Vikipediya

Xadicha Sulaymonova

Xadicha Sulaymonovna Sulaymonova (3-iyun, 1913-yil, Andijon – 26-noyabr, 1965-yil, Toshkent) – yuridik fanlar doktori (1951)[1], professor (1952)[1], Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi akademigi (1956), Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1954)[1], Oʻzbekiston SSR adliya vaziri[1], Oʻzbekiston SSR Oliy sudi raisi[1].

Xadicha Sulaymonova
Хадича Сулаймонова
Tavalludi 3-iyun 1913-yil
Andijon
Vafoti 26-noyabr 1965-yil(1965-11-26)
(52 yoshda)
Toshkent, OʻzSSR
Fuqaroligi SSSR
Sohasi jinoyat huquqi
Ish joylari OʻzSSR Adliya vazirligi, OʻzSSR Oliy Sudi
Ilmiy darajasi Yuridik fanlar doktori
Ilmiy unvoni akademik
Akademik rahbarlari SSSR Fanlar akademiyasining muxbir aʼzosi, professor A. Traynin
Mashhur ishlari OʻzSSR Adliya vaziri
Mukofotlari OʻzSSR Oliy Soveti Prezidiumining faxriy yorligʻi

Biografiyasi

tahrir

1913-yilda Andijonda tugʻilgan.[1]1935-yilda Jahon Obidova nomidagi Toshkent Sovet qurilishi va huquq institutining yuridik fakultetini tamomlagan[2]. 1935—1938-yillarda xalq sudyasi, Oʻzbekiston SSR Oliy sudining aʼzosi boʻlgan.[2]

1938-yil sentyabrda Xadicha Moskva yuridik institutining sovet jinoyat huquqi kafedrasi aspiranturasiga oʻqishga kiradi va 1945-yil 20-iyulda "Oʻzbekiston SSR ning harbiy intervensiya davridagi jinoyat qonunchiligi va fuqarolar urushi " mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qiladi hamda huquqshunoslik boʻyicha ilmiy darajaga ega boʻlgan birinchi oʻzbek ayoliga aylanadi.[2]

Sulaymonova 1945-yil sentyabrdan Toshkent yuridik instituti jinoyat huquqi kafedrasi dotsenti, mudiri sifatida ishlay boshlaydi.

1948—1950-yillarda Xadicha Sulaymonovna SSSR Fanlar akademiyasining Yuridik institutida doktorant boʻlgan. 1950-yil dekabr oyida „Oʻzbekistonda sovet jinoyat huquqining paydo boʻlishi va rivojlanishi“[2] mavzusida doktorlik dissertatsiyasini himoya qiladi va 1952-yilda professor[1] unvonini oladi.

1954-yil sentyabrda Toshkent yuridik instituti rektori etib tayinlanadi, shu yilning dekabr oyida Xadicha Sulaymonova Oʻzbekiston SSRada xizmat koʻrsatgan fan arbobi unvoni bilan taqdirlanadi. 1955-yilda Toshkent yuridik instituti Oʻrta Osiyo davlat universitetining (SAGU) yuridik fakulteti[3] etib qayta tashkil etilganidan soʻng jinoyat huquqi kafedrasi mudiri boʻladi.[2] 1956-yilda Xadicha Sulaymonova Fanlar akademiyasining haqiqiy aʼzosi etib saylanadi.[1]

1956—1958-yillarda akademik Sulaymonova Oʻzbekiston SSR Adliya vaziri, 1959—1964-yillarda Oʻzbekiston SSR Vazirlar Soveti huzuridagi Yuridik komissiya raisi, Oʻzbekiston SSR Oliy Kengashi deputati; 1964-yildan – Oʻzbekiston SSR Oliy sudi raisi sifatida faoliyat olib bordi.[1]

Ilmiy-pedagogik faoliyat

tahrir

Sulaymonova Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi akademigi I. M. Moʻminov bilan birgalikda Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi Prezidiumi huzuridagi huquq kafedrasi va unga kiritilgan jinoyat, fuqarolik huquqi va protsessual huquq boʻlimiga mudirlik qiladi, shuningdek, ushbu Falsafa va huquq boʻlimini Akademiyaning Falsafa va huquq institutiga aylantirish ustida ish olib boradi.[4]

Akademik Sulaymonova oʻz tadqiqotlarida Oʻzbekiston jinoyat huquqini rivojlantirish, davlat qurilishi va xalq xoʻjaligini boshqarishda kengashlarning rolini oshirishga katta eʼtibor beradi. Xadicha 80 dan ortiq ilmiy va ilmiy-ommabop nashrlarga, jumladan Eshonov va Oʻzbekistonning boshqa huquqshunos olimlari bilan hamkorlikda tayyorlangan 3 jildlik „Oʻzbekiston Sovet davlati va huquqi tarixi“[5], „Huquq masalalari“, „Oʻzbekiston xalq xoʻjaligini tartibga solish toʻgʻrisida“, "Kommunizmning keng qurilishi davridagi Oʻzbekiston Sovet huquqi " va shu kabi yirik asarlarni yozadi. Akademik Sulaymonova rahbarligida jinoyat huquqi boʻyicha oʻzbek tilida birinchi darslik tayyorlanib nashr etilgan.[1]

X. Sulaymonova ilmiy rahbarligi ostida fan nomzodi ilmiy darajasini olish uchun 16 ta dissertatsiya tayyorlangan va himoya qilingan.[2] Adliya vaziri va Yuridik komissiya raisi lavozimlarida ishlagan davrida Oʻzbekiston SSRning sud tizimi, jinoyat, jinoyat-protsessual, fuqarolik va fuqarolik protsessual kodekslari toʻgʻrisidagi yangi qonunni ishlab chiqish va qabul qilishga hissa qoʻshgan.

Uning tashabbusi bilan Adliya vazirligi huzuridagi Toshkent sud-tibbiyot ilmiy-tekshirish laboratoriyasi negizida sud ekspertizasi ilmiy tadqiqot instituti tashkil etildi (1958).

Xalqaro kongresslar va konferensiyalarda ishtirok etishi

tahrir

Sulaymonova Xorijiy mamlakatlar bilan doʻstlik va madaniy aloqalar jamiyatlari ittifoqining huquq boʻlimi vitse-prezidenti boʻlib, Sovet tinchlik qoʻmitasi va Sovet ayollari qoʻmitasi ishida faol ishtirok etgan. III Xalqaro sotsiologlar kongressi (Amsterdam, 1956), BMT II Kongressi (London, 1960), Xalqaro demokratik huquqshunoslar assotsiatsiyasi (IAUD) VII kongressi (Sofiya, 1960), Osiyo va Afrika ayollarining I konferensiyasi (Qohira, 1961), Osiyo va Afrika huquqshunoslarining xalqaro konferensiyasi (Tokio, 1961) ishtirokchisi boʻlgan. Akademik Xadicha Sulaymonovna „Zamonaviy jamiyatdagi ayol va uni ozod qilish yoʻllari“ mavzusida fikr almashishda ishtirok etdi (Praga, 1962) va 1964-yil yanvar oyida Seylon ayollar tashkilotining taklifiga binoan Lanka Mahila Samiti (LMS) Sovet xotin-qizlar qoʻmitasi delegatsiyasi rahbari sifatida mamlakat boʻylab sayohat qildi.

Hukumat akademik Hadicha Sulaymonovnaa Sulaymonovaning davlat, ilmiy-pedagogik va ijtimoiy faoliyatini yuqori baholadi. U „Oʻzbekiston SSRning xizmat koʻrsatgan fan arbobi“ faxriy unvoniga sazovor boʻldi (1954), ikki marta „Fahr nishoni“ ordeni, „Buyuk Vatan urushi davridagi mehnatkash jasorati uchun“ medali, OʻzSSR Oliy Soveti Prezidiumining faxriy yorliqlari bilan taqdirlandi.

U 1965-yil 26-noyabrda ogʻir va uzoq davom etgan xastalikdan soʻng vafot etdi[6][2], Chigʻatoy qabristoniga dafn qilindi.

Akademik Sulaymonova nomi sud ekspertizasi ilmiy tadqiqot institutiga va Toshkent shahrining markaziy koʻchalaridan biriga berildi.[2][1]

Asarlari

tahrir
  • X. S. Sulaymanova. Vozniknovenie i razvitie sovetskogo ugolovnogo prava v Uzbekistane. Avtoref. dis. … d-ra yurid. nauk. – M., 1950. – 20 s.
  • X. S. Sulaymanova. Istoriya sovetskogo gosudarstva i prava Uzbekistana: 1917-1924 gg. / Otv. red.: A. Ishanov, X. Sulaymanova. – Tashkent: AN UzSSR, 1960. – T. 1. – 511 s.
  • X. S. Sulaymanova. Istoriya sovetskogo gosudarstva i prava Uzbekistana: 1924-1937 gg. / Otv. red.: A. Ishanov, X. Sulaymanova. – Tashkent: AN UzSSR, 1963. – T. 2. – 825 s.
  • X. S. Sulaymanova. Istoriya sovetskogo gosudarstva i prava Uzbekistana: 1937-1958 gg. / Otv. red.: A. Ishanov, X. Sulaymanova. – Tashkent: AN UzSSR, 1966. – T. 3. – 675 s.
  • X. S. Sulaymanova. Pravovie voprosi regulirovaniya narodnogo xozyaystva Uzbekistana / Otv. red.: X. Raxmankulov, X. Sulaymanova, M. Xakimov. – Tashkent, 1967. – 315 s.
  • X. S. Sulaymanova. Sobranie sochineniy / Otv. red. M. Xakimov. – Tashkent: Nauka, 1967. – T. 1—3.
  • Sovetskoe pravo Uzbekistana v period razvernutogo stroitelstva kommunizma / Otv. red. X. Sulaymanova. – Tashkent, 1964. – 211 s.
  • X. S. Sulaymanova. Sozdanie i razvitie sovetskogo suda v Turkestanskoy ASSR (1917 – 1924 gg.). – Tashkent: AN UzSSR, 1954. – 88 s.
Maqolalari
  • X. S. Sulaymanova. Noviy Ugolovniy kodeks Uzbekskoy SSR. – M.: Izvestiya, 1960. – № 6. – S. 24—27.
  • X. S. Sulaymanova. Ob osnovnix voprosax kodifikatsii zakonodatelstva Uzbekskoy SSR. – Tashkent: AN UzSSR, 1959. – S. 11—16.

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Национальная Энциклопедия Узбекистана.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Академик Хадича 1972.
  3. ↑ Toshkent. Ensiklopediya – Toshkent: "Uzbekiston milliy ensiklopediyasi. Davlat ilmiy nashriyoti, 2009. – 675 s.
  4. ↑ Академик Хадича Сулайманова.
  5. ↑ Юридическая наука в Узбекистане 1977.
  6. ↑ Некролог 1966.

Adabiyotlar

tahrir
  • Sobraniye sochineniy, t. 1—3, T., 1967— 71.
  • Hakimov M. X., Akademik Xadicha, T., 1974.
Kitoblar
Ensiklopediyalar



"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Xadicha_Sulaymonova&oldid=5344390" dan olindi