Tyumen

Tyumen — Rossiya Federatsiyasi Tyumen viloyatidagi shahar, viloyat markazi. Tura daryosidagi port. Temir yoʻl tuguni. Aholisi 861 ming kishi (2024).

T. Sibirda ruslar egallagan dastlabki shahar, 1586-yilda moʻgʻullar shahri Chingi Tura oʻrnida (14-asrdan maʼlum) vujudga kelgan. 1709-yildan Sibir gubernyasi, 1782-yildan Tobol noibligi tarkibida. 17-asrdan T. Sibir bilan Xitoy savdo yoʻlidagi muhim tranzit punkti. 19-asrning 40-yillarida Sibirda dare paroxodchiligi ochilishi va 1885-yilda Yekaterinburg — T. temir yoʻl qurilishi munosabati bilan T.ning iqtisodiy ahamiyati oʻsdi. 19-asrning 2yarmida T.da kemasozlik, oʻrmon va baliq sanoatlari, gilam toʻqish keng rivojlandi. Shahar orqali don, un, koʻn va boshqa tashildi.

Muhim sanoat tarmoklari: mashinasozlik va metallsozlik (motorsozlik ishlab chiqarish. birlashmasi; kemasozlik, mashinasozlik, priborsozlik, stanoksozlik, "Neftemash" va boshqa zavodlar), yogʻochsozlik, kimyo, yengil, oziq-ovqat sanoatlari, qurilish mashinalari, plastmassa, tibbiyot asbobuskunalari korxonalari va boshqa zdlar ishlab turibdi. Kamvolmovut kti, poʻstinmoʻyna, yigiruvtoʻr toʻqish, gilam, tikuvchilik, poyabzal fkalari bor. 1960-yilda elektr issiqlik markazi ishgatushirilgan. T. — neftgaz qazib olish sanoati markazi. T.dan neft quvurlari oʻtgan. Shaharda 6 oliy oʻquv yurti (shu jumladan, unt), 2 teatr, oʻlkashunoslik muzeyi (1879-yilda tashkil qilingan), geologiya, neft va gaz muzeyi, kartinalar galereyasi faoliyat koʻrsatadi.