipzig: Brockhaus, 1836, S. 381.

[1]

[2]

[3]

[4]