Shvetsiya konstitutsiyasi

'''Shvetsiya – konstitutsiyali monarxiya'''(shvetcha: svensk grundlag, inglizcha: Swedish constitution, ruscha: shvedskaya konstitutsiya) Amaldagi konstitutsiyasi 1974-yil yozilib 1975-yil 1-yanvardan kuchga kirgan. Shvetsiyaning asosiy qonuni. 1975-yilda qabul qilingan ushbu rasmiy hujjat Shvetsiya davlati va hukumatning siyosatini belgilab beradi va oʻz fuqarolarining huquqlari va erkinliklarini qayd etadi. Davlat boshligʻi qirol (1973-yildan Karl XVI Gustav). Qonun chiqaruvchi hokimiyatni riksdag (1 palatali parlament), ijrochi hokimiyatni hukumat amalga oshiradi. Shvetsiyada toʻrtta konstitutsiya mavjud: boshqaruv shakli, vorislik tartibi, matbuot erkinligini tartibga solish va soʻz erkinligi konstitutsiyasi. Bundan tashqari, konstitutsiya va oddiy qonunlar oʻrtasida oʻrta asos boʻlgan Riksdag tartibi mavjud. Asosiy qonunlar barcha qonunlardan ustundir. Bu shuni anglatadiki, boshqa qonunlarning mazmuni hech qachon konstitutsiyalarda koʻrsatilganlarga zid boʻlmasligi kerak. Maqsad demokratiyani himoya qilishdir.

Riksdag, masalan, odamlarning erkinliklari va huquqlarini cheklaydigan shoshilinch qarorlar qabul qila olmasligi kerak. Konstitutsiyaga oʻzgartirish kiritish uchun Riksdag ikkita bir xil qarorni va ikkala qaror oʻrtasida parlament saylovini oʻtkazishni talab qiladi. Agarda konstitutsiyaga oʻzgartirmoqchi boʻlsa, saylovchilar konstitutsiyaga oʻzgartirish kiritish taklifi boʻyicha oʻz pozitsiyasini egallashi va bu borada ular kabi fikrlaydigan Riksdagni saylashi kerak. https://www.riksdagen.se/sv/sa-funkar-riksdagen/demokrati/grundlagarna/

Hukumat shakli. Shvetsiyadagi barcha davlat hokimiyati xalqdan kelib chiqadi va Riksdag xalqning asosiy vakili hisoblanadi. Bu hukumat shaklida – demokratiyamizning asosini tashkil etuvchi konstitutsiya. Hukumat shakli mamlakatni qanday boshqarish kerakligini, fuqarolar qanday demokratik huquqlarga ega ekanligini va davlat hokimiyati qanday taqsimlanishini tavsiflaydi.

XIV asrdan beri Shvetsiyani qanday boshqarish kerakligi haqida yozma qoidalar mavjud. Birinchi boshqaruv shakli 1634-yilda chiqarilgan. 1809-yilda boshqa narsalar qatori qirol va Riksdag oʻrtasida hokimiyatning maʼlum bir boʻlinishi boʻlishini belgilovchi boshqaruv shakli paydo boʻldi. Parlamentarizm, yaʼni hukumatni parlament koʻmagida boshqaradigan Riksdag birinchi jahon urushidan keyin qoʻllanila boshlandi. Lekin u 1969 yilgacha hukumat shakliga yozilmagan.https://www.riksdagen.se/sv/sa-funkar-riksdagen/demokrati/grundlagarna/

Qirol Karl XVI Gustav Shvetsiyaning hozirgi davlat rahbari. Shvetsiyada davlat boshligʻi sifatida qirol yoki qirolicha boʻlishi kerakligi hukumat shaklida belgilanadi. Ammo taxtga merosxoʻr boʻlishi mumkin boʻlgan qonun-qoidalar merosxoʻrlik tartibida topiladi.

Shvetsiyada siz deyarli xohlagan narsani aytishga haqingiz bor. Siz radio, televideniya va internetda oʻz fikringizni bildirish huquqiga egasiz. Ushbu huquqlar soʻz erkinligining asosiy qoidalarida qayd etilgan. Shuningdek, u boshqa shaxsni tuhmat qilish yoki haqorat qilish kabi nimalarga yoʻl qoʻyilmasligini bildiradi.https://www.equalrightstrust.org/ertdocumentbank/CONSTITUTION%20OF%20SWEDEN.pdf