Sukeban

Sukeban (yaponcha: スケバン/助番^?) yaponcha atama boʻlib, „qonunbuzar qiz“ degan maʼnoni anglatadi va yapon madaniyatidagi erkak banchoning ayol ekvivalenti hisoblanadi. Sukeban soʻzining ishlatilishi qizlar toʻdasining rahbariga yoki butun toʻdaning oʻziga tegishli boʻlib, qizlar toʻdasining biron bir aʼzosiga nisbatan ishlatilmaydi^[1].

Qoʻllanilishi

Sukeban soʻzi dastlab huquqbuzarlar tomonidan qoʻllanilgan, ammo 1972-yildan beri submadaniyatni tasvirlash uchun oddiy aholi tomonidan ham foydalanib kelinmoqda. Sukeban erkak toʻdalarining ayol aʼzolarini qabul qilishdan bosh tortishi natijasida tashkil topgan, shuning uchun bu atama yaʼkudza erkaklari hadlaridan oshgan bir paytda feminizmga jamoatchilik eʼtiborini qaratish uchun yaratilgan ommaviy harakatni anglatadi.

Manbalarga koʻra, ilk Sukeban jamoasi 1960-yillarda Yaponiyada paydo boʻlgan va oʻzlarini asosan erkaklardan iborat boʻlgan bancho toʻdalarining ayol ekvivalenti sifatida koʻrsatgan. 1970-yillarda, bancho toʻdalari yoʻq boʻla boshlaganda, sukeban qizlar toʻdalari soni orta boshladi. Guruhlar dastlab maktab hammomlarida sigaret chekayotgan qizlarning kichik guruhlaridan iborat boʻlgan, lekin oxir-oqibat ularning soni va jinoyatchilik darajasi tobora oshib borgan. Bu toʻdalar odatda zoʻravonlik va doʻkonlarni oʻgʻirlash bilan bogʻliq jinoyatlarni amalga oshirgan. Toʻdalar aʼzolar soni 80 ga yaqin qizlarni oʻz ichiga olgan Tokiodagi „Birlashgan doʻkon oʻgʻirlari“ guruhidan tortib, 20 000 ga yaqin aʼzolari boʻlgan Kanto ayollar alyansigacha rivojlanib borgan^[2]^[3]. Yaponiyadagi qizlar toʻdalarining jinoiy faoliyati va zoʻravonligi shu qadar yuqori boʻlganki, 1980-yillarda yapon politsiyasi risolalarida ularni aniqlash uchun turli eskizlar ishlatilgan, ularning kiyinish modasi „qoʻlga olish alomatlari“ sifatida tasvirlangan^[4].

Xususiyatlari

Tashqi koʻrinish va boshqa belgilar

Sukeban umumiy belgilariga yorqin boʻyalgan (och jigarrang yoki sargʻish) va perm (toʻlqinsimon soch turmagi) soch turmagi misol boʻladi^[5]. Sukeban aʼzolari rangli paypoq kiyib yurgan. Ular yenglarini shimarib, baʼzan toʻdaga aloqador belgilar, kanji yozuvlari yoki shiorlar bilan bezatilgan yubkalarini uzunroq shakldagisini kiyishgan, bu odatiy maktab formasidan farq qilgan^[5]. Uzun yubkalar 1960-yillarda jinsiy inqilob davrida mashhur boʻlgan mini yubka mashhurligini inkor etish maqsadida tanlangan. Ularning etaklari uzun boʻlsa-da, sukeban koʻpincha oson harakatlanish maqsadida yubka oʻrtasini kesib tashlagan. Converse krossovkalari ham yana bir qoʻshimcha aksesuar boʻlib, ularning kiyimlarida koʻpincha qoʻlda ishlangan modifikatsiyalar, jumladan nishonlar va tugmalar joy olgan. Ular juda kam boʻyanishgan va nozik qoshlarinigina boʻyashlari mumkin boʻlgan. Bu xususiyatlarga qoʻshimcha ravishda, ular odatda niqob ham taqib yurgan^[5]. Sukeban aʼzolari koʻpincha oʻzlari bilan etaklari ostiga yashirilishi mumkin boʻlgan ustara pichoqlari, bambukdan yasalgan qilich va zanjirlarni olib yurishgan^[6]^[7].

Xulq-atvor qoidalari va shunga oʻxshash munosabatlar

Sukeban qizlari oʻz guruhlarida qatʼiy xulq-atvor qoidalariga rioya qilishgan. Har bir toʻda iyerarxiyaga, shuningdek, oʻziga xos jazo vositalariga ega edi. Yigitni oʻgʻirlash yoki katta aʼzoga hurmatsizlik qilish uchun sigaret bilan kuydirishni yengil jazo deb hisoblashardi. Sukebanlar giyohvand moddalar isteʼmol qilish, doʻkonlardan mayda oʻgʻirlik qilish, oʻgʻirlik va zoʻravonlik kabi ishlar bilan shugʻullangani maʼlum qilingan, biroq ular qoʻlga olinganda „kichik qonunbuzarlik“ degan yengilroq ayblov bilan jazolangan^[1]^[4]. Giyohvand moddalar isteʼmoli koʻpincha boʻyoq erituvchi moddalar yoki yelim hidlashdangina iborat boʻlgan^[3].

Ommaviy axborot vositalari va madaniy taʼsir

1970—1980-yillarda sukeban seinen mangasining mashhur qahramonlariga aylandi^[4]. Sukeban qahramonlarini shōjō manga nashrlarida ham koʻrish mumkin edi. Sukeban Deka, Yajikita kolleji ertaklari va Hana no Asuka-gumilar shular jumlasidandir. Ular asosan sukeban aktyorlaridan iborat uchta mashhur shōjo guruhlardan tashkil topgan holda tasvirlanadi.

Pink film rejissyori Norifumi Suzuki yetti qismli Boss Girl filmining birinchi seriyasini Sukeban nomi ostida suratga olgan. U, shuningdek, sukeban qahramonlari ishtirokidagi toʻrt qismli filmning „Terrifying Girls' High School“ nomli seriyasini (1971-1972) suratga ola boshlagan. Ikkala serialda taniqli Pinky zoʻravon rolini aktrisalar Reiko Ike va Miki Sugimoto, shuningdek, sobiq goʻzallik malikasi Reiko Oshida mahoratli tarzda ijro etgan. 2005-yil 6-dekabrda Panik House kompaniyasi Sukeban filmlarini oʻrganuvchi toʻrt diskdan iborat DVD toʻplamini sotuvga chiqardi. Ushbu filmlar urushdan keyingi Yaponiyada gender tenglik munosabatlarining anʼanaviy konstruksiyalariga qarshi chiqish holatlarni bayon etadi^[8].

Yaponiyalik kriminal yozuvchi Jake Adelstein sukeban haqida shunday deydi^[6]:

Gʻayrioddiy jihati shundaki, yakudzada ayollar hech qanday nufuzga ega emas va guruhning ayol aʼzolar deyarli yoʻq. Ayol toʻdalarining mavjudligi ham Yaponiyaning odatda erkaklar hukmron boʻlgan gʻayriqonuniy madaniyatida kamdan-kam uchraydigan holatdir … sukeban aʼzolari oʻsha davr feminizmi va ozodlik haqida soʻzlar ekan, ayollarning ham xuddi shunday ahmoqona harakatlar qilish, tartibsiz yashash, tavakkal qilish, xavf-xatarga intilish va zoʻravonlik qilish huquqiga ega, deb fikrlashgan.

Yana bir film Sukeban Deka (yaponcha: スケバン刑事^?) sukeban submadaniyati taʼsiri xususida yaratilgan. Sukeban Deka filmida Saki Amamiya ismli jinoyatchi qiz tasvirlangan. Saki Amamiya politsiya yashirin detektivlari tomonidan qidiriladi, u qurol sifatida yo-yodan foydalangan.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 Yonekawa, Akihiko. Beyond Polite Japanese: A Dictionary of Japanese Slang and Colloquialisms, 2001, pages 26-27. ISBN 978-4-7700-2773-3.
↑ Rubboli. „Sukeban: 18 fotografie di Gang femminili fra gli anni '70 e '80 in Giappone“ (2019-yil 19-iyun). Qaraldi: 2022-yil 18-aprel.
↑ ^3,0 ^3,1 Everyday. „Sukeban: 20 Amazing Photographs Capture Badass Girl Gangs in Japan From the 1970s and 1980s“. vintagenewsdaily.com (2018-yil 18-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 1-dekabr.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Cherry, Kittredge „Christmas Cake Sweepstakes: Girlhood to Wedding“, . Womansword: What Japanese Words Say about Women, First mass market edition, 1991, 17-14 Otowa 1-chrome, Bunkyo-ku, Tokyo 112: Kodansha International Ltd., 1987 — 51–52-bet. ISBN 4-7700-1655-7.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 „1970's Sukeban Subculture: Japanese Delinquent Gangs“. japadventure.com (2018-yil 2-avgust). Qaraldi: 2021-yil 1-dekabr.
↑ ^6,0 ^6,1 Webb. „How Vicious Schoolgirl Gangs Sparked a Media Frenzy in Japan“. vice.com. Qaraldi: 2021-yil 1-dekabr.
↑ „The True Story Of Sukeban: Violent Girl Gangs Of '70s Japan“. groovyhistory.com (2019-yil 18-iyul). 2022-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.
↑ Kozma, Alicia (1 January 2012). "Pinky Violence: Shock, awe and the exploitation of sexual liberation". Journal of Japanese and Korean Cinema 3 (1): 37–44. doi:10.1386/jjkc.3.1.37_1. ISSN 1756-4905. https://doi.org/10.1386/jjkc.3.1.37_1.

Adabiyotlar

Vayser, Yuko Mihara. (2001). „Yaponiyalik jangovar Divas 101“. Asian Cult Cinema № 31, 2001 yil 2-chorak.
Ashcraft, Brayan Ueda Shoko bilan. (2010). „Yaponiyalik maktab oʻquvchisining maxfiy maʼlumotlari: oʻsmir qizlar qanday qilib xalqni sovuqqa aylantirgan“. Kodansha.ISBN 978-4-7700-3115-0 ISBN 978-4-7700-3115-0

[Beyond_Polite_Japanese-1] 1,0 ^1,1 Yonekawa, Akihiko. Beyond Polite Japanese: A Dictionary of Japanese Slang and Colloquialisms, 2001, pages 26-27. ISBN 978-4-7700-2773-3.

[2] Rubboli. „Sukeban: 18 fotografie di Gang femminili fra gli anni '70 e '80 in Giappone“ (2019-yil 19-iyun). Qaraldi: 2022-yil 18-aprel.

[vintagenewsdaily-3] 3,0 ^3,1 Everyday. „Sukeban: 20 Amazing Photographs Capture Badass Girl Gangs in Japan From the 1970s and 1980s“. vintagenewsdaily.com (2018-yil 18-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 1-dekabr.

[Womansword-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Cherry, Kittredge „Christmas Cake Sweepstakes: Girlhood to Wedding“, . Womansword: What Japanese Words Say about Women, First mass market edition, 1991, 17-14 Otowa 1-chrome, Bunkyo-ku, Tokyo 112: Kodansha International Ltd., 1987 — 51–52-bet. ISBN 4-7700-1655-7.

[:0-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 „1970's Sukeban Subculture: Japanese Delinquent Gangs“. japadventure.com (2018-yil 2-avgust). Qaraldi: 2021-yil 1-dekabr.

[:1-6] 6,0 ^6,1 Webb. „How Vicious Schoolgirl Gangs Sparked a Media Frenzy in Japan“. vice.com. Qaraldi: 2021-yil 1-dekabr.

[7] „The True Story Of Sukeban: Violent Girl Gangs Of '70s Japan“. groovyhistory.com (2019-yil 18-iyul). 2022-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-avgust.

[8] Kozma, Alicia (1 January 2012). "Pinky Violence: Shock, awe and the exploitation of sexual liberation". Journal of Japanese and Korean Cinema 3 (1): 37–44. doi:10.1386/jjkc.3.1.37_1. ISSN 1756-4905. https://doi.org/10.1386/jjkc.3.1.37_1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]