Tomsk davlat universiteti

Milliy tadqiqot Tomsk davlat universiteti TDU (ruscha: Национа́льный иссле́довательский То́мский госуда́рственный университе́т) — Rossiyaning Sibirda joylashgan davlat tadqiqot universiteti. 1878-yil 28-mayda imperator Aleksandr II Rossiya Urals va Tinch okeani oʻrtasidagi birinchi va yagona oliy oʻquv yurti — Rossiyaning Tomsk shahrida Sibir imperatorlik universitetini tashkil etish toʻgʻrisidagi farmonni imzolagan. Osiyodagi birinchi rus universitetidir.

Tomsk davlat universiteti

Национа́льный иссле́довательский То́мский госуда́рственный университе́т (ТГУ)
Asos solingan sanasi	1878-yil
Prezidenti	Dr. Georgiy V. Mayer
Rektori	Dr. Eduard V. Galazhinsky
Talabalari	23,000
Veb-sayti	en.tsu.ru

TDU 1888-yilda ochilgan. Birinchi 72 talaba uchun birinchi darslar 1888-yil 1-sentyabrda tibbiyot fakultetida boshlangan. Darslarni sakkiz nafar professor, yetti nafar assistent va laborantlar olib borishdi. Universitetning birinchi rektori etib professor Nikolay Gezexus tayinlangan.

Hozirgi vaqtda 151 ta kafedraga ega 23 ta fakultet va institutlar va 23 000 ga yaqin talabalar (ular orasida 2 000 ga yaqin xalqaro talabalar) mavjud. Universitetda tadqiqot kutubxonasi (taxminan 4 million jild nodir kitoblar kolleksiyasi bilan) va Sibir botanika bogʻi mavjud.

Tarix

2018-yilda Tomsk davlat universiteti sharafiga 343322 Tomskuniver asteroidi nomi berilgan. Universitet rektori Eduard Vladimirovich Galajinskiy 2022-yil mart oyida Rossiya rektorlar ittifoqi (RUR) tomonidan 2022-yilgi Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishini qoʻllab-quvvatlaganidan soʻng Yevropa Universitetlar assotsiatsiyasi (EUA) tomonidan Yevropa qadriyatlariga keskin qarshilik koʻrsatgani uchun lavozimidan chetlashtirilgan. EUAga qoʻshilishda ular oʻz majburiyatlarini bajarishgan.

Fakultetlar

fakulteti	tashkil etilgan vaqti
Mexanika va matematika	1948-yil
Fizika	1948-yil
Radiofizika	1953-yil
Fizika va muhandislik	1963-yil
Amaliy matematika va kibernetika	1970-yil
Biologiya instituti	1932-yil
Geologiya va geografiya	1933-yil
Kimyo	1932-yil
Tarix	1917-yil
Filologiya	1917-yil
Falsafa	1987-yil
Journalism	2004-yil
Jurnalistika	1995-yil
Psixologiya	1997-yil
Jismoniy taʼlim-tarbiya	2005-yil
Innovatsion texnologiyalar	2009-yil
Kompyuter fanlari	1986-yil
Huquq instituti	1897-yil
Iqtisodiyot va boshqaruv instituti	2016-yil
Sanʼat va madaniyat instituti	1994-yil
Harbiy taʼlim	1926-yil
Pre-courses Department	2015-yil
Oliy IT maktabi	2017-yil

Reyting

Milliy tadqiqot Tomsk davlat universiteti koʻpincha Rossiyadagi eng yaxshi universitetlardan biri, shuningdek, BRICS (Braziliya, Rossiya, Hindiston, Xitoy, Janubiy Afrika) va sobiq Sovet Ittifoqidagi eng yaxshi universitetlardan biri hisoblanadi. Bundan tashqari, u koʻpincha global reytinglarda top-250 qatoriga kiradi. 2017-yil holatiga koʻra, Milliy tadqiqot Tomsk davlat universiteti RIA Novosti maʼlumotlariga koʻra, Rossiyadagi eng yaxshi klassik universitetlar boʻyicha uchinchi oʻrinni egalladi — bu faqat Moskva davlat universiteti va Ural federal universitetidan ustundir.

Universitet tarixan Rossiya va Sovet Ittifoqining eng muhim universitetlaridan biri sifatida eʼtirof etilgan boʻlib, Sovet Ittifoqi davrida Oktyabr inqilobi va Mehnat Qizil Bayroq ordeni kabi turli medallar bilan taqdirlangan. Rossiyadagi toʻqqizta universitetdan biri Milliy tadqiqot unvonini olgan.

Strategik akademik birliklar

StrAUlar inson, jamiyat, tabiiy va texnogen muhitda sodir boʻlayotgan oʻzgarishlarni oʻrganishga qaratilgan strategik akademik birliklardir.

TDUda 4 ta StrAU, Biotibbiyot instituti, Raqamli davr insoni instituti, Aqlli materiallar va texnologiyalar instituti va Sibir kelajak instituti mavjud.

Tadqiqot kutubxonasi

1888-yilda Tomsk davlat universiteti va tadqiqot kutubxonasi ochilgan. Kutubxonaning asoschisi shifokor va yozuvchi, Tomsk universiteti tashkilotchisi Vasiliy Florinskiy edi. Tomsk davlat universiteti va ilmiy kutubxonaga Rossiya Federatsiyasi xalqlari madaniy merosining alohida qimmatli obʼekti maqomi berildi. 2016-yilda kutubxonada 3,8 million depozitariy birlik, shu jumladan 124 000 dan ortiq qoʻlyozma va nodir kitoblar mavjud edi.

SKIF Cyberia superkompyuteri

SKIF Cyberia superkompyuteri

2006-yilda Tomsk davlat universiteti Rossiyaning innovatsion taʼlim dasturlari tanlovida gʻolib chiqqan 17 ta universitetdan biri edi. Ushbu tanlov natijalaridan biri federal hukumat tomonidan birgalikda moliyalashtiriladigan va universitetning byudjetdan tashqari mablagʻlari hisobidan birgalikda moliyalashtiriladigan va T-Platforms tomonidan yigʻiladigan Tomsk davlat universitetining superkompyuterlar klasterini shakllantirish boʻlgan.

Inauguratsiyaning dastlabki vaqtida u sayyoradagi eng yaxshi 100 ta superkompyuterdan biri edi. Va bir yildan koʻproq vaqt davomida u Sharqiy Yevropa va MDHdagi eng tezkor superkompyuter boʻlgan.

Oʻshandan beri u bir necha bor modernizatsiya qilingan. Bir marta 2010-yilda. Va yana 2015-yilda. 2018-yil sentyabr holatiga koʻra, klasterda 11,8 terabayt xotira, 564 Xeon 5150s , 696 Xeon 5670s, 50 Xeon E5-2695 V3s va jami 806 peps alaaf uchun 806 terabyt xotira mavjud.

Taniqli odamlar

• Nikolay Aleksandrovich Gezexus — Tomsk universitetining birinchi rektori (1888-1889), professor va universitetda fizika tadqiqotlari asoschisi.
• Aleksey Didenko — Tomsk davlat universitetining huquq fakulteti bitiruvchisi (2005), Tomsk viloyati dumasi deputati, Rossiya Liberal-demokratik

partiyasining mintaqaviy koordinatori.

• Antonina Poloji — 1939-yilda Tomskni tamomlagan, u universitetda professor boʻlgan va botanika sohasida aʼlo darajada boʻlgan.

Nobel mukofoti sovrindorlari

• Ivan Petrovich Pavlov — 1890-yilda qisqa muddatda professor va farmakologiya boʻlimi boshligʻi. Keyinchalik u 1904-yilda fiziologiya yoki tibbiyot boʻyicha Nobel mukofotini qoʻlga kiritganidan keyin birinchi rus Nobel mukofoti sovrindori boʻlgan.
• Genri Dyunant — 1910-yilda Tomsk universitetining faxriy aʼzosi. 1901-yilda u Tinchlik boʻyicha birinchi Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan.
• Nikolay Nikolaevich Semyonov — fizika fakulteti kichik assistenti. 1956-yilda u kimyo boʻyicha Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan.

Faxriy shifokorlar

• Mixail Alekseevich Krivov
• Chester K. Xansen
• Vladimir Yevseevich Zuev
• Aleksey Matveevich Lipanov
• Aleksandr Petrovich Bychkov
• Viktor Melxiorovich Kress
• Judit Markand
• Viktor Petrovich Orlov
• Viktor Yevgenievich Panin
• Gennadiy Viktorovich Sakovich
• Vladimir Mixaylovich Filippov
• Aleksandr Nikolaevich Tixonov
• Viktor Antonovich Sadovnichiy
• Gennadiy Andreevich Mesyats
• Mixail Vsevolodovich Kabanov
• Jores Ivanovich Alfyorov
• Aleksey Emilyevich Kontorovich
• Erik Remakl
• Aleksandr Leonidovich Aseyev
• Ivan Mixaylovich Bortnik
• Vladimir Aleksandrovich Djanibekov
• Terrence Vinsent Callaghan
• Vladimir Yevgenyevich Fortov
• Xarald zur Xauzen