Turkiya-Ummon munosabatlari 1970-yilda Ummon oʻz mustaqilligini eʼlon qilgan va Turkiya Ummonni birinchi boʻlib tan olgan davlatlardan biri boʻlgan paytda boshlangan[1]. Ikki davlat munosabatlari geostrategik pozitsiyalari samarali boʻlgan holda oʻzaro manfaatli hamkorlikka asoslangan[1].

Tashriflar

tahrir

2017-yilning 28-29-oktyabr kunlari Ummon Tashqi ishlar vaziri Yusuf bin Alawi bin Abdullah Turkiya Respublikasi Tashqi ishlar vaziri Mavlud Chavushoʻgʻlini taklif qildi[1]. Bundan tashqari, Alaviy 2018-yil 18-may kuni Istanbulda boʻlib oʻtgan Islom hamkorlik tashkilotining Quddus boʻyicha favqulodda sammitida ishtirok etdi[1]. Ikki davlat tashqi ishlar vazirlari 2017-yil 29-yanvar kuni Maskatda soʻnggi uchrashuv oʻtkazdilar[1].

Ummon Sultoni Qobus bin Said vafoti munosabati bilan vitse-prezident Fuat Oʻqtay 2020-yil 12-yanvar kuni Maskatga tashrif buyurib, hamdardlik bildirdi[1].

Aloqalar

tahrir

Turkiyaning Fors koʻrfazi davlatlari bilan aloqalari yaxshi boʻlmasa-da, Sulton Qobus davrida munosabatlar ijobiy boʻlgan, Sulton Haysam bin Tariq Al Saidning hozirgi hukmronligi davrida ham ijobiy munosabatlar davom etmoqda[2]. Turkiya va Ummon o'rtasidagi mo''tadil munosabatlar tufayli Birlashgan Arab Amirliklari va Saudiya Arabistoni Ummonga nisbatan „yumshoq bosim“ qoʻllamoqda[2]. Ummonning mintaqadagi voqealarda betarafligi Ummon va Turkiya oʻrtasida har qanday muammoning oldini oladi[2].

2006-yil 1-dekabrda Istanbul savdo palatasi, Turkiya palatalar va birjalar ittifoqi va Ummon Savdo-sanoat palatasi rahbarligida Turk-Ummon ishbilarmonlar kengashi tashkil etildi[3]. Kengash soʻnggi yigʻilishini 2018 yil 9-10 aprel kunlari Maskat shahrida oʻtkazdi[3].

2010-yilda Maskatda qoʻshma iqtisodiy komissiya boʻlib oʻtdi va bu yigʻilishda Turkiyadan Berat Albayrak va Ummondan Yahyo Al Jabri ishtirok etdi[3].

2020-yil 17-iyul kuni Ummon muftiysi Ayasofiya ibodatxonasining ochilishi Masjidul-Aqsoning ozod etilishi bilan boshdan kechiriladigan buyuk quvonchlarning xabarchisi boʻlishiga umid qilishini maʼlum qildi[2]. Muftiyning bu lavozimi BAA va Saudiya Arabistoni tomonidan yaxshi qabul qilinmadi[2].

2020-yilning 27-iyul kuni Ummon tashqi ishlar vaziri Turkiya Respublikasi tashqi ishlar vaziri oʻrinbosari Sedat Oʻnal bilan telekonferensiya oʻtkazdi.[2] Uchrashuvda munosabatlarni rivojlantirish va umumiy ahamiyatga ega masalalar muhokama qilindi[2].

2020-yilning Ramazon hayiti kuni Rajab Toyyib Erdoʻgʻan Ummon sultoniga qoʻngʻiroq qilib, uni Ramazon hayiti bilan tabrikladi, ikki tomonlama munosabatlar va mintaqaviy masalalar muhokama qilindi[2].

HAVELSAN Turkiyaning Ummondagi mudofaa eksportini oshirish maqsadida 2020-yil 5-mart kuni Maskat shahridagi Masirah International kompaniyasi bilan hamkorlikda „HAVELSAN Technology Oman“ MChJni tashkil qildi[2].

Antaliyada joylashgan Ares kemasozlik zavodi Turkiyadan Ummonga harbiy kema eksporti loyihasini amalga oshirdi[2].

2024-yilda Saif Rashid Saif Al Jahvariy Ammanning Anqaradagi elchisi etib tayinlandi[4].

Turkiya va Ummon oʻrtasidagi savdo hajmi 2019-yilda 700 million dollarga yetdi[3]. Eksport 547 million dollar, import 153 million dollar[3]. Turkiya tomonidan eksport qilinadigan mahsulotlar; Temir va poʻlat, mebel, toʻqilgan gilam, avtotransport, turli mashinalar va oziq-ovqat materiallari. U import qiladigan mahsulotlar; Alyuminiy va uning mahsulotlari, neft moylari, plastmassa va undan tayyorlangan mahsulotlar, sintetik va sunʼiy uzilishli tolalar[3].

Turkiyaning Ummondagi elchilari

tahrir
Elchi Missiya boshlanishi Missiyaning tugashi
Orxan Kulin 1985-yil 1-dekabr 1989-yil 1-yanvar
Emin Gunduz 1989-yil 1-avgust 1995-yil 30-may
Erdal Tumer 1995-yil 1-iyun 1998-yil 30-noyabr
Nazif Murat Ersavji 1998-yil 1-dekabr 2001-yil 30-noyabr
Jevat Nezihi Özkaya 2001-yil 1-dekabr 2005-yil 30-noyabr
Engin Turker 2005-yil 1-dekabr 2009-yil 30-oktyabr
Mehmet Hayri Erol 2009-yil 1-noyabr 2012-yil 30-iyun
Kerem Ahmet Kiratli 2012-yil 30-iyun 2014-yil 12-noyabr
Ugʻur Dogan 2014 yil 16-noyabr 2016 yil 13-noyabr
Atilay Ersan 2016-yil 14-noyabr 2018-yil 1-avgust
Ayşe Sözen Usluer 2018-yil 1-avgust 2022-yil 10-dekabr[5]
Muhammet Hekimoglu 2022 yil 10 dekabr[6] hizmatda

Manbalar

tahrir
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Türkiye - Umman Siyasi İlişkileri“. T.C. Dışişleri Bakanlığı. 22-martda asl nusxadan arxivlangan.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 „Umman'daki yeni yönetim Türkiye ile daha fazla yakınlaşmaya yöneliyor“. Anadolu Ajansı. 24 mayıs 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24 mayıs 2021.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 „Türkiye-Umman İkili Ekonomik ve Ticari İlişkileri“. T.C. Dışişleri Bakanlığı. 22-martda asl nusxadan arxivlangan.
  4. „Büyükelçilerden Cumhurbaşkanı Erdoğan'a güven mektubu“. Anadolu Ajansı (30 ocak 2024). 30 ocak 2024da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31 ocak 2024.
  5. „16 ülkeye yeni büyükelçi atandı“. Hür Haber (10 aralık 2022). 31 ocak 2024da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31 ocak 2024.
  6. „16 ülkeye yeni büyükelçi atandı“. Anadolu Ajansı (10 aralık 2022). 31 ocak 2024da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31 ocak 2024.