Suriyadagi islomiy qoʻzgʻolon

Suriyadagi islomiy qoʻzgʻolon (arabcha: تمرد الإخوان المسلمين „Musulmon birodarlar qoʻzgʻoloni“) – 1976–1982-yillarda Suriyada sodir boʻlgan, asosan Musulmon birodarlar tashkilotiga aʼzo boʻlgan sunniy islomchilarning qurolli qoʻzgʻoloni. Islomiy hujumlar asosan hukmron Baʼs partiyasiga, hamda alaviy musulmonlariga qarshi qaratilgan edi, chunki mamlakat prezidenti va davlatning koʻplab mas’ul arboblari, Baʼs partiyasi va Suriya xavfsizlik xizmati vakillaridan edi. Qoʻzgʻolonning eng mashhur epizodi hukumat qoʻshinlarining Xama shahriga bostirib kirishi boʻlib, turli maʼlumotlarga koʻra, 2 mingdan 40 minggacha odam halok boʻlgan.

Suriyadagi islomiy qoʻzgʻolon
Xama shahri xarobalari
Sanalar 16-iyun 1979-yil – 28-fevral 1982-yil Urush yeri Suriya Natija Suriya hukmdorligi qoʻzgʻolonni bostirgan
Qoʻmondonlar
Xafiz al-Asad Rifat al-Asad	Issam al-Attor Adnan Said al Din Said Xavi

„Musulmon birodarlar“ning „Baʼs“ bilan ilk toʻqnashuvi 1963-yilda davlat toʻntarishi natijasida hokimiyat tepasiga kelganidan koʻp oʻtmay boshlangan. 1964-yilda „Musulmon birodarlar“ harakatining mamlakatdagi faoliyati taqiqlangan edi.

1976-yilda Suriya Livanni bosib olganidan koʻp oʻtmay, yuqori martabali alaviylar tomonidan suriyaliklarga bir qator suiqasdlar sodir etildi. Hukumat qotilliklarda „Musulmon birodarlar“ni aybladi. 1979-yilda „Musulmon birodarlar“ Halabdagi harbiy maktabda oʻnlab alaviy kursantlarini oʻldirishni uyushtirdilar. Bu voqealar Baʼschilar va alaviylarga qarshi keng koʻlamli terrorchilik faoliyatining boshlanishi edi. Birgina Halabning oʻzida 1971–1981-yillar oraligʻida 300 kishi, asosan alaviylar va Baʼs aʼzolari oʻldirilgan.

1980-yil mart oyida Suriya boʻylab ommaviy koʻcha namoyishlari oʻtkazildi va koʻp bora politsiya bilan toʻqnashuvlarga sabab boʻldi. Namoyishlarda islomchilar ham, dunyoviy tashkilotlar ham qatnashgan. Rasmiylar bunga javoban norozilik namoyishlarini zirhli texnika va vertolyotlar koʻmagida qoʻshinlar yordamida bostirishgan.

Konservativ va islomiy tashkilotlarning asosiy tayanchi Xama shahri edi. 1982-yilda hukumat qoʻshinlari isyonkor shaharni egallab olishdi. Xama qoʻlga kiritilgach, „Musulmon birodarlar“ning faoliyati asta-sekin toʻxtadi.

Adabiyot

• Karre, Olivye va Jerar Michaud. Les Frères musulmonlari : Misr va Suriya (1928-1982). Parij: Gallimard, 1983 yil.
• Seale, Patrik, Asad, Yaqin Sharq uchun kurash, Kaliforniya universiteti matbuoti, 1989 yil.