Vaqtinchalik motivatsiya nazariyasi

Vaqtinchalik motivatsiya nazariyasi (inglizcha:Temporal motivation theory; TMT) Piers Steel va Cornelius J. König tomonidan ishlab chiqilgan integral motivatsion nazariyasi boʻlib, nazariya vaqtni tanqidiy va motivatsion omil sifatida taʼkidlaydi. Keng integrativ nazariya uchun dalil motivatsiyani toʻliq hal qila oladigan yagona nazariyaning yoʻqligidan kelib chiqadi. Shunday qilib, u bir nechta asosiy nazariyalarning asosiy jihatlarini, jumladan kutish nazariyasi, giperbolik diskontlash, ehtiyoj nazariyasi va kumulatif istiqbol nazariyasini oʻz ichiga oladi^[1]. Schmidt, Dolis va Tollining fikriga koʻra, Vaqtinchalik motivatsiya nazariyasi „vaqtning, xususan, muddatlarning dinamik diqqatni taqsimlashga taʼsirini tushunishga yordam beradi“^[2]. Vaqtinchalik motivatsiya nazariyasi formulasi inson xatti-harakati, kechikish va maqsadni belgilashda qoʻllanilishi mumkin^[3]^[4]. Lord, Diefenforff, Schmidt va Hallning soʻzlariga koʻra, nazariya "muddatga yaqinlashishning ragʻbatlantiruvchi kuchini modellashtiradi va bu muddat yaqinlashganda, berilgan faoliyatning idrok etilgan foydasi eksponent ravishda oshadi, deb taʼkidlaydi. Bu va shunga oʻxshash gʻoyalar keng tarqalgan kechikish hodisasiga nisbatan qoʻllanilgan^[5].

Modeli tahrir

Nazariyaga koʻra, shaxsning vazifaga motivatsiyasi quyidagi formula bilan (eng oddiy shaklda) olinishi mumkin:

\mathrm {Motivatsiya} ={\frac {\mbox{Kutish × Qiymat}}{\mbox{1 + Impulsivlik × Kechikish}}}

Buyerda ${\text{Motivatsiya}}$ , maʼlum bir natijaga erishish istagi, ${\text{Kutish}}$ yoki oʻz-oʻzini samaradorlik muvaffaqiyatga erishish ehtimoli, ${\text{Qiymat}}$ natija bilan bogʻliq mukofotdir, ${\text{Kechikish}}$ shaxsning kechikishga nisbatan sezgirligi va ${\text{Impulsivlik}}$ bu vazifani bajarish vaqti.

Chunki, ${\text{Kutish}}$ va ${\text{Qiymat}}$ formulaning numeratorida (kasrning tepasida) mavjud, shuning uchun bu ikki qiymatdagi har qanday oʻsish motivatsiyaning oshishiga olib keladi va aksincha. ${\text{Kechikish}}$ va ${\text{Impulsivlik}}$ formulaning maxrajida (kasrning pastki qismida) boʻladi, shuning uchun bu ikki qiymatning har qanday oshishi motivatsiyaning pasayishiga olib keladi va aksincha.

Vaqtinchalik motivatsiya nazariyasini misolda qanday qoʻllash mumkinligini koʻrish uchun talabaga yakuniy imtihon uchun oʻqish uchun bir oy vaqt berilgan. Talabaga ikkita variant beriladi — oʻqish va muloqot qilish. Talaba muloqot qilishni yaxshi koʻradi, lekin yaxshi bahoga ega boʻlishi kerak. Oʻqishning mukofoti darhol emas, shuning uchun talabaning oʻqish davrining boshida oʻqishga boʻlgan motivatsiya ijtimoiylashuv motivatsiyasidan past boʻladi. Biroq, oʻqish muddati bir necha haftadan bir necha kungacha qisqarganligi sababli, oʻqish uchun motivatsiya ijtimoiylashuv motivatsiyasidan oshib ketadi^[6].

Yana qarang tahrir

Manbalar tahrir

↑ Steel, P.; Konig, C. J. (2006). „Integrating Theories of Motivation“ (PDF). Academy of Management Review. 31-jild, № 4. 889–913-bet. doi:10.5465/amr.2006.22527462.
↑ Schmidt, A.; Dolis, C. M.; Tolli, A. P. (2009). „A Matter of Time: Individual Differences, Contextual Dynamics and Goal Progress Effects on Multiple-Goal Self-Regulation“. Journal of Applied Psychology. 94-jild, № 3. 692–709-bet. doi:10.1037/a0015012. PMID 19450007.
↑ Steel, P.. The Procrastination Equation: How to stop putting things off and start getting stuff done. Toronto, Canada: Vintage Canada, 2010. ISBN 978-0-307-35717-5.
↑ Petz, Sarah (May 12, 2011). „Procrastination down to a science (Wayback Machine saytida 2013-07-23 sanasida arxivlangan)“. Macleans on Campus. Retrieved September 21, 2012
↑ Lord, R. G.; Diefendorff, J. M.; Schmidt, A.M.; Hall, R. J. (2010). „Self-Regulation at Work“. Annual Review of Psychology. 61-jild. 543–548-bet. doi:10.1146/annurev.psych.093008.100314. PMID 19534590.
↑ Steel, Piers (2007). „The Nature of Procrastination: A Meta-Analytic and Theoretical Review of Quintessential Self-Regulatory Failure“ (PDF). Psychological Bulletin. 133-jild, № 1. 65–94-bet. doi:10.1037/0033-2909.133.1.65. PMID 17201571.

[1] Steel, P.; Konig, C. J. (2006). „Integrating Theories of Motivation“ (PDF). Academy of Management Review. 31-jild, № 4. 889–913-bet. doi:10.5465/amr.2006.22527462.

[2] Schmidt, A.; Dolis, C. M.; Tolli, A. P. (2009). „A Matter of Time: Individual Differences, Contextual Dynamics and Goal Progress Effects on Multiple-Goal Self-Regulation“. Journal of Applied Psychology. 94-jild, № 3. 692–709-bet. doi:10.1037/a0015012. PMID 19450007.

[3] Steel, P.. The Procrastination Equation: How to stop putting things off and start getting stuff done. Toronto, Canada: Vintage Canada, 2010. ISBN 978-0-307-35717-5.

[Petz-4] Petz, Sarah (May 12, 2011). „Procrastination down to a science (Wayback Machine saytida 2013-07-23 sanasida arxivlangan)“. Macleans on Campus. Retrieved September 21, 2012

[5] Lord, R. G.; Diefendorff, J. M.; Schmidt, A.M.; Hall, R. J. (2010). „Self-Regulation at Work“. Annual Review of Psychology. 61-jild. 543–548-bet. doi:10.1146/annurev.psych.093008.100314. PMID 19534590.

[Steel-6] Steel, Piers (2007). „The Nature of Procrastination: A Meta-Analytic and Theoretical Review of Quintessential Self-Regulatory Failure“ (PDF). Psychological Bulletin. 133-jild, № 1. 65–94-bet. doi:10.1037/0033-2909.133.1.65. PMID 17201571.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]