Vaccinium corymbosum, shimoliy baland koʻk buta, muhim iqtisodiy ahamiyatga ega oziq-ovqat mahsuloti hisoblanadi. Uning vatani Kanadaning sharqiy qismi va AQShning sharqi va janubida, sharqdan Ontariodan Yangi Shotlandiyagacha, janubdan Florida va sharqiy Texasgacha. U boshqa joylarda ham tabiiylashtirilgan: Yevropa, Yaponiya, Yangi Zelandiya, Shimoliy Amerikaning Tinch okeani shimoli-gʻarbida va boshqalar[1][2][3]. Boshqa keng tarqalgan ismlar orasida koʻk huckleberry, baland boʻyli huckleberry, botqoq huckleberry, baland koʻk va botqoq koʻk[4].

Ilmiy tasniflash
Oʻsimliklar
Yuksak oʻsimliklar
Gulli oʻsimliklar
Ikki urugʻpallalilar
Asterids
Ericales
Ericaceae
Vaccinium
V. corymbosum
Binar nomi
Vaccinium corymbosum

L. 1753
Sinonimlar
  • Cyanococcus corymbosus (L.) Rydb.
  • Vaccinium albiflorum Hook.

Tavsif tahrir

Vaccinium corymbosum boʻyi 1.8-3.7 m gacha oʻsadigan bargli buta. Koʻpincha zich chakalakzorlar hosil qiladi. Toʻq porloq yashil barglari elliptik va uzunligi 5 sm. Kuzda barglar yorqin qizil, toʻq sariq, sariq yoki binafsha rangga kiradi[3][5]. Gullari uzun qoʻngʻiroq yoki urna shaklidagi oqdan och pushti ranggacha, uzunligib13 of an dyum (8.5 mm)[3][5]. Mevasining diametri 14-to-12-dyum (6.4 to 12.7 mm), koʻk-qora rangda[3]. Bu oʻsimlik nam kislotali tuproqli oʻrmonli yoki ochiq joylarda oʻsadi[5][6]. Tur tetraploid boʻlib, oʻz-oʻzini changlantirmaydi[7].

Tarixi tahrir

Vacciniumning koʻplab yovvoyi turlari ming yillar davomida tubjoy amerikaliklar tomonidan yetishtirilgan deb taxmin qilinadi[8]. V. corymbos bu xalqlar tomonidan ishlatiladigan turlardan biri boʻlib, keyinchalik 1908-yilda Elizabeth Coleman White va Frederik Vernon Coville tomonidan oʻrganilgan va xonakilashtirilgan.

Foydalanish tahrir

Tabiiy yashash joylarida rezavorlar mahalliy, koʻchib yuruvchi qushlar, ayiqlar va mayda sutemizuvchilar uchun oziq-ovqat manbai sanaladi. Barglarni kiyik va quyonlar isteʼmol qilinadi[9].

Kultivatsiya tahrir

Vaccinium corymbosum hozirgi Shimoliy Amerikada eng keng tarqalgan tijorat maqsadlarida yetidhtiriladigan mevalardan biridir. Shuningdek, u uy va yovvoyi tabiat bogʻlari va tabiiy koʻkalamzorlashtirish loyihalari uchun manzarali oʻsimlik sifatida yetishtiriladi[6]. pH juda kislotali boʻlishi kerak (4,5 dan 5,5 gacha)[3].

 
Vaccinium corymbosum

Turlari tahrir

Bu yerda baʼzi keng tarqalgan navlar sanab oʻtilgan boʻlib, ular hosil yigʻmining mavsumiga qarab taxminiy guruhlangan:

Erta
  • Dyuk
  • Patriot      
  • Reka
  • Spartalik
Oʻrta mavsum
  • Bluecrop      
  • Blu ray
  • KaBluey
  • Shimoliy er
Kech
  • Aurora
  • Darrow
  • Elliott
  • Jersi
  • Chandler

Duke[10] va Spartan[11] navlari Qirollik bogʻdorchilik jamiyatining Bogʻdagi xizmatlari uchun mukofotiga sazovor boʻldi.

Galereya tahrir

Yana qarang tahrir

Manbalar tahrir

  1. Biota of North America Program 2014 county distribution map
  2. Taxonomic account from Integrated Taxonomic Information System (ITIS) — for Vaccinium corymbosum (highbush blueberry)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Vaccinium corymbosum. accessed 3.23.2013
  4. Gough, Robert Edward. The highbush blueberry and its management. Psychology Press, 1994 — 3 bet. ISBN 978-1-56022-021-3. 2011-yil 29-aprelda qaraldi. 
  5. 5,0 5,1 5,2 Flora of North America, Vaccinium corymbosum Linnaeus, 1753. High-bush blueberry, bleuet en corymbe
  6. 6,0 6,1 Missouri Botanical Garden: Kemper Center for Home Gardening — Vaccinium corymbosum . accessed 3.23.2013
  7. Retamales, Jorge B.. Blueberries: Volume 21 of Crop production science in horticulture, 1st, Cambridge, MA: Centre for Agriculture and Bioscience International (CABI), 2012 — 2 & 39–42 bet. ISBN 9781845938260. 
  8. Retamales, Jorge B.. Blueberries: Volume 21 of Crop production science in horticulture, 1st, Cambridge, MA: Centre for Agriculture and Bioscience International (CABI), 2012 — 2 & 39–42 bet. ISBN 9781845938260. 
  9. Niering, William A.. The Audubon Society Field Guide to North American Wildflowers, Eastern Region. Knopf [1979], 1985 — 509 bet. ISBN 0-394-50432-1. 
  10. „RHS Plant Selector - Vaccinium corymbosum 'Duke'“. Qaraldi: 5-mart 2021-yil.
  11. „RHS Plant Selector - Vaccinium corymbosum 'Spartan'“. Qaraldi: 5-mart 2021-yil.