Turkiya : Ta'lim vazirligi
Usmonlilar imperiyasida II. Mahmut hukmronligi davriga qadar talim ishlariga mas’ul bo‘lgan davlat amaldori bo‘lmagan. Bu davrda Heyet-i Vükela, ya'ni Vazirlar Kengashi tashkil etilishi bilan birga Vaqflar Vazirligi ta'lim sohasidagi ishlariga mas'ul bo'lishdi. Mekatib-i Rüştiye Nezareti 1838-yilda birinchi marotaba ochilgan O'rta maktablar uchun mas'ul bo'lish uchun tashkil etilgan bo'lim [1] [2] . Bir muddat boshlang'ich maktablarni tartibga solish uchun va Dorulfununun tashkil etish uchun vaqtinchalik ta'lim kengashini tuzishadi. 1841-yilda bu majlisning nomi Parlament-i Maarif-i Umumiye bo'lishiga qaror qilinadi. Nihoyat, 1857-yilda Tanzimat davrida Maarif-i Umumiye Nezareti nomi bilan birinchi Maorif( Talim vazirligi tuzuladi) Vazirligi tashkil etildi va Abdurahmon Sami Posho birinchi Maorif vaziri etib tayinlandi.
1869-yilda o'sha paytdagi Maarif naziri Mahmut Esat Saffet Pasha tomonidan tayyorlangan Maarif-i Umumiye Nizamnamasi bilan ta'lim tizimida tubdan o'zgarishlar kiritildi. Madrese tizimidan uzoqlashib, Rushtiye(myani o'rta maktab) maktabidan keyin ta'lim berishga tayyorgarlik ko'rish uchun Idadi maktablari tashkil etilgan.
O'smonlik Maarif Naziri sifatida oxirgi o'rinbosari 1921-yilli avgust oyida boshlab lavozimga tayinlangan Abdulla Lamid Bey edi. O'sha kundan boshlab Anqaradagi Maarif Vakolati bu vazifani bajardi, keyinchalik tilda soddalashtirish natijasida Turkiya Respublikasi Milliy ta'lim vazirligi deb nomlandi.
Koʻzguvchilar roʻyxati
tahrir- Abdurrahman Sami Paşa (iyul 1857 - dekabr 1861)
- Ahmed Kemal Pasha (1861 yil dekabr - 1862 yil dekabr)
- Mustafa Fazil Pasha (1862 yil dekabr - 1863 yil yanvar)
- Mehmed Nevres Pasha (yanvar - mart 1863)
- Ibrohim Edhem Pasha (mart - may 1863)
- Ahmed Kemal Pasha (1863 yil may - 1865 yil mart)
- Mehmed Nevres Pasha (mart - aprel 1865)
- Abdullatif Suphi Pasha (1867 yil avgust - 1868 yil mart)
- Mehmed Esad Safvet Pasha (1868 yil mart - 1871 yil oktabr)
- Mehmed Emin Dervish Pasha (yanvar - may 1872)
- Ahmed Vefik Pasha (may - dekabr 1872)
- Ahmed Cevdet Pasha (1873 yil aprel - 1874 yil aprel)
- Mehmed Esad Safvet Pasha (1874 yil aprel - 1875 yil yanvar)
- Ahmed Arifi Pasha (yanvar - iyun 1875)
- Ahmed Cevdet Pasha (1875 yil iyun - dekabr)
- Yusuf Ziya Pasha (1876 yil oktabr - 1877 yil fevral)
- Mehmed Tahir Münif Pasha (fevral - noyabr 1877)
- Ahmed Vefik Pasha (yanvar - fevral 1878)
- Abdullatif Suphi Pasha (fevral - aprel 1878)
- Mehmed Tahir Münif Pasha (1878 yil aprel - 1880 yil sentabr)
- Kiprlik Mehmed Kamil Pasha (1880 yil sentyabr - 1881 yil dekabr)
- Ali Fuad Bey (1881 yil dekabr - 1882 yil may)
- Mustafa Nuri Pasha (1882 yil may - 1884 yil sentabr)
- Ahmed Zühdü Pasha (1891 yil sentabr - 1902 yil aprel)
- Mehmed Celaleddin Pasha (Nisan 1902 - iyul 1903)
- Mustafa Xashim Paşa (iyul 1903 - iyul 1908)
- Rejaizade Mahmud Ekrem Bey (28-30 iyul 1908)
- Ibrohim Haqqiy Pasha (iyul - sentabr 1908)
- Rejaizade Mahmud Ekrem Bey (sentabr - noyabr 1908)
- Haqiqiy Ibrohim Fisih (dekabr 1908)
- Abdurrahman Sheref Efendisi (1908 yil dekabr - 1909 yil 11 fevral)
- Yusuf Ziya Pasha (11-16 fevral 1909)
- Abdurrahman Sheref Monuvvar (16 fevral - 1909 yil may)
- Mustafa Nail Bey (may 1909 - yanvar 1910)
- Emrullah Egamiz (1910 yil yanvar - 1911 yil mart)
- Babanzade Ismail Hakqi Bey (mart - oktabr 1911)
- Emrullah Efendi (yanvar - iyul 1912)
- Gelenbevizade Mehmet Said (iyul - oktabr 1912)
- Mehmed Sharif Pasha (Okim 1912 - yanvar 1913)
- Ahmet Shukur Bey (1913 yil yanvar - 1917 yil dekabr)
- Ali Münif Bey (dekabr 1917 - iyul 1918)
- Doktor Nazim Bey (iyul - oktabr 1918)
- Gelenbevizade Mehmet Said (Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 1 iyul - noyabrdagi qarori)
- Rıza Tevfik Bey (1918 yil noyabr - 1919 yil yanvar)
- Yusuf Ziya Pasha (1919 yil yanvar - mart)
- Ali Kemal Bey (mart - may 1919)
- Rumbeyoglu Fahreddin Bey (Nisan - 1920 yil iyul)
- Bagʻdattlik Mehmed Hadi Pasha (iyul - oktabr 1920)
- Mustafa Reşit Pasha (Ekim - 1920 yil noyabr)
- Rashid Bey (yanvar - iyun 1921)
- Mustafa Arif Bey (Hazir - 1921 yil avgust)
- Abdulla Lamiy Bey (13-19 avgust 1921)
- ↑ „Maarif-i Umumiyye Nezareti Teşkilatı-I, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 51 (1-4) (1996) 183-247“. 17 nisan 2012da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5 ekim 2011.
- ↑ „Maarif-i Umumiyye Nezareti Teşkilatı-II, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 52 (1-4) (1997) 247-285“. 2 haziran 2018da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5 ekim 2011.