Xiluodu toʻgʻoni - Tszinsha daryosidagi arch toʻgʻoni, yaʼni Xitoydagi Yantszi daryosining yuqori oqimi. U Yunnan provinsiyasining Yongshan okrugidagi Xiluodu shahri yaqinida joylashgan, ammo toʻgʻon daryoning qarama-qarshi tomonida Sichuan provinsiyasining Leybo okrugiga oʻtib ketadi. Toʻgʻonning asosiy maqsadi gidroenergetika ishlab chiqarish boʻlib, elektr stantsiyasining oʻrnatilgan quvvati 13,860 MVt. Bundan tashqari, toʻgʻon suv toshqinlarini nazoratini, loy toshqinlarini nazorat qilishni taʼminlaydi va uning tartibga solinadigan suvlari quyi oqimdagi navigatsiyani yaxshilash uchun moʻljallangan. Toʻgʻon va elektr stantsiyasining qurilishi 2005-yilda boshlangan va birinchi generator 2013-yilda, oxirgisi 2014-yilda ishga tushirilgan. U China Yangtze Power tomonidan boshqariladi va hozirda dunyodagi toʻrtinchi eng baland toʻgʻonga ega boʻlgan uchinchi yirik elektr stantsiyasidir.

Manzili tahrir

Xiluodu toʻgʻoni Xenduan togʻlari va Yungui platosining togʻli hududidan chiqib, Sichuan havzasiga kirib borganligi sababli Jinsha (Yuqori Yangtze) daryosida joylashgan. Jinshaning bu qismi chap (shimoli-gʻarbiy) qirgʻogʻida Sichuandagi Daliang togʻlari va oʻng (janubiy-sharqiy) qirgʻogʻida Yunnandagi Vulian Feng oʻrtasida oqadi. Jinsha dengiz sathidan 400 m balandlikdan tushadi.

Tashqi koʻrinishi tahrir

Toʻgʻonning dastlabki qurilishi (yoʻllar, koʻpriklar, tunnellar) 2003-yilda boshlangan va asosiy inshootlardagi ishlar 2005-yil 26-dekabrda rasman boshlangan. 2007-yil noyabr oyida Jinsha toʻgʻonni qurishga imkon yaratib, qurilish maydonchasi atrofida muvaffaqiyatli boshlangan. Beton quyish 2008-yilda boshlangan[1] Suv ombori 2013-yilning may oyida toʻsib qoʻyilgan va 18×770 MVt quvvatga ega Frensis turbinali generatorlarining birinchisi 2013-yil 15-iyulda ishga tushirilgan[2] Oʻn toʻrtinchi generator 2014-yil aprel oyida ishga tushirilgan[3] Oʻn sakkizinchi va oxirgi generator 2014-yil 30-iyunda ishga tushirildi[4]

Dizayni tahrir

Xiluodu toʻgʻonining balandligi- 285.5 m Bu dunyodagi uchinchi eng baland arkali toʻgʻon va Jinsha daryosi loyihasining asosiy tarkibiy qismidir. U 12 670 metr kub) suvni omborda ushlab turadi., shundan 6 460 metr kub suvaktiv energiya ishlab chiqarish uchun ffoydalaniladi. Toʻgʻon bir nechta suv oʻtkazgichlarni oʻz ichiga oladi, ular yettita yer usti chiqishi, sakkizta oʻrta darajadagi teshiklar va toʻrtta suv toʻkish tunnelini oʻz ichiga oladi. Toʻgʻon elektr stantsiyasi ikkita yer osti elektr stantsiyasiga boʻlingan, biri oʻng tayanchning orqasida, ikkinchisi chap tayanchning orqasida joylashgan. Elektr stantsiyasida jami oʻrnatilgan quvvati 13 860 MVt boʻlgan toʻqqizta 770 MVt Frensis turbinali generator mavjud.[5]

Manbalar tahrir

  1. „Xiluodu Dam, Jinsha River, China“. Water Technology. 4-avgust 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyul 2014-yil.
  2. „Xiluodu Hydropower first unit formal grid“ (zh). Polaris News (15-iyul 2013-yil). 24-dekabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-avgust 2013-yil.
  3. „03-aprel 2014-yil - China Three Gorges starts 14th unit at 13.9 GW Xiluodu dam (China)“. EnerData (3-aprel 2014-yil). 7-aprel 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-aprel 2014-yil.
  4. „China's second-largest hydropower station in full operation“. Xinhua (1-iyul 2014-yil). 7-iyul 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyul 2014-yil.
  5. „Xiluodu“. Chinese National Committee on Large Dams. 13-may 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-yanvar 2011-yil.